Tarix boyu xalqlar sözünü demək, hüquq və azadlıqları uğrunda mübarizə aparmaq və bu səbəbdən bir araya gəlmək üçün müxtəlif məkanlardan istifadə etmişdir. Məsələn, Qədim Yunanıstanda və Romada aqora və forumda, orta əsrlər Avropasında bazar meydanında, İslam dünyasında məsciddə və müqəddəs ziyarətgahlarda (bəstə oturmaq) toplaşmış, şərtlşmiş və mübarizəyə qalxmışdır. Ötən əsrin 80-90-cı illərində Azərbaycan xalqı öz azadlığı uğrunda mübarizəyə qalxarkən insanları təşkilatlandırmaq üçün təbliğat məkanı kimi çayxanalar seçilmişdi. Hətta "Müsavat” qəzetində bu barədə bir yazı da getmişdir. Yazıda çayxanaların ideoloji təbliğat düşərgələri rolu oynadığı bildirlirdi. Orada azadlıq hərəkatının fəallarının toplaşdığı "Nu poqodi”, "Bahar”, "Lalə” kimi çayxanaların adları və həmin yerləri ziyarət edən məşhur siyasətçilərin adları çəkilir. Amma sonradan sözügedən çayxanalar bağlandı, yerində ya park salındı, ya da daha modern bir zad tikildi. Oxucu indi deyəcək ki, çayxananən facebook-a nə aidiyyatı var axı?! Var əziz oxucu, var. fikrin və gözün məndə olsun, izah edim. Bir də ki, yazı uzundur deyə, hövsələsizlik edib edib saytın səhifəsini bağlama. SSRİ cəlladları ilə mübarizədən sonra Azərbaycan xalqı oliqarx-məmur, həmçinin digər tipli məmurlarla və bir çox stereotiplərlə mücadiləyə başladı. İnsanların toplaşdığı yerlər yenə də çayxanalar idi. Burada sosiallaşırdı xalq, insanlar ürəyini boşaldır, həmfikirlər tapırdılar. Belə kütləviləşmənin qarşısını almaq üçün zaman-zaman domino, nərd və digər stolüstü oyunlar yeridildi çayxanalara, daha doğrusu sayı artırıldı. Bəli, camaatın başı başladı qarışmağa. Artıq çayxanalar vaxt öldürmək kimi bahalı əyləncənin mırkəzinə çevrildi. Digər tərəfdən beynəlxalq sosiallaşma və qloballaşma çayxanalardan da yan keçmədi. Başladı internet dövrü. Müxtəlif sosial şəbəkələr, çatlar və sair və ilaxır. Nəhayət ki, facebook Azərbaycana təşrif buyurdu. 7-də 77-yə qoşuldu facebook-a. Bununla da bir çox şəxslərin işi çətinə düşdü. Əvvəllər söz-söhbət ilə yayılan və xalq arasında örtülü saxlanılan məsələlər hamıya faş oldu. Məhrəmiyyət, ailə sirləri, gizli saxlanılan var-dövlət, zənginliklər, dəbdəbəli həyat tərzi sürən məmur və onların balaları ictimai qınaq hədəfinə çevrildi. Və daha kimlər və nələr. Bu gün ölkədə baş verən hadisələri izləmək üçün facebook sosial şəbəkəsinə daxil olmaq kifayətdir. Məsələn, filan müğənni nə qələt etdi, filan məmur nə aldı – nə satdı, yaxud filan ünlü harda kef edir, kim harda səyahətdədir, kim kimlə nə zad edir və s. bu kimi rəsmi, qeyri-rəsmi məlumatları əldə etmək bir içim su kimidir. Bundan əlavə olaylara bildirilən fikirlər, şərhlər, statuslar da bir tərəfdən yanan ocağa benzin tökür elə bil. Sosial şəbəkədə başlanan müzakirələr və yaranan narazılıqlar artıq məmurlara, iş adamlarına və bir sıra şəxslərə narahıtlıq yaradır. Onlar da facebook-dan doğan təpkilərlə hesablaşmağa məcbur olurlar. Artıq facebook hamının öz sözünü sərbəst söyləyə biləcəyi bir məkana çevrilib. Bəli, çayxanalar öz yerini sosial şəbəkələrə verdi. Bundan isə ən çox yararlanan gənclərdir. Əgər bizlər müəyyən 18+ söhbətlərini çayxanalarda eşidib, öyrənirdiksə, indi facebook-un yaş həddi 11+a düşüb. Yeniyetmələr, gənclər burda hər nöqteyi-nəzərdən ayılır. Aman deyim, bu, çox təhlükəlidir. Xüsusən də gənclərin öz hüquqlarını anlaması baxımından. Belə şey olar? Haqq-hüquq deyə-deyə burunlarını hər yerə soxur, lağlağı edir, kimlərinsə iç üzlərini açıb ortaya qoyur və ən əsası da müstəqil fikir söyləyirlər. Belə olmaz! Bəs nə etmək lazımdır? Nəzarəti gücləndirmək-filan kimi təbirlər lüzumsuzdur. Zülümov demişkən, məsələni kökündən həll etmək lazlmdır, yəni facebook-u bağlayın getsin.
Elvin Babayev
Xeberle.com