“Uğurun sirri” layihəsinin növbəti qonağı Bakı Uşaq Teatrının direktoru və bədii rəhbəri İntiqam Soltandır.

 - İntiqam müəllim, fərqliliyiniz və fərdliliyiniz barəsində nə deyə bilərsiniz? Nədən Siz sizsiniz?

 - Məncә hәr bir insan fәrdi vә fәrqli olur. Yalnız çox adam bunun fәrqinә varmır. Fәrdiliyinin vә fәrqliliyinin fәrqinә varmayanda adamın fәrdiyyәti әriyib kütlә psixologiyasına yaxınlaşır. Vә elә kütlәyә dә qarışıb görünmәz olur. Amma mәncә ALLAHın bәxş elәdiyi fәrdiliyi vә bәnzәrsizliyi qoruyub saxlamaqla yalnız cәmiyyәtә, bәşәriyyәtә, inkişafa xidmәt etmiş olarıq.

 - Fərqdən söz düşmüşkən, hər birimiz fərqliyik. O fərqlilik ki, onun da içində fərq vardır. Bəs nədən fərqli olduğumuzun fərqində deyilik?

 - Qәliz sualdır, amma çalışacağam öz versiyamı izah edim... Çünki, çox zaman biz әtrafı öyrәnib ona uyğun davranış forması seçmәk istәyirik. İstәdiyimiz nәticәni әldә edә bilmәdiyimizi, yәni cәmiyyәtlә öz aramızda olan barışıq nöqtәsini (әslindә hәr birimiz cәmiyyәtlә soyuq müharibәdәyik, sadәcә fәrqindә deyilik, ya da etiraf etmәyә cәsarәtsizlik göstәririk) tapa bilmәyәndә anlayırıq ki, nәyisә sәhv elәmişik. Bax hәmin sәhvimiz ondan ibarәtdir ki, öncә cәmiyyәti yox özümüzü tanımağa, cәhd elәmәliyik. Bununçünsә tәlim vә tәhsil sistemimiz düzgün qurulmalıdır. Bu haqda da hәlә söhbәt belә gedә bilmәz. Mәnә elә gәlir ki, bizdә hәr dәfә tәhsil sistemini yenidәn qurmağa cәhd edәndә bir az da doğru yoldan uzaqlaşırıq...

 - Elə adlarımız da bizə aid deyil. Yəni bizdən də öncə bizim adımızda olan şəxslər var. Dolayısı ilə adlarımız bizim təmsilçilərimizdir. Bəs, təmsilçilərimizdən razı olmaq və ya digərlərini razı salmaq üçün nə etməliyik?

- Әlbәttә, razıyam sizinlә. Mәncә ümumiyyәtlә bizә (yәni insana) aid olan çox az şey var ki, onlardan biri әxlaqdır. Daxili әxlaqımız, davranışımız düzgün qurulanda bizә bizdәn xәbәrsiz verilәn, hansısa cәhәti ilә әlamәtdar sayılan adı bir növ "özәllәşdirә" bilәrik. Yәni, bizdәn sonra gәlәnlәr üçün bu adı populyarlaşdıra bilәrik... Әslindә bizә verilәn ad bizә ad vermәk iqtidarına malik adam üçün nәyi ilәsә fәrqli görünüb vә o da zamanında bizim fәrqli olmağımızın fәrqindә olub... Qalanı qalır fәrdi vә fәrqli tәlimin, tәrbiyәnin, tәhsilin boynuna ki, bizi start xәttinә qәdәr doğru yolla gәtirsin...

 - Sizcə, insan oğlunun ən böyük ali uğuru nədir? Ümumiyyətlə, bir insanın uğurlu olub-olmadığını necə müəyyənləşdirə bilərik?

 - Özünü tanıya bilmәsi. Amma tәәssüf ki, çox zaman biz özümüzü tanıdığımızı sanırıq. Ömrümüzün sonuna saatlar qalmış. "Yenidәn yaşasaydım hәr şeyi başqa cür edәrdim", deyә düşünürük. Mәnim uşaqlığımdan öz otağımın divarında öz әlimlә yazdığım bir fikir var. "Mәni maraqlandıran mәn özümәm"... Çox zaman bunu eqoistlik kimi qәbul edirlәr. Amma mәn özümü tanımadığım halda başqası haqda necә fikir yürüdә bilәrәm...  Özümün әn böyük uğurum bunu hesab edirәm ki, HӘLӘ ÖZÜMÜ TANIYA BİLMӘMӘYİMİ DӘRK ELӘMİŞӘM.

 - Bəs uğurun rəngi, dadı, qoxusu, səsi, görüntüsü necədir və ona toxunmaq nə zaman mümkündür?

 - Qaldı ki, hәyat böyük bir müharibәdәn, günlәrsә mövqe döyüşlәrindәn ibarәtdir. Bu elә bir müharibәdir ki, qan tökmәdәn qalib gәlmәk olar. Hәmin o gündәlik döyüşlәrdә çaldığın qәlәbә (ola bilәr bu döyüş daxilindә özünlә olsun) elә gözәl hissiyyatdan ibarәtdir ki, sәni başqa qәlәbәlәrә sәslәyir. Xüsusәn bu sәnin şәxsi qәlәbәn olmayanda. Yәni toplum üçün yararlı bir iş görәndә...

 - Hər insanda bir istedadın olduğunu söyləyərlər, bəs, bunu necə üzə çıxarmaq olar?

 - Bizim cәmiyyәtdә, bizim ictimai qanunlarla bu çox çәtindir. Ona görә dә yalnız bizdә bu ifadә var. "Allah ümidinә!"

 - Apardığınız mübarizədə uğursuzluqlarla üzləşəndə daha fərqli nə edirsiniz? Ümumiyyətlə, uğurumuzu uzun müddətli qoruyub saxlamaq üçün nə etməliyik?

 - Çalışıram bәdәnimdә qan dövranı sabitlәşәnә qәdәr sәbr edim. Çünki әks halda növbәti uğursuzluğun әsasını qoymuş olaram... Uğuru uzun müddәt әldә saxlamaq üçün onunla kifayәtlәnmәyib yeni uğura can atmaq lazımdır...

 - Övladlarınızın gələcəkdə uğurlu ola bilməsi üçün nə edirsiniz? Daha fərqli davrana bilirsinizmi?

 - Onlarla hәr vidalaşanda iki sözdәn ibarәt bir cümlәni (fikri) xatırladıram. "Ağıllı olun!" Bu bütün uğurların açarıdır. “Müdrikliyin dә açarı ağıldadır” fikrini hakim fikir kimi yaddaşımıza yazsaq yetәr.

Həmçinin övladlarımla çox yaxın dostam. Onlar öz sirlәrini mәnimlә bölüşmәkdәn zövq alırlar. Elә mәn dә. Çünki hamının övladını "itirdiyi" yaşda mәn onları yenidәn qazanmaq fikrindәyәm...

 - Sizcə uğura götürən yolda insanların ən güclü silahı nədir? Ümumiyyətlə “uğurun düsturu”nu neçə açıqlayardınız?

 - Mәncә uğurun düsturu üç sualın ardıcıl cavablandırılmasıdır: Nә?! Niyә?! Necә?!

 - Uğurun yaşı olur yoxsa başı, bu barədə nə düşünürsünüz?

 - Yaş tәcrübәdir. Tәcrübә isә bir çox mәsәlәlәrin hәllindә yardımçı olur. Amma ağılsız tәcrübә isә heç nәyә yaramır.

 - Qarşısındakına “əhəmiyyətlisən” mesajını verməkdə çətinlik çəkənlərə nə söyləmək istərdiniz?

 - Qarşıdakına verilәn "mesaj”dan çox şey asılıdır. Çünki bu mesaj sәnin bu vә ya bundan sonrakı yaşantında balansın, harmoniyanın qorunub saxlanmasına, ya da pozulmasına zәmin ola bilәr. Bu isә çox şey demәkdir. Qarşındakı sәnin "SӘN" olmana kömәk elәyir...

 - Deyir, getmə, gəl. O-na doğru gəl, ALLAHA doğru gəl. Getməkmi, yoxsa gəlməkmi? Hansını seçərdiniz?

 - Bәlkә ötürәk?! (Gülür). Konkret cavab vermәyә cәhd eliyәcәm. Mәn ALLAHdan yox özümdәn qorxuram. Çünki mәnә "verilәnlәr" (olanlar) davranışımın müqabilindә olur. Mәn dini qanunlara riayәt edәnlәri ALLAH adamı saymıram. Nәinki quranın, bütün dini kitabların qayәsi insandır. Әgәr insanlıq qanunları ilә yaşayırsansa demәli, ALLAHın yanındasan vә mәn tanrının mәnim üçün yazdığı ssenarilәri az әvvәlcәdәn oxuya bildiyimi düşünürәm. Çünki o özü bunu istәyir. Kimsә bundan xәbәrsizdirsә, Onu günahlandırmaq olmaz. Çünki Allahın mәnim üçün heç çәkilmәdiyi әn böyük hәrflәrlә yazılmalı olan adlarından biri MӘNTİQDİR. Tanrı mәntiqsiz heç nә elәmir. Vә nәticә olaraq mәnim Tanrıya doğru getmәyimçün ondan uzaqda olmağım gәrәkir. Mәnsә uzaqda deyilәm. Tanrını öz içimdә daşıyan biriyәm...

 - Çox zaman ölüm üçün yaşadığımızın da fərqinə varmırıq. Elə hər birimiz cənnəti istəsək də kimsə ölümü istəmir. Sizə elə gəlirmi ki, arzularımız da belədir, yəni onu istəyirik, amma uğrunda nə isə etmirik. Razısınızmı?

 - Razıyam. Su da qalanda qoxuyur. Qaldı ölüm mәsәlәsinә... Mәn öz ölümümü sevirәm! Lap gәncliyimdәn. Ağıllı ölümümü!

 - Sizcə gözlərimizin sürəkli tavana baxması tavanın nə işinə yarayar?

 - Mәnasız, ağılsız baxış yalnız tavanı incidir. Ağıllı, mәnalı baxış yeni ideyaların doğulması üçün zәmin yaradır.

 - Bəs, ceyranın gözündə aslan sevimli ola bilərmi?

 - Sevgi mәsәlәsi kökü bilinmәyәn elә bir enerjidir ki, siçanın gözündә filә qarşı da ola bilәr. Dediyiniz halda ceyranın aslan tәrәfindәn parçalanması birincinin әn böyük arzusu ola bilәr!

 - Son olaraq, uğurlu olmaq istəyənlərə gərəkli ola biləcək bir məsləhət versəydiniz, nə deyərdiniz?

 İdraklı olun, mәntiqi әldәn vermәyin, әlinizdә hәr hansı bir silah (istәnilәn növ) varsa onsan istifadә etmәyә tәlәsmәyin. Hәr şeyin yaxşı tәrәfini düşünmәyә adәt edin! Sevin, sabahı sevin. Sevәn adam pis ola bilmәz! Әn başlıcası isә, özünüzü dәrk edin. Dünya malına hәris olmayın... Vә bütün bunları mәslәhәt kimi yox daxili qanununuz kimi qәbul edin.

Cəfər Mənsimi ,azadinform.az