Azərbaycan milli mətbuatının banisi Həsən bəy Zərdabi vaxtilə deyirdi ki, hər bir vilayətin qəzeti həmin vilayətin aynasıdır. Bəs bu gün regionlarda çıxan qəzetlər həmin bölgənin güzgüsü ola bilirmi? Ümumiyyətlə region mətbuatının vəziyyəti necədir, hansı problemləri vardır, bu problemlərin əsas səbəbləri nədir? Xeberle.com bu suallarla ekspertlərə və region mətbuatının təmsilçilərinə müraciət edib.
BDU-nun professoru, media eksperti Qulu Məhərrəmli:
Azərbaycanda müstəqillikdən sonra həm paytaxtda, həm də bölgələrdə mətbuatla bağlı ciddi  proseslər getdi. Yəni, əvvəlki rayon, partiya komitələrinin orqanları olan qəzetlər sıradan çıxdı. Daha sonra bəzi yerlərdə icra hakimiyyətləri o qəzetləri öz orqanları kimi yenidən bərpa etdi və orada öz fəaliyyətlərini işıqlandırmağa başladı. Amma təəssüf ki, bu gün həmin o proses də dayanıb.  İndi yalnız region mətbuatı olaraq iki-üç qəzetin adını çəkmək olar. Masallıda çıxan "Cənub xəbərləri”, "Mingəçevir işıqları” və Şəkidəki "Region mediası” qəzetləri mövcudluq uğrunda mübarizə aparırlar. Bəzi rayon qəzetləri də var ki, bayramdan-bayrama, yubileydən-yubileyə çap olunur. Belə vəziyyətdə onlar təbii ki, müstəqil qəzetlər deyil.  Bölgə mətbuatından çox təəssüf ki, nikbinliklə danışa bilmirik.  Region mətbuatının üç əsas problemi haqqında danışa bilərik. Birincisi yerlərdə mətbuatın çapı və fəaliyyətinə olan ciddi manelərdir.Xüsusən tənqidi yazılan qəzetləri sevmirlər. Masallıda çıxan "Cənub xəbərləri” qəzeti buna nümunədir.  İkinci səbəb maddi texniki bazanın olmamasıdır. Rayonların heç birində normal mətbəə yoxdur ki, qəzetləri çap etsinlər. Üçüncüsu kadr məsələsidir. Peşəcə jurnalist olanlar var, lakin onlar hazırki dövrdə bölgədəki havanı duyub ifadə eləməyə çətinik çəkirlər. Yəni onlar bu əziyyətə tab gətirmək iqtidarında deyillər. Yerli  və regional mətbuatın ortaq problemləri də var. Əsas problem kimi biz məlumatın çətn əldə olunmasını göstərə bilərik. Yəni bunlar necə məlumat almalıdırlar? Yerli qurumlar, polis, icra hakimiyyətləri, bələdiyyələr jurnalistlərə məlumat verirlərmi? Yerli mediada olan bu problemlər regional mediada da vardır. Əlbəttə sadaladığımız çətinliklər şəraitində qəzet buraxan, sayt işlədən, əhalini məlumatlandıran insanları mən qəhrəman hesab etdiyimi də deməliyəm.
Masallı rayonu, "Cənub xəbərləri” qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru Zahir Əmənov:
Paytaxtda mətbuatın vəziyyəti necədirsə, bölgələrdə bundan 5-10 dəfə ağırdır. Respublikamızın bölgələrində fəaliyyət göstərən qəzetlərin yalnız üç-dördü müstəqildir. Digərləri icra hakimiyyəti orqanlarının təmsilçisi kimi çıxış edirlər. Yəni onları icra hakimiyyəti maliyyələşdirir. Region mətbuatındakı problemlərin əsas səbələrindən odur ki, kiməsə tərif yazanda o məqalə oxunmur, tənqid yazdıqda isə müxtəlif təzyiqlərlə üzləşirsən. Bundan başqa qrant alma şansının aşağı olması və qrant alanların çoxunun xaricdə işləməsini əsas səbəb kimi deyə bilərəm. Kadr məsəələsi də acınacaqlıdır. Bu gün region mətbuatında yalnız yaşlılar fəaliyyət göstərirlər. Cavanlar isə ya paytaxta, ya da televiziyalara işləməyə gedirlər. Yəni hazırda yüksək məvacib də təklif olunsa, bölgə mətbuatında çalışmaq  üçün jurnalist tapa bilməzsiniz. Qəzet özü-özünü maliyyələşdirməlidir. Bunun üçün də reklam lazımdır. Tutaq ki, Masallıda sement satışı ilə yalnız bir nəfər məşğuldursa o, niyə qəzetə reklam versin ki?! Və yaxud üç şadlıq sarayını rayonda olan  hamı tanıyırsa onların reklam verməyə ehtiyacları varmı? Qəzeti KİV kimi qəbul edən çox azdır. Regionda hər hansı bir qəza hadisəsi baş verirsə televiziyalar onu  efirə verir. Amma burdakı mətbuat orqanları ayda bir-iki dəfə çıxdıqları üçün bu haqda məlumatı hadisənin üstündən bir müddət keçdikdən sonra yalnız bir şəkil ilə çap edə bilirlər. Regionlarda yeganə ümid araşdırma yazılarına qalır ki, onlar da vaxt, pul və peşəkarlıq tələb edir. Bunların da üçünü bir yerdə tapmaq çox çətindir
Şəki rayonu, "Region mediası” ( keçmiş "Region Şəki”) qəzetinin təsisçisi və baş redaktoru Baba Mirzəxanlı:
Bölgələrdə mətbuat respublikaya nisbətən daha çətin vəziyyətdədir. Bunun birinci səbəbi regionlarda çap mətbəəsinin yoxluğudur. İkincisi  regionlarda reklam  bazarının olmamasıdır. Üçüncü səbəb isə paytaxta nisbətən regionlarda tənqidi yazıların daha çox təqiblərə məruz qalmasıdır. Mən özüm də regional mətbuatla bağlı məsələni neçə dəfə aidiyyəti qurumlar qarşısında qaldırmışam. Lakin KİVDF region mətbuatına bircə dəfə də olsun nə layihələrdə iştirak etməyə imkan verib, nə də ki, ona vəsait ayırıb.  Bax biz belə çətin vəziyyətdə qəzet buraxmağa məhkumuq.

Sumqayıtın regional informasiya orqanı olan Xeberle.com-un baş redaktoru Elnur  Ağayev:
Regionda çalışmaq, oxucuları informasiya ilə daim təmin etmək çətindir. Buna baxmayaraq 5 ilə yaxındır Xeberle.com əməkdaşları bu işin öhdəsindən gəlməyə çalışır. İnformasiya almaq, informasiyanı dəqiqləşdirməklə bağlı bir sıra problemlər yaranır. Bəzilərini çıxmaq şərti ilə, dövlət idarələrinin saytları daim yenilənmir ki, bəzi məlumatları oradan əldə edəsən. Medianın əsas gəlir yeri reklam bazarıdır. Reklamlarla bağlı problemlər daimidir, rəqabət zəifdir deyə, reklam verənlərin sayı da az olur. Üstəlik, bəziləri "məni dilə-dişə salma”, "ay nəbilim, vergi eşidər xəbər tutar” və s. kimi bəhanələrlə reklam verməkdən  qaçırlar. Vətəndaşlar da bəzən şikayətlərini dilə gətirməkdən ehtiyat edir, çəkinirlər. Kadr baxımından isə elə ciddi problem yoxdur, Sumqayıtda kifayət qədər bacarıqlı jurnalistlər var. Media öncə regionlarda güclü olmalıdır, buradan obyektiv və dolğun xəbərlər çatdırmalıdır. Təəssüf ki, Mətbuat Şurası və KİV-ə Dövlət Dəstəyi Fondu tərəfindən region mediaları ilə bağlı hansısa qrant layihələri təklif olunmur.
Elnarə Salamova
 Xeberle.com
 

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.