Məlumdur ki, Kür çayı Cənubi Qafqazın ən böyük çaylarından biridir və Türkiyə, Gürcüstandan keçərək Azərbaycan ərazisinə daxil olur.
Zaman-zaman bu çayın daşma xəbərlərini oxuyuruq. Adətən may-iyun aylarında bu cür hadisələr daha çox baş verir.
Bəs çayın daşmasına təkan verən amillər nələrdir? Kür çayının daşması hansı fəsadlara yol aça bilər və bunun qarşısı necə alınmalıdır?
Coğrafiya elmləri doktoru Çingiz İsmayılov Modern.az-a açıqlamasında bildirib ki, gözlənilməz iqlim şəraiti Kür çayı, o cümlədən digər çayların daşmasına səbəb ola bilər:
"Çaylar adətən buzlaqların əriməsi, yağışların yağması ilə qidalanır. Təbii ki, Azərbaycanda yerləşən çayların əksəriyyətinin mənbəyi Qafqaz dağlarından gəlir. Havaların vaxtından tez istiləşməsi buzlaqların əriməsinə səbəb olur. Belə olduğu halda daşqınlar əmələ gələ bilər. İqlim dəyişikliyi, temperaturun birdən-birə 10-15 dərəcə artması Kür çayı və ya başqa çayların daşması ilə nəticələnir və fəsadlara yol açır. Kür çayının daşması hansı ərazilərdən keçməsi və o yerlərdə hansı kanalların istismar olunmasından da asılıdır”.
"Aran zonalarında subasmalar daha böyük sahəni əhatə edir”
Ç.İsmayılov çayların daşması nəticəsində yarana biləcək fəsadlardan da söz açıb:
"Adətən dağ çayları özü ilə böyük daş gətirdiyi üçün dağıdıcı effekt verə bilər. Ümumiyyətlə, çayların daşması yollara ziyan vura bilər. Yaşayış yerlərini məhv edə, kommunikasiya, qaz və ya elektrik xəttlərinə ciddi ziyanla nəticələnə bilər. Ancaq aran rayonlarında əsas fəsad əlbəttə ki, ətraf rayonlarda münbit torpaqların su altında yararsız vəziyyətə düşməsidir. Su basmalar aran zonalarda daha böyük sahəni əhatə edir. Nəticə olaraq yararlı torpaqlar sıradan çıxır və kənd təsərrüfatına ağır zərər dəyir. Digər tərəfdən qrunt suların qalxması nəticəsində yaşayış məntəqələrinin kanalizasiya sistemləri də sıradan çıxır”
"Kür çayının dibi təmizlənməlidir”
"Bütün bu fəsadların qarşısını almaq üçün hər il müvafiq proqnoz işləri aparılmalı və qabaqlayıcı tədbirlər görmək lazımdır. Subasma dövründən əvvəl müəyyən işlər görülməlidir. Məsələn, Kür çayının ətrafına bəndlər tikilməli, çayların dibi təmizlənməlidir. Ümumiyyətlə, Kür çayının əsas problemi illərlə lilin yığılaraq dibinin dolmasına gətirib çıxarmasıdır. Bu da daşqınlara səbəb olan əsas amillərdəndir. Lakin bu təmizlənmə prosesi yalnız daşqından öncə deyil, il ərzində aparılmalıdır. Buna ciddi nəzarət edilməlidir ki, çay su ötürmə funksiyasını yerinə yetirərək vaxtında Xəzər dənizinə çata bilsin”.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
