Elxan Salahov və Elşən Əliyevin "Murov Qartalı” kitabından:
Həmin əməliyyat haqqında çoxları danışır:Raqufun keçmiş silahdaşları,zabit yoldaşları,əsgərləri,qohumları,dostları və onlardan eşitdiklərini öz təxəyyülü ilə bir az da şişirdən və ya kiçildən,amma bütün hallarda əfsanəvi kəşfiyyatçının qəhrəmanlığını daha təsirli bir şəkildə ifadə etməyə çalışan jurnalistlər…
Əsir düşmüş əsgərlərimizin xilası naminə komandanlığın əmri ilə düşmən arxasına göndərilən kəşfiyyat qrupunun 11 üzvündən 10-u bu gün də həyatdadır. O vaxt leytenant rütbəsində qrupa başçılıq etmiş Raquf Orucovdan başqa…
Ermənistan ərazisinə keçərək Göyçə gölünə qədər gedib çıxan,11 gün ölüm təhlükəsi yaşasalar da,əliboş qayıtmağı qətiyyən düşünməyən və nəhayət,üç ermənini dipdiri götürərək,sağ-salamat geri dönən 11 kəşfiyyatçıdan iki nəfəri Əlövsət Allahverdi oğlu Qurbanov və Ərşad Salman oğlu Yusifovla birlikdə 21 il sonra həmin əməliyyatıb təfərrüatlarını göz önündə canlandırmağa çalışdıq.
…Murovdağ silsiləsinin elə zirvələri var ki,hətta yayın cırhacırında,avqust ayında da qışdan qalan qar papağını başında saxlayır.Sıldırım qayaların,dərin dərələrin,hətta yastı təpələrin də quzeyində qar yığınına rast gəlmək mümkündür.Yaşıl süfrəsini rəngbərəng çiçəklər bəzəyən yamaclardan üzüyuxarı qalxdıqca yayın sərini adamı qışın şaxtası,payızın sazağı yazın soyuğu qədər olmasa da,yetərincə üşüdür.Başı buludlardan nəm çəkən,bəzən isə qatı dumana bürünən dağların seyrək meşələrində isə hava bir az da soyuyur,hətta qızınmaq üçün ocaq yandırmaq lazım gəlir.Təəssüf ki,bu yerlərin dincliyi neçə illərdir itib,bu yerlərə indi top,tüfəng,mərmi hakim kəsilib…İndi bu başı qarlı dağların hər aşırımında namərd gülləsinə hədəf olmaq təhlükəsi var…
Ordumuzun altı əsgəru məhz dumanlı bir gündə yolu azıb dağın ermənilərin nəzarətində olan hissəsinə gedib çıxmışdılar.Duman çəkilib ətrafa aydınlıq olanda məlum oldu ki,onlar öz postlarımızdan o qədər uzaqlaşıblar ki,geri qayıtmaq üçün hansı istiqamətə gedəcəklərini də bilmirlər.Aralarında ən təcrübəlisi olan çavuş əsgərlərə tərpənməməyi əmr edərək özü kəşfiyyata çıxmış,ermənilərin əlinə keçdiyi üçün geri qayıda bilməmişdi.
Çavuşu uzun müddət gözləyib onun qayıda bilməyəcəyinə əmin olan 5 əsgər isə geri qayıtmağa yol axtarmış,gedib düz erməni postunun üstünə çıxmışlar…Çavuşu ermənilər dərhal əsirlərin saxlandığı Şuşa türməsinə göndərmişdilər.Qalan beş nəfərin isə bəxti onda gətirmişdi ki,postdakı ermənilər öz şəxsi mənafelərini güdərək,əsgərlərimizi pul müqabilində geri qaytarmaq fikrinə düşmüş,öz başçılarına bu haqqda xəbər verməmişdilər.Nəticə də,iki gün ərzində bu məsələ həll olunmuş,əsgərlərimiz geri alınmışdı.Çavuşu geri almaq üçün isə savaş deyimi ilə desək düşməndən "dil” tutub gətirmək qərara alınmışdı.Hərbi hissənin komandiri,polkovnik Fəxrəddin Cəbrayılov bu məqsədlə bölük komandiri Zaur Məmmədovun və tağım komandiri Raquf Orucovun başçılığı ilə iki kəşfiyyay qrupu yaratmışdı.Hər cür zəruri silah-sursat və ərzaq ehtiyatı götürmüş kəşfiyyatçılar avqustun 29-da,Çərşənbə axşamı hərbi hissədən dağlara doğru yola çıxmışdılar…
-Daşkəsənin Alaxançallı və Zivlən kəndlərinə qrupları avtomaşın aparırdı,-deyə Əlövsət Qurbanov həmin avqust gününü xatırlayır.-Yolumuz Alaxançallı yaylağından keçirdi.Ərazidəki hər cığıra,hər döngəyə bələd idik,uzun müddətli kəşfiyyat müşahidələri nəticəsində erməni postlarının yerini dəqiq öyrənmişdik.Məqsədimiz Sərsəng istiqamətində getmək idi.
Gecənin qaranlığında yaylaq ərazisini keçib Kəlbəcərin Cəmillu kəndinə tərəf istiqamətləndik.Hələ hava açılmamış elə bir yerə gəlib çıxdıq ki,artıq dağın ətəyində kənd olduğunu görürdük.Plaş-palatkanı üstümüzə çəkib xəritəyə fənər işığında baxdıq ki,ərazinin coğrafi şəraitinə bələd olaq.Xəritə də yaxınlıqda meşə olduğu görünürdü,ancaq tezliklə aydın oldu ki,həmin əraz seyrək ağaclardan ibarətdir.Buna baxmayaraq,səhər açılana qədər açılına yaxın uşaqlar həmin meşəlikdə gizləndilər,biz 3-ümüz Raquf,Ərşad və mən düşdük aşağı-Zod tərəfdən gələn yokun üstünə.Raqufda fotoaparat da var idi.Cəmillinin ayağındakı dərədə yol sərt döngə ilə Kəlbəcərin Susuzluq kəndinə tərəf istiqamət götürür.Həmin döngənin üstündə cəmi bir salamat ev qalmışdı.
Evin qabağında üstündə rabitə qurğuları olan QAZ-66 markalı komanda-qərargah maşını dayanmışdımBiz sıx vudaqları olan yemişan ağacına çıxıb şəkil çəkdirməyə başladıq.Sübh tezdən idi,oraya qırmızı rəngli bir "Niva” da gəldi.Yolun üstündə ağacdan quraşdırılmış, şlaqbaumu qaldırdılar,maşın keçdimSonra bir dəstə erməni mahnı oxuya-oxuya gəldilər,sıra baxışı keçirildi və biz bütün bunları lentə aldıq.Salamat evin yaxınlığında,dərənin düz qırağında bir tualet gözə dəyirdi.Əvvəlcə fikirləşdik ki,gecə pusqu quraq,oraya kim gəlsə,tez götürüb geri qayıdaq.Amma gecə həmin yerə yaxınlaşmaq istəyəndə oraya iki it bağlandığını gördük.İtlər hənirti eşidəm kimi hürüşdülər və dərhal ermənilər it hürən tərəfə atəş açmağa başladılar.
Raqufun göstərişi ilə biz geri deyil,irəli getdik,yenə meşədə gizləndik.Səhərə yaxın Qonurdağ istiqamətinə qalxmağa başladıq,orada Raquf rabitə qurğusu ilə hərbi hissənin komandanlığına vəziyyəti xəbər verdi və məhz həmin vaxt polkovnik Fəxrəddin Cəbrayılov əmr verdi ki,əsri götürməmiş geri qayıtmayın.Biz artıq Kəlbəcərin dərinliyinə doğru irəliləmişdik.Həmin gün Yeddi Qardaş dağının ayağında əvvəl qızıl mədəni olm bir tunelə gəlib çıxdı .Təxminən yüz metr uzunluğunda bir tunel idi.Raquf tunelin vəziyyətini öyrənmək üçün mənə içəri baxmağı tapşırdı .Avtomatın qapaqçığını çıxarıb,oraya bir az spirt töküb yandırdım və tunelin içərisinə doğru xeyli irəlilədim.Uçub-dağılmış bir yer idi,hər tərəfdən su sızırdı.Gecəni burada keçirməyi qərara aldıq.Lakin tunelin oyuğundan elə su gəlirdi ki,burda qalmaq mümkün olmadı qalxıb yolumuza davam etdik.
Hava işıqlananda gördük ki,ermənilərin bir postunun arxasına gəlin çıxmışıq. Amma postun yeri çökək bizi isə hündür də olduğumuza görə bizi görmürdülər.Çox güman,ehtiyat post idi,amma orada xeyli erməno vardı.Bir neçə gün ərzində erməni tərəfindən kimisə əsir götürmək üçün əlverişli şəraitin olmaması və yol yorğunluğu,görünür,əsgər yoldaşlarıma ciddi təsir etmişdi ki,onlardan biri "gəlin hüvuç edək ,nə olar,olar” dedi.Lakin Raquf bu təklifi qəbul edə bilməzdi.Lap hamımız ölsək də,buradam bir nəfər erməni tutub aparmaq mümküm olsaydı,hücum etməyə dəyərdi.Amma qorxuli orası idi ki,əsir götürə bilməyək və hamımız da həlak olaq.
…Bir gün də orda keçirdik.
Ərzaq ehtiyatımız qurtardığı üçün geri qayıtmaq məcburiyyətində idik.Ertəsi günü gəlib çıxdıq Daşkəsəndəki postlarımızdan birinə…Sərhədboyu bütün postlarımıza kəşfiyyat qrupumuz haqqında əvvəlcədən xəbər verilmişdi.Amma burada dayanmayəb,Gədəbəy rayonunun ərazisinə keçdik.Dağlarla xeyli yol gedib,yenə bir postumuza gəldik.Buradakı əsgərləe bizi qarşılayıb, istirahət etməyimiz üçün şərait yaratdılar.Günəşli hava idi,bir qədər mürgüləyib,dincimizi aldıq.Yuxuda gördüm ki,2 nəfəri əsir tutmuşuq,1-i uşaqdı.Ayılıb yuxumu Raqufa danışdım,dedi,dur gedək onda.Uşaqların hamısı yatmışdı.
Raqufla yaxınlıqdakı bir təpəyə çıxdıq,ətrafa xeyli göz gəzdirdik.Qarşıda Ermənistan ərazisi başlanırdı.Raquf dedi ki,gəlin gedək Ermənistana.Amma uşaqların arasında yorğum görünənlər vsr,mən istəmirəm,hamımız gedək,gör kim zirək olacaqsa onları aparaq qalanlarıda geri qayıdan da burdan götürərik.Bir azdan hamı oyanıb, əmri gözləyirdi.Mən Raqufun fikrin onlara desəm də,heç biri qalmağa razı olmadı.”Birlikdə gəlmişik,hara qədər də olsa birlikdə gedəcəyik,”-dedilər.Postdakı əsgərlərimizdən bir az ərzaq ehtiyatı götürüb,tam heyətlə Gədəbəydən Ermənistama keçmək üçün tam heyətlə yola qoyulduq.Şübhəli yerlərdə saatlara kəşfiyyat aparıb,sonra irəliləyirdik.Əsasən gecə yol gedirdil.Beləcə 40km yol getmişdik.
İki gündən sonra elə yerə gəlmişdik ki,Göyçə gölü görsənirdi. Buranın xəritəsi bizdə yox idi,binoklla baxaraq ətrafı müşahidə etdik.Əkin-biçin işi gedirdi.Mal-Heyvan otaranda var idi. Bir sözlə,ərazi adamla dolu idi.
Uzaqdan fermaya oxşar,bir tikili diqqətimizi cəlb etdi,Raquf ora getməyi qərara aldı.Hələ gündüz idi,fermaya sarı endik,gördük ki,ferma dediyimiz yerdə köhnə tikililərdən başqa heçnə yoxdur.Amma yaxınlıqda bir su nasosunun mühərriki işləyirdi və buradan boru ilə harasa su vurulurdu.Əvvəlcə Raquf özü təklif etdi ki,mühərriki söndürək,yəqin baxmağa kimsə gələcək onu götürüb dağa çəkilərik.
Qısa bir müzakirə apardıq.Burada hərbi hissə olacağını düşünürdük.Bəlkə də su nasosu elə hərbi hissəyə işləyir.Hərbiçilərin diqqətini çəkən bir şey etsək onlarla döyüşə girməli olacaqdıq və planımız pozulacaqdı.
Uçmuş tikilinin arasında gizlənməyi qərara aldıq.Raquf Ərşada əsgərlərin yanında qalmağı tapşırıb,mənimlə birlikdə ordan aşağı düşdü.Açığa çıxıb,əkin sahəsinə yaxınlaşdıq.Traktorlar,avtomaşınlar işləyirdi,ermənilərin başı biçinə qarışmışdı.Bizi görürdülər, amma öz hərbiçiləri hesab edərək,əhəmiyyət vermirdilər.Biz isə söhbət edə-edə gedib sahənin kənarında ətrafı nəzərdən keçirməyə imkan verən təpəlik bir yer tapıb uzandıq.Sonradan əsir götürdüyümüz ermənilərdən biri deyir ki,bizi səhərdən görüblər.Taxıl oğurluğuna gəldiyimizi zənn edib,əhəmiyyət vermiyiblər.O vaxt taxıl oğurluq halları tez-tez baş verirmiş…Biz düşmən ərazisinin o qədər içinə doğru gəlmişdik ki,onların heç ağlına da gəlməzdi ki,biz Azərbaycan hərbiçiləriyik.Geyimimizə görə isə bizi fərqləndirə bilməyəcəkdilər.Çünki ehtiyatımızı almışdıq.
Bura vaxtilə soydaşlarımızın yaşadığı Basarkeçər(Vardenis) rayonunun Böyük Məzrə kəndinin ərazisi idi.Oradam böyük bir yol keçirdi.Yolun kənarındakı geniş düzəngah sahə bütünlüklə taxıl zəmisi idi.Raqufla mən təpənin üstündə uzanıb,qaranlıq düşməsini gözləyirdik.Toran qarışanda gördük ki,malotaranlar bir tərəfə getdi,traktorlar da sahədən çıxmağa başladılar.Su arxı ilə əsas sahədən ayrılan sahədə kombayn hələ işini davam etdirdi.Kənarda da Qaz-53 markalı avtomobil var idi.Raquf dedi ki,Ərşada xəbər ver gəlsinlər.İki dəstəyə bölünüb,aşağı endik.Raquf dedi ki,kombayndakəlara görünmüyün ki,hay-küy düşməsin.
…Bundan sonra baş verənləri Ərşad danışır.
-Artıq sahəyə qaranlıq çökmüşdü.Raquf diqqətlə ətrafa göz gəzdirdikdən sonra mənə və əsgər Şahin Quliyevə tapşırdı ki,maşına yaxınlaşıb,onun içərisində kiminsə olub-olmadığını aydınlaşdıraq.Biz sahəyə arxadan girib maşına yaxınlaşdıq.Şahinə dedim ki,sən qapını sağ tərəfdən aç içəri də kimsə olsa,sol qapıdan qaçmağa çalışacaq.Şahim sağ qapıya qalxanda,mən də sol qapıya yaxınlaşdım.Amma qapı hər iki tərəfdən bağlı idi.Mən yuxarı qalxanda içəridə yeniyətmə bir oğlan gördüm.Dərhal silahın qundağıyla şüşəni sındırıb,oğlanı çölə çəkdim,qışqırmaması üçün köynəyinim yaxasıula ağzını yumdum. Əl-qolunu bağladım.Artıq Raquf,Əlövsət və bir neçə əsgər yetmişdilər.Raquf oğlanı götürüb ərazidən uzaqlaşdırmağı əmr elədi.Elə ora da qərara aldıq ki,bir neçə nəfər yük maşının yanında gizlənib uzaqdan işığını yandırıb gələn kombaynı gözləsin.
Kombayn maşına yaxınlaşanda Əlövsət qarşısına keçin "dayan”əmri verdi.Ermənilər nə baş verdiyini anlamamış,mən arxadan kombaynın kabinəsinə qalxdım.Şüşədən yalnız bir nəfər görünürdü.Əlimi atıb qapını açdım küncdə bir nəfərdə var idi.Avtomatı kombaynçının böyrünə dirəyib düşməsini söylədim . Əlövsət və digər uşaqlar dərhal onu götürdülər.İçəridəki ikinci ermənini də aşağı endirdim.Ermənilər bir-birinə "türklərdir,”deyib oğlanı soruşdular.Kombaynçının yanında əyləşmiş sonradan aqronom olduğunu biıdiyim adam sən demə oğlanın dayısı imiş.
Kombaynçı getmək istəmədi "məni elə burda öldürün”deyib müqavimət göstərdi Əlövsət ona rusca dedi ki,”getməsəz oğlanı da öldürəcəyik”.Hər ikisi bizimlə getməyə razılaşdı.Bu vaxt artıq Raquf da oğlanın oradan uzaqlaşdırıldığına əmin olub,geri-bizim yanımıza qayıtmışdı.Kombaynçı "kombaynı söndürmək lazımdır,yoxsa motoru xarab olar”dedi.Lakin imkan vermədik,uzaqdan kimsə kombaynın işıqlarının ani söndüyünü görüb şübhələnə bilərdi.Erməniləri götürüb dağa doğru çəkildik.Artıq əsgərlərimiz oğlanı da götürüb,xeyli yol getmişdilər.Dayanıb bizi gözləyirdilər.Biz də var gücümüzlə hərəkət etməyə başladıq.Yəqin ki,taxıl zəmisində kombaynın işlək vəziyyətdə qalması ermənilərin çox gec xəbər tutmasına səbəb olmamışdı.Çünki biz dağı aşıb neytral zonaya çıxanda yuxarıda ermənilərin fişəng işığında axtarış apardığını uzaqdan gördük. Onlar itkin hesab elədikləri,kombaynçının,aqronomun və oğlanın adını qışqırırdılar.Səsləri dağ-daşa rast gəlib əsk-səda verirdi.Neytral zonadakı iri sal daşların yanında özümüzə yer düzəldib gecəni orada qaldıq.Növbə ilə yatırdıq.Erməniləri özümüzə bağlamışdıq.Hətta maraqlı bir məqam da oldu:gecəyarısı bir dəfə ayıldım ki,bizim uşaqların hamısı yatıb.Ermənilər bir-bitilə söhbətləşirlər.
Səhər tezdəm yolumuza davam etdik.Artıq sağ-salamat geri qayıdırdıq,düşmənin bizi aşkar edə bilməsi təhlükəsi yox idi.Amma arada sərt bir keçidə rast gəldik,erməniləri əl-qolu bağlı buradan keçirmək mümkün deyildi.Raquf onların əl-qolunu açmağı, özlərinin keçmələrinə şərait yaratmağı tapşırdı.Sözün düzü erməniləri aldatmışdıq ki,sizi çoxda uzağa aparmayacayıq,elə sərhəddəcə dəyişəcəyik.Ona görə dinməzcə dediklərimizə əməl edirdilər.
…Əlövsətlə Ərşadın söhbətini həyəcansız dinləmək mümkün deyil.Təsəvvür edin,igid kəşfiyyatçılarımız düşmən arxasında hər an ölümlə üz-üzə gələ,ən dəhşətlisi namərdlərə əsir düşüb,amansız işgəncələrə məruz qala bilərdilər…Təbii ki,belə bir təhlükənin doğurduğu qorxu və təşvişə qalib gəlmək üçün insanda intəhasız mənəvi güc olmalıdır.Bu güc təkcə hərbi amda sədaqətdən deyil,həm də Vətənə,torpağa tükənməz məhəbbət,işğalçı düşmənə dərin nifrətdən,ondan intiqam almaq duyğusundam qaynaqlanırdı.Və əlbəttə ki,Raquf Orucovun dəqiq və düzgün qərarları bu əməliyyatın uğurunu təmin edən ən mühüm amil idi.
Ümumilikdə 11 gün ərzində Raquf və əsgərləri piyada 80 kilometrdən çox yol qət ediblər. "Yolboyu ölüm-itim haqqında fikirləşmirdik,verilmiş əmri yerinə yetirmək qətiyyətində idik,”-onlar əməliiuata hansı əhval-ruhiyyə ilə getdiklərini bu gün də unutmayıblar.
Hərbi əmr isə uğurla yerinə yetirilib !
Atəşkəs başlandıqdan sonra ordu kəşfiyyatçılarımızın düşmən arxasında həyata keçirdiyi bu ilk genişmiqyaslı əməliiyatın istər hərbi,istərsə də münaqişənin nəticələrinə təsiri baxımından əhəmiyyəti böyük olub.
Və nəhayət,Raquf Orucovun başçılıq etdiyi kəşfiyyat qrupunun qəhrəman əsgərləri:
Ərşad Yusifov (Zəngilan rayonu)
ƏlövsətQurbanov (Zəngilan rayonu)
Mahir İbrahimov (Zəngilan rayonu)
Mehman Hüseynov (Zəngilan rayonu)
Mütəllim Mütəllimov (Şəki şəhəri)
Məzahir Yusifov (Kəlbəcər rayonu)
Şahin Quliyev(Qubadlı rayonu)
Seyfi Əliyev (İsmayıllı rayonu)
Ədalət Sultanov (Sumqayıt şəhəri)
Şahabuddin Mustafayev(Mingəçevir şəhəri)
Elxan Salahov və Elşən Əliyevin "Murov Qartalı” kitabından

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.