Dünyada 36 milyona yaxın insan kölə kimi yaşayır. Bu rəqəmi quldarlığa qarşı Walk Free Fondunun ikinci ildir ki, keçirilən hesabatı açıqlayıb.
Qrupun Qlobal Köləlik İndeksində (Global Slavery Index) deyilir ki, bütün dünyada ən çox insanın qul kimi yaşadığı ölkə Hindistandır.
Hindistanda 14 milyon insan kölə kimi yaşayır. İkinci yerdə Çin (3 milyon nəfər), üç və dördüncü yerlərdə isə Pakistan və Özbəkistan gəlirlər.
Hesabata görə, indeksin keçirildiyi 167 ölkənin hamısında bu və ya digər miqyasda köləlik mövcuddur. Azərbaycan bu 167 ölkə arasında 94-cü yeri tutur.
Müasir köləlik nədir?
Walk Free müasir köləlik dedikdə məcburi əməklə məşğul olmağı, borca işləməyi, insan alverini, seksual istismarı və həmçinin məcburi nikahları nəzərdə tutduğunu bildirir.
Sənəddə aydınlıq gətirilir ki, müasir köləlik klassik köləlikdən fərqli olaraq, bir insanın başqa bir insanın mülkiyyəti olmasından daha çox, şərait və iqtisadiyyatın köləsi olmaq kimi başa düşülür.
Hesabata görə, köləlik problemi ən çox Afrika və Asiyada, ən az Avropa və Amerikada yayılıb.
Bir problem, iki göstərici
İndeksə iki əsas reytinq cədvəli daxildir: ümumi əhali arasında kölələrin faizi və kölə kimi yaşayanların ümumi sayı.
Bu iki parametr isə hətta bir ölkə üçün fərqli ola bilər. Məsələn, kölələrin sayına görə birinci olan Hindistan, belə insanların əhalinin ümumi sayındakı nisbətinə görə beşinci yerdədir. Bu nisbət cədvəlində neftlə son dərəcə zəngin Qətər ikinci yeri tutur. Nisbət cədvəlində liderlik Mavritaniyaya məxsusdur.
Hesabat həmçinin kölə kimi yaşayanların sayının 2013-cü illə müqayisədə 20 faiz artdığını göstərir, lakin sənəddə qeyd olunur ki, bu, daha çox hesablama metodikasının təkmilləşdirilməsi ilə bağlıdır.
Kölələrin 60 faizi beş ölkədə yaşayır
Köləlik cədvəlində Rusiya Federasiyası beşinci yerdədir.
Qlobal İndeksdə qeyd olunur ki, Rusiyada köləlik əsasən tikinti və kənd təsərrüfatında miqrantların qul əməyindən istifadə olunması şəklində mövcuddur.
Ümumiyyətlə isə, dünya qullarının 60 faizi ilk beşliyə daxil Hinsdistan, Çin, Pakistan, Özbəkistan və Rusiyada qeydə alınıb.
Əksər qlobal indeks reytinqlərində olduğu kimi köləlik reytinqi cədvəlində də 1-ci yer ən pis, sonuncu yer isə ən yaxşıdır.
Beləliklə, cədvəldə son on yeri tutan ölkələr kölələrin ən az olduğu ölkələrdir: İslandiya, Lüksemburq, İrlandiya, Barbados, Yeni Zelandiya, Norveç, Finlandiya, Danimarka, İsveçrə, Avstriya və İsveç.
Azərbaycanda 34 000 kölə var
Azərbaycan kölə kimi yaşayanların əhalinin ümumi sayındakı nisbətinə görə 167 ölkə arasında 94-cü yeri tutur.
Qazaxıstan 93, Tacikistan 95, Qırğızıstan 97, Türkmənistan isə 98-ci yerdədir.
Beləliklə, Azərbaycan müasir köləliyə görə keçmiş sovet Mərkəzi Asiya respublikaları arasında qərar tutub.
Yeri gəlmişkən, hesabatın Rusiyaya aid hissəsində bu ölkədəki kölələrin əksəriyyətinin Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqazdan gələn miqrantlar olduğu bildirilir. Lakin başqa göstəricilərdən Cənubi Qafqazdan məhz Azərbaycanın burada "liderlik" etməsi məlum olur.
Faiz reytinqində Ermənistandakı və Gürcüstandakı vəziyyət daha ağır görünür. Bu ölkələr cədvəldə müvafiq olaraq 81 və 78-ci yerləri tuturlar.
Nisbət reytinqində Türkiyə 105, Ukrayna 106-cı yerdədirlər.
Kölə kimi yaşayan insanların mütləq sayına gəlincə isə, Azərbaycan 33 min 800 nəfərlə 77-ci yerdədir.
Ermənistanda (116-cı yer) 10 min 700, Gürcüstanda (105) isə 16 min 100 kölə vəziyyətində yaşayan insan var.
Gürcüstan hökuməti təriflənir
Hesabatda ölkələr həmçinin köləliyə qarşı hökumətlərinin mübarizə tədbirlərinə və fəallığına görə sıralanıblar.
Bu hissədə söhbət daha çox Gürcüstandan gedir. Çünki keçmiş Sovet respublikaları arasında məhz Gürcüstan hökumətinin köləliyə qarşı ən ciddi mübarizə apardığı qeyd olunur.
Bu reytinq cədvəlində Gürcüstan Hollandiya, İsveç, ABŞ, Avstraliya, İsveçrə, İrlandiya, Norveç və Britaniyadan sonra 9-cu yerdə gəlir.
Hesabatda Gürcüstan hökuməti həm də maliyyə resurslarının məhdudluğuna baxmayaraq anti-qul siyasəti yürüdən ölkə kimi təriflənir.
Bu reytinqdə Azərbaycan 51, Ermənistan isə 77-ci yerdədir.
Bu da qeyd olunmalıdır ki, keçmiş sovet respublikaları arasında hökumətlərin köləliyə qarşı mübarizə tədbirlərinə görə regional reytinq cədvəlində Azərbaycan Gürcüstandan sonra ikinci yerdədir.
Regional miqyasda ən pis vəziyyət Rusiya, Türkmənistan və Özbəkistandadır.
Özbəkistanda dövlət quldarlığı...
Sənəddə vurğulanır ki, Gürcüstanda müasir köləlik gürcü qadınların Türkiyə, Misir, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, habelə məhdud dərəcədə Avstriya, Yunanıstan və Almaniyada seksual istismarı və əksinə Türkiyədən, Özbəkistandan, Çeçenistandan, Qırğızıstandan və Azərbaycandan Gürcüstanın kurortlarına gəlmiş qadınların seksual istismarı şəklində zühur edir.
Gürcü kişilərin Rusiya və Türkiyədə qul əməyinə məruz qaldıqları göstərilir.
Reytinq cədvəlindən bəlli olur ki, hökumətləri müasir köləliyə qarşı ən biganə olan ölkələr Şimali Koreya, İran, Suriya, Eritreya, Mərkəzi Afrika Respublikası, Liviya, Özbəkistan və İraqdır.
Bu da qeyd olunur ki, bəzi ölkələrdə müasir quldarlıqla dövlətlərin özləri məşğuldur.
Buna misal olaraq Özbəkistanda 1 milyon 200 min insanın pambıq yığımına məcbur edilməsi və Şimali Koreyadakı əmək düşərgələri göstərilir (musavat.com)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
