Azadlıq mübarizəsinin zirvəsi sayılan 20 Yanvar hadisələrinin ildönümü ərəfəsində hadisələrin iştirakçısı olan qəhrəmanlarla görüşüb yaşadıqlarını xatırlamaq qərarına gəldik. Hamının "Çeçen Arif” kimi tanıdığı Arif Məhərrəmov Qarabağda başlanan proseslərin Bakıdakı nəticələrini danışıb.
1965 ci ildə Qərbi Azərbaycanın Göycə mahalında anadan olan Arif Məhərrəmov 1988-ci ildən Milli Azadlıq mübarizəsinə qoşularaq aktiv fəaliyyətə başlayıb. 1989-cu ildə Qərbi Azərbaycandan soydaşlarımız didərgin düşən ərəfədə xeyli əhalini öz təşəbbüsü ilə Qarabag bölgəsinə aparıb. Buna görə Əsgəranda Moskvanın şəxsi nümayəndəsi Volskinin əmri ilə digər silahdaşları ilə birgə həbs olunub.
"Ağzım qanla dolu Volskinin üzünə tüpürdüm”
"Məni onun gözünün qarşısında möhkəm döydülər. Məcbur edirdilər ki, bizim Qarabağda azərbaycanlıların sayını artırmaqla SSRİ Ali Sovetinin qərarına dəyişiklik edilməsinə çalışmağımız barədə izahat yazaq. Yəni, Qarabağda əhalinin sayı çoxdur və vilayət sözünü qərarla dəyişsinlər. Mən agzım qanla dolu Volskinin üzünə tüpürdüm. Bundan sonra daha da ağır zərbələrə tuş gəldim. Niyyətim Qarabağda yaşayan əhalinin sayını artırmaq olsa da, ölsəm belə, sirrimi düşmənə deməməli idim. Yaxşı ki, Ağdamdan Azərbaycanın Ali Sovetin Deputatı olan Eldar Bağırov Ağdam əhalisini ayağa qaldıraraq bizim Əsgərandan xilasımızı təşkil etmişdi”.
Uşağı kənara çəkib bayrağın ardınca getdi
Qarabağda həbsdən xilas olan A.Məhərrəmov Bakıya gəlir. Mübarizə ruhu onu burada da rahat buraxmır. O, dəhşətli yanvar günlərini belə xatırlayır:
"1990 il yanvarın 20-də faciəli qətliam baş verdi. Həmin vaxt yaşadığım binanın qarşısından ağaca o zaman bəraət almamış üç rəngli bayrağımızı və yanında şəhidlərin xatirəsinə qara bayraq asdım. Yanvarın 21-nə kecən gecə bayraq asdığım həyət tərəfdən xalqımın ünvanına nalayiq söyüşlər eşitdim. Ehtiyatla eyvandan baxdım ki, mənim asdığım üç rəngli bayrağı və qara bayrağı rus əsgərləri cırıb ayaq altına atıblar. Üstünə də təhqiredici hərəkətlər edirdilər. Mən qapıya tərəf gedəndə yoldaşım Məhərrəmova Şəfəq təzə dünyaya gələn Umud adlı oğlumu qapının agzına qoydu ki, heç olmasa uşağın xatirinə aşağı duşməyim. Mən uşağı kənara çəkib bildirdim ki, xalqımın şərəfi rus əsgərlərinin tapdağı altındadır”.
Həyətə düşəndə mayor rütbəli erməni zabiti onunla üz-üzə gəlir.
"Qışqıra-qışqıra onun üstünə şığayırdım. O isə həyəcan keçirdiyindən atəş aça bilmədi. Həmin hərbiçi də qışqırırdı ki, bu əclaf nə tez doydu rusun bayrağından. Arxadakılara dedi ki, onu öldürün. Mən həmən erməni zabitinə xəsarət yetirib onu boğmağa başlayanda başımın arxa hissəsinə ağır zərbə dəydi və huşumu itirdim”.
Tankın altından son anda qurtuldu
Eyvandan yoldaşının arxasınca baxan Şəfəq xanım A.Məhərrəmovun halsız vəziyyətdə sürüdüklərini görüb. Bu anda ancaq onu xilas etməyi düşünüb və yoldaşının arxasınca həyətə qaçıb:
"Həyat yoldaşım eyvandan baxanda görüb ki, mən halsız vəziyyətdəyəm və məni zirehli hərbi maşının təkərlərinin altına sürüyürlər. O, fikirləşib ki, yəqin Arifi öldürüblər, gedim heç olmasa meyitini xilas edim. Həyat yoldaşım çox ehtiyatla BTR maşınına yaxınlaşanda hərbiçilər maşına mindilər ki,üstümdən keçsinlər. Bu andan istifadə edən Şəfəq məni maşının təkərlərinin altından çıxararaq binamızın girəcəyi tərəfə sürüməyə başlamışdı. Hərbiçilər maşını bir qədər qabağa sürərək arxa tərəfdə mənim hansı vəziyyətdə olmağıma baxdılar. Yolda olmadığımı görəndə əsgərin biri ətrafda məni axtarmağa başladı. Həyat yoldaşımın məni huşsuz vəziyyətdə binanın dəhlizinə apardığını görəndə bizi atəşə tutdular. Şəfəq atılan güllələrin təsirindən yıxılaraq kəskin kəllə-beyin xəsarətləri aldı. Sonradan yoldaşım özünə gələndə öz başını qan içində, məni isə yerdə inildəyən görüb sevinir və qonşuları köməyə çağırır. Belarus millətindən olan qonşumuz Myakota Mariya İvanovna bizə ilkin tibbi yardim gostərdi və həkim çağırdı”.
"La ilahə iləllah” harayı
Sonradan bu harəkətlərinə görə həbs edilən A.Məhərrəmov "erməni talanlarının başçısı” kimi 7 ay işgəncələr içində saxlanılıb:
"Həbsimin ilk günlərində məni Moskvaya apardılar. Orada çıxış edərək Milli Azadlıq mübarizəsini pisləməyimi və üç rəngli bayrağımızı "ekstremist bayrağı” adlandırmağı tələb edirdilər. Mən razılaşmadım və buna görə iki dəfə elektrik stulunda mənə işgəncələr veriblər. Ölümümün yaxınlaşdığını hiss etsəm də, təslim olmadım. Bircə ağrılarının azalması üçün "La ilahə iləllahh” deyə haray çəkirdim”.
Gözündən, ağzından, qulağından, burnundan qan gəlsə də, düşməndən imdad diləmirdi.
"Cəllad” ləqəbli müstəntiq mənə bildirdi ki, mən xristianlığın qatı düşməni olaraq elektrik cərəyanında yanmalıyam. Ona çox çətinliklə izah etdim ki, əgər mən xristianlığın qatı düşməni olsaydım, Əfqanıstanda müharibə ərəfəsində yanan maşından iki rusu xilas etməzdim. Əvvəl inanmadılar. Sonra kimsə gəlib bildirdi ki, o zaman belə bir hadisə olub. Bəlkə bu insan xilas olmaq üçün kiminşə şücaətini öz adına çıxmaq istəyir. Sonradan bir rus generalı gəldi. Bildirdi ki, əgər sən xilas olmagın üçün bunları söyləyirsənsə, səni daha ağır işgəncələr gözləyir”.
2 ermənini yaralayıb 2 rus əsgərini xilas etdi və…
Qeyd edək ki, A.Məhərrəmov milli azadlıq mübarizəsindən öncə Əfqanıstandakı müharibədə iştirak edib. Həmin hadisəni isə belə xatırlayır:
"Əfqanıstan müharibəsi dövründə gözlərim önündə sovet hərbi zirehli maşınını vuranda iki rus əsgəri də onun içərisində qalmışdı. O zaman mənim yanımda iki erməni əsgər də vardı. Onlar da nə özləri kömək etmək istəyirdilər, nə mənim köməyimə imkan verirdilər. Mən də məcbur olub onlara xəsarət yetirdim ki, yanan əsgərlərə kömək edə bilim. Onlara yaxınlaşanda "Allahu-Əkbər” dedim və bərkdən uca səslə Fatihə surəsini oxuyanda əfqanlar mənə atəş açmadılar. İmkan verdilər ki, mən iki rus əsgərini xilas edim. İki əsgəri xilas etdiyimi nəzərə alaraq erməni əsgərlərə atəş açdığıma görə həbsdən qurtuldum”.
Ölümün pəncəsindən aldığı əsgərin sonradan onun öz həyatını xilas edəcəyini qəhrəmanımız heç ağlına da gətirmirdi.
"Bir neçə saatdan sonra həmən rus generalı və yanında bir neçə şəxs yanıma gələndə əmr verdi ki, əlini-ayağını açın, təcili həkim çağırın. Çox həyəcanlı görsənirdi və bu an aşağı əyilib yanımda oturanda əlimi sığalladı və bildirdi ki, sənin xilas etdiyin əsgərlərdən biri mənim oğlum olub, o bilsə ki, sənə işgəncə vermişəm, məni öldürəcək”.
Döyüşdən yorulmayan qəhrəman
O zaman işgəncələrdən ağlamasa da, generalın sözlərindən sonra şokda olduğundan ağlayıb A.Məhərrəmov. General ona bildirib ki, ermənilər səni burada öldürmək tapşırığı versələr də, mən səni Bakıya göndərmək əmrini verirəm. Beləcə, Bakıya - zindanların birləşmiş xəstəxanasına gətirilən A.Məhərrəmov burda böyük hörmətlə qarşılanır.
"1990-cı ilin axırlarında zindandan qurtulandan sonra tam sağalmamış vəziyyətdə Ağdama gələrək könüllü özünümüdafiə dəstəsi ilə birgə erməni düşmənlərinə qarşı savaşa başladım”.
A.Məhərrəmov 1992-ci ilin fevralın 26-da Xocalı soyqırımı zamanı ermənilərin mühasirəsini yararaq xeyli sayda qadın və uşaqların, qocaların xilas edilməsində qəhrəmanlıq göstərib. Yaralıların döyüş bölgəsindən çıxarılmasında və digər əməliyyatlarda fədakarlıq nümayiş etdirib.
1994-cü ildə atəşkəs elan olunandan sonra isə mütəmadi olaraq Çeçenistan savaşında iştirak edib. Göstərdiyi igidliklərə görə Cecenistan paytaxtının ilk fəxri vətəndaşı, Millət Qəhrəmanı və digər təltiflərə layiq görülüb. (axar.az)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
