“Uğurun sirri” layihəsinin növbəti qonağı “OLAYLAR” İnformasiya Agentliyi və eyni adlı qəzetin redaktoru, tanınmış  jurnalist Elman Cəfərlidir.

Elman Cəfərli: “Bizləri başqaları vurub nəticə aldılar”

Elman müəllim, uğurun rəngi, dadı, qoxusu, səsi, görüntüsü necədir və ona toxunmaq nə zaman mümkündür?

- Məncə, uğurun rəngi yoxdur, sadəcə dadı var. O da çox şirindi. Həyatımda bir çox uğurlar olub. Mən onun dadını hiss etmişəm.

Deyirlər, yanlışlar olmadan doğrular tapılmaz. Uğursuzluq yanlışlardanmı doğar sizcə?

- Niyə ki? Bəzən insan yanlış yapmadan da uğura çata bilir. Amma yanlışlıq bir daha uğursuzluğa düçar olmamaq üçün bir dərs ola bilər insana.

Apardığınız mübarizədə uğursuzluqlarla üzləşəndə nə edirsiniz? 

- Bir müddət bədbinliyə düçar oluram. Amma inanclı insan üçün qəzavü - qədər anlayışı var. Bilirəm ki, bu uğursuzluq olmalıydı. Mübariz insan hədəfə doğru usanmadan yürüyəndi. Heç bir uğur çətinliksiz, əziyyətsiz mümkün olmur. Ancaq mübarizədə də imkanlar iddia ilə üst-üstə düşməlidir.

Hər insanda bir istedadın olduğunu söyləyərlər, bunu necə üzə çıxarmaq olar? 

- İstedad hər bəşər övladına verilmir. Bu Allahın seçimidir. İstedadlı insan faydalı bitki kimidir. Faydalı bitkilərin boy atması üçün alaq otlarını təmizləməlisən. Bu baxımdan istedadlı adamlara qayğı lazımdır. Məşhur deyim var: siz istedadlı adamlara cığır açın, istedadsızlar özlərinə yol açacaq. 

Bəs, insan oğlunun ən böyük ali uğuru nədir? Ümumiyyətlə, bir insanın uğurlu olub-olmadığını necə müəyyənləşdirə bilərik?

- Bir var xoşbəxt insan, bir də var uğurlu insan. Xoşbəxtlik daha geniş anlayışdır. Ədalətli cəmiyyətdə yaşayan, gözəl ailəsi, faydalı övladları olan, topluma faydasını hiss edən insan xoşbəxtdir məncə. Uğurlu olmaq isə hələ xoşbəxt olmaq, faydalı olmaq deyil. İnsan bir sahədə, bir məsələdə uğurlu ola bilər. Uğurlu olmaq təkcə müsbət anlayış deyil. Oğru da uğurlu ola bilər. Getdiyi bütün oğurluqdan başarılı dönən oğru da uğurludur. Mənim fikrimcə, fərəh doğuran uğur faydalı, səmərəli fəaliyyətin müsbət sonluğudur.

Hər uğurda bir fərəh hissi var. Bəs, hər fərəhdə uğur hissi varmı ki? Məsələn, dostumuzun uşağının dünyaya gəlməsi və ya TV-də himn səsləndikdə fərəhlənirik. Bu uğurdurmu?

- Fərəh əslində uğurdan doğur. Amma insanda müsbət emosiyalar şansdan, kənar dəstəkdən də yarana bilər. Məncə qürurlu, vicdanlı insan öz uğurunun, şəxsi təşəbbüsünün, fərdi bacarığının müsbət nəticəsinə sevinəndir.

Bəzi gənclər bir işə başlayanda “Düşün, tətbiq et və nəticələndir” prinsipini unudurlar. Yəni, onlar düşündüklərini ya tətbiq etmir, ya da nəticələndirmirlər. Bu problemlə üzləşənlərə nə söyləmək istərdiniz?

- Bir nəticəni ortaya gətirən ideya və əməldir. İdeya olmasa görülən iş kortəbii alınacaq. Bu baxımdan bir işə başlamazdan öncə, düşünmək, mümkün olarsa praktika ilə təsdiq etmək yaxşı olar. Bütün iri şirkətlərin, partiyaların bir faktiki rəhbərliyi, bir də beyin mərkəzləri var. Ayrı-ayrı fərdlər də bir layihəyə başlayarkən düşünmələri vacibdir. 

Qarşısındakına “əhəmiyyətlisən” mesajını verməkdə çətinlik çəkənlərə nə söyləmək istərdiniz?

- İnsanın dəyəri olduğu kimi verilməlidir. Biri istedadlıdırsa, bir sahədə bacarıqlıdırsa, bunu ona deməlisən. Bəlkə özünü hələ kəşf etməyib...İnsan başqalarının qabiliyyətini görüb demirsə, bunun bir adı var: paxıllıq. 

Övladlarınızın gələcəkdə uğurlu ola bilməsi üçün nə edirsiniz? Daha fərqli davrana bilirsiniz?

- Uğurlu olmaq üçün bəxt amili də mühümdür. Müasir zəmanəmizdə uğurlu olmanın şərtləri var. Xarici dil bilmək, İKT bilgilərinə sahib olmaq, keyfiyyətli təhsil almaq. Məktəbli yaşında olan insan həyata tam hazırlıqlı olmur, bəzən yanlış istiqamətlərə meyllənir. Valideynin borcu övladının doğru istiqamətləndirməkdir. Mən övladlarımın uğurlu olması üçün onları daha çox maraq göstərdikləri, sevdikləri sahələrə istiqamətləndirir, bu sahə üzrə bilik və bacarıqlarını artırmalarına kömək edirəm. 

Sizcə uğura götürən yolda insanların ən güclü silahı nədir?

-  Fəhm və bacarıq. Fəhm duyum hissidir. Bacarıq istedad, bilik və təcrübədir. İstənilən zəhmətdən qorxmayan, bilikli və bacarıqlı insan uğura çata bilər.

Uğurun yaşı olur yoxsa başı, bu barədə nə düşünürsünüz?

- Uğurun yaşı olmaz. Tarixdə 70 yaşından sonra dövlət başçısı seçilmiş onlarla şəxs var. İş və biznes dünyasında yüzlərlə insan 50 yaşdan sonra  uğur qazanıb. İnsan ömrünün sonuna qədər ümidlə yaşamalı, uğura can atmalıdır. İnsan uğura başla nail olur.

Fərqliliyiniz və fərdliliyiniz haqqında nə deyə bilərsiniz? Nəyə görə Siz sizsiniz? 

- Hər bir insan fərqlidir. Mən də fərqliyəm. Bəzən fərqliliyim məni əsəbiləşdirir. Ki, belə olmasaydım, daha çox uğura nail olardım. Amma bəzən də fərqlilik adamda qürur yaradır ki, yaxşı ki, beləyəm, fərqliyəm. Ucalmadımsa da, əyilmədim, kiçilmədim.

İnanmaq asandır, yoxsa inandırmaq? 

- İnandırmaq çətindir. Birinə asanca inanırsan. Amma inandırmaq hər zaman çətindir.

Həyatın enini və uzununu ölçdünüzmü heç, yaşamı uzun edən nədir sizcə? 

- İnsan həyatı bir yoldur. Yolun sonuna o qədər sürətli gedirik ki, eninin ölçməyə fürsət olmur. Neçə il olur-olsun ömür insana qısa gəlir.

Əgər Sizə dünyada yalnız bir şeyi dəyişdirmək imkanı verilsəydi, nəyi dəyişdirərdiniz?

- İqlimi. Ya da kürəmizin yerini. Elə bir yer seçərdim ki, həmişə yaz olsun. Qış insanları soyuq, yay aqressiv edir məncə. Mülayim iqlim insanı daha barışcı və sülhpərvər edir. Ömür qısadır, insan yaratmaq haqqında düşünməli, dinc yaşamağı bacarmalıdır. Bu dünya heç bir aqressiyaya dəyməz.

Həyat toplananlar, çıxılanlar, vurulanlar və bölünənlərdən ibarətdir deyirlər, Sizin payınıza ən çox hansı əməl düşüb? 

- Vurulanlardan. Mən o yaş nəslinin nümayəndəsiyəm ki, bizləri başqaları  vurub (hasil) nəticə aldılar.

Bəs, Siz özünüz özünüzə dost ola bilsəydiniz, özünüzə Sizin kimi bir dost istəyərdinizmi?

- Yox. Mən dəmdəməkiyəm. Məndən etibarlı dost çıxmaz. Mənə elə gəlir ki, insan dostcanlı yox, insancanlı olmalıdır. Axı hamının dostu olmur.  İnsan gərək tək dosta deyil, bütün insanlara mərhəmətli olsun.

Uğurlu olmaq istəyənlərə gərəkli ola biləcək bir məsləhət versəydiniz, nə deyərdiniz?

- Səbirli olsunlar. Uğurun əsas təməli səbirdir. Hirslə qalxan zərərlə oturar. İnsan hədəfə doğru səbirlə yürüməlidir.

Dəlinin doğru xəbəri nə olar? Dəliliyin gözəlliyi mümkünmü? 

- İnsan səhvə meyllidir. Hər bir insanın xətası olur. Elə xətalar var ki, özünə problem yaratmaq istəməyən insanlar o xətaları görməzdən gəlirlər. Amma dəlilər çox zaman doğrunu danışırlar. Bəzən korlanmış, aşınmış cəmiyyət dəlinin bir sözü ilə silkələnib ayılır. 

Hesab - kitab dəftəriniz var?

- İnsan özünü dərk  edəndən hesab-kitab dəftəri var. Bu ilk ağla gələn 12, 24, 48 vərəqli dəftər və ya biznesmen bloknotu deyil. İnsan özünü dərk etməyə başlayandan kimə borclu olduğunu, kimlərin üzərində haqqı olduğunu anlayır. Hər şeyi yaddaşına həkk edir.

Təbliğ etdiyiniz gerçəklər hansılardır, necə düşünürsünüz sevginin təbliğata ehtiyacı varmı? 

- İnsanlıq, ədalətlilik, zalıma qarşı durma təbliğ etdiyim keyfiyyətlərdir. İnsan dini, hansısa irqin üstünlüyün təbliğ etməməlidir. Bütün yaradılan dəyərlidir, lazımlıdır. Sevginin təbliğinə gəlincə, buna ehtiyac yoxdur və bu mümkün deyil. Sevgi ülvi hissdir, onda mənafe, maraq yoxdur. Sevgini təbliğ etmək yox, yaşatmaq lazımdır. 

Yaşamaq və var olmaq arasında fərq nədir?

- Yaşamaqla, var olmaq təbii ki, fərqlidir. Var olmaq bütün canlılara, yaşamaq isə yalnız insana aiddir. Amma adam var ki, mövcuddur, amma yaşaya bilmir. Tanrının verdiyi ömrü boşuna xərcləyir, dəyərləndirə bilmir.

Sizcə gözlərimizin sürəkli tavana baxması tavanın nə işinə yarayar?

- Gözlərin sürəkli bir yerə zillənməsi düşünmə əlamətidir. Düşüncə yalnız insanın özünə faydalı ola bilər.

Bəs, ceyranın gözündə aslan sevimli ola bilərmi?

- Ceyran əziləndir, aslan əzən. Qurban yırtıcını sevə bilməz. Aslan, canavar xarizmatik, gözəl, yaraşıqlı ola bilər, amma acımasızdırlar. Acımasız varlıq sevgiyə layiq deyil.

Ümumiyyətlə, acının sevinci varmı? Varsa özümüzü necə hazırlamalıyıq acı günlərə ki, acımız da sevinc olsun?

- Acı da sevinc ola bilməz. Sadəcə, acıların azalması, kədərin dostlar tərəfindən paylaşılması insanda fərəh hissi yarada bilər. Acını, sevinci məşq etmək olmur. Hər ikisi qəfildən gəlir. Amma insan özünü acılı, sıxıntılı günlərə hazırlaya bilər. İnsan səbirlidirsə və şükürlüdürsə acıya davam gətirəcək. (azadinform.az)