Hər peşənin özünə uyğun çətinlikləri var. Amma jurnalist peşəsi bunların içində ən çətinlərindən biridir. Hər zaman ən doğru xəbəri çatdırmaq kimi bir vəzifəni icra edən jurnalistlərimiz tək Azərbaycanda yox, xaricdəki qaynar nöqtələrdən də reportajlar hazırlayırlar.
Qaynar nöqtələrdən xəbər hazırlayan azərbaycanlı jurnalistlərin hansı döyüş zonalarında olmağı, oralara gedərkən nələri düşündükləri, qorxu hissi keçirib-keçirmədikləri və yadda qalan məqamlar barədə təəssüratlarını öyrəndik.

"Yeni Müsavat” qəzetinin əməkdaşı Aygün Muradxanlı: "Bizə uzaq görünə bilər, ancaq Suriya heç də uzaq deyil”

"Sırf savaş bölgəsindən söhbət gedirsə, bu, sonuncu Dəməşq səfərimə aiddir. Qaynar nöqtə desək, bura son 1 ildə 5 dəfə səfər etdiyim Ukraynanı da aid etmək olar. Maydan hərəkatı boyu, Yanukoviç-xalq qarşıdurması zamanı 4 dəfə Ukraynada hadisələrin mərkəzindən reportaj hazırlamışam. Prezident seçkisindən sonra bu ölkəyə daha bir səfərim olub. İnsanların soyuq, şaxtalı havada öz ideyaları uğrunda necə dirəniş göstərdiyinin, qanuni hakimiyyət formalaşdırmaq üçün necə mücadilə verdiyinin canlı şahidi olmuşam. 

Sonuncu Suriya səfəri isə çox həyəcanlı, eyni zamanda riskli səfər idi. Bilirsiniz ki, 4 ildir Suriyada silahlar susmur. Terror təşkilatı - İŞİD ölkənin 40 faizini işğal edib və amansız qətllər yaşanır, insanlıq və tarix öldürülür. Bəşər Əsədin dəvət etdiyi Türkiyə nümayəndə heyəti ilə səfərə çıxmaq böyük bir şans oldu. Suriya savaşı başlayandan, mən bilən, Azərbaycan mediasında paytaxt Dəməşqdən heç bir reportaj hazırlanmayıb. Üstəlik, bu gün böyük güclərlə üz-üzə gələn, ABŞ-ın Böyük Ortadoğu Projesini dayandıran prezident Bəşər Əsədin sarayında olmaq, onu canlı görmək və mesajlarını dinləmək hər qəzetçiyə qismət olmur. Səfərin həyəcanı o qədər yüksək idi ki, risk arxa plana keçmişdi. Təhlükəli olduğu üçün Dəməşqə yox, Livanın paytaxtı Beyruta uçduq. Oradan quru yolu ilə Suriyaya keçdik. Silah səsləri heç kəsilmirdi, hər gün terror baş verən bölgələrdən keçirdik, hətta prezidentin xüsusi mühafizə dəstəsinin müşayiəti ilə də çox təhlükəli idi. Yaşadıqlarımız macəra filmi kimi idi. Ancaq biz ora macəra axtarmağa yox, Suriya insanının səsini dış dünyaya eşitdirməyə getmişdik. Bundan şərəfli nə ola bilər? Biz illərdir Suriya ilə bağlı əsl gerçəkləri bilməmişik, o ölkədə yaşananları başqa ölkələrin siyasilərinin, qəzetçilərinin dilindən eşitmişik. Bizə uzaq görünə bilər, ancaq Suriya heç də uzaq deyil. Azərbaycana çox yaxın bir coğrafiyada nələr yaşandığını ölkəmizə, oxucumuza çatdırmaq isə biz qəzetçilərin üzərinə düşən işdir. Bundan ancaq qürur duyuruq”.

Jurnalist İdrak Abbasov: "Bir anın içində ailən, əzizlərin, hər şey gözünün qabağından gəlib keçir”

"Jurnalistlər üçün dünyanın ən qaynar nöqtələrindən biri də Azərbaycandır. Mən həm Qarabag münaqişəsilə bağlı vəziyyəti, həm də ifadə azadlığına olan basqıları, jurnalistlərə qarşı olan fiziki təzyiqlər və həbslər baxımdan bu fikirdəyəm.

Əgər mitinqləri, Nardaran, Naxçıvan, Lənkəran, Quba,  İsmayıllı, Sulutəpə və s. ünvanlardakı toqquşmaları, erməni silahlı birləşmələri ilə Azərbaycan ordusunun təmas xəttində hazırladığım reportajları nəzərə almasam, işlədiyim ən qaynar nöqtə 2008-ci ilin avqustunda Gürcüstanda olub. Hərçənd ki, digər ekstremal vəziyyətlərdə də reportaj hazırladığım zaman kifayət qədər maraqlı məqamlarla rastlaşmışam, dəfələrlə təhlükə, hətta həyatımı itirmə riski ilə üz-üzə qalmışam.

Əvvəlcədən təəssüflə qeyd etməliyəm ki, bu gün Azərbaycanda müharibədən reportaj verəcək jurnalistlərimiz çox az saydadır. Mən Müdafiə Nazirliyinin "PR qrupu”na daxil olan dostların 5 dəqiqə gerçək müharibədə sağ qala bilməyəcəklərinə əminəm. Gerçək müharibə başqa şeydir, burada vətənpərvərlik və ya "vətənşüvənlik” heç bir rola malik deyil. İlk növbədə sənin bəxtin gətirməlidir ki, təsadüfi qəlpə və gülləyə tuş gəlməyəsən. İkincisi, sənin dözümün, az da olsa təcrübən,  istənilən situasiyada operativ qərar qəbul etmək bacarığın, sağ qalmağın üçün zəruri vasitələrə (zirehli gödəkcə, dəbilqə, fərqləndirici nişan, işləyəcəyin bölgəni tanımaq, pul, ehtiyat kamera,  kimliyini və jurnalist olduğunu isbat edən sənədlər) malik olmalısan. Mən sadaladığım hər şeyə malik idim. Gerçək döyüş təcrübəm də var idi, amma daha çox bəxtim gətirdi.

Əlqərəz, keçək tarixə "Beş günlük müharibə” kimi düşən  gürcü-rus müharibəsinə. 2008-ci il avqustun 8-də Rusiya-Gürcüstan müharibəsi başlandı. Həmin müharibə barədə Tbilisi və Marneulidən yerli telekanallarımızın nümayəndələri məlumat versələr də, birbaşa döyüşləri izləyən və döyüş gedən ərazilərdə işləyən yeganə azərbaycanlı jurnalist mən idim.

Gürcüstan-Rusiya müharibəsi başlayanda "Ayna-Zerkalo” qəzetində işləyirdim,  həm də IWPR və digər beynəlxalq media ilə əməkdaşlığım var idi. Müharibəyə getməmə  isə ilk növbədə jurnalist marağım səbəb oldu. Qərara gəldim ki, gedib müharibədə jurnalist kimi iştirak edim və məlumatlar ötürüm. Belə demək mümkündürsə, mənə bir az da Zeynal Məmmədli qol-qanad verdi. Fikrimi baş redaktor Elçin Şıxlı ilə müzakirə etdik və o razı oldu,  mənə yolpulu da, səyahət vərəqi də  verdi və  avqustun 10-da Gürcüstana getdim. Müharibənin ilk təəssüratları artıq Azərbaycan-Gürcüstan sərhəd postu olan Qırmızı Körpünü keçən zaman başladı. Azərbaycanla sərhədə çoxlu qaçqınlar yığılmışdı. Onların içində yalnız Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlılar deyil, bu ölkəyə istirahətə gələn xeyli əcnəbilər var idi.  Həmin gün ruslar hər tərəfdən Gürcüstanı -  Batumidən, Senakidən, Qori istiqamətindən bombalayırdılar.

Mən də Gürcüstan XİN-də qeydiyyata düşmək üçün ilk olaraq Tbilisiyə getdim. Parlamentin qabağında xeyli siyasətçi, vətənpərvər, könüllülər yığılmışdı. Orada şahidi oldum ki, rəsmi hakimiyyət əməlli–başlı panika içindədir. Hökumət demək olar ki, başını itirmişdi. Qeydiyyatdan keçmək üçün hansı struktura yaxınlaşdımsa, heç biri işləmirdi. Saakaşvili hakimiyyətinin Qərbdən gözlədiyi dəstək özünü doğrultmamışdı. Gürcülər rusların çox sürətli əks-hücumuna qəti hazır deyildilər. Gürcüstan ordusu darmadağın edilmişdi. Ordu pərən-pərən düşmüşdü, dağlarda, meşələrdə gizlənirdilər.  Ümid sülhməramlı qüvvələrdə xidmət edən və o zaman geri çağırılan əsgərlərə qalmışdı. Onlar da rus hərbi maşınının qarşısında yalnız müqəvva rolunu oynayırdılar.

Təbii ki, mən ilk növbədə döyüş meydanına getmək istədim. Bu isə tamam təsadüfi oldu. Tbilisidən Ukraynanın Kanal-5 televiziyasının əməkdaşlarına qoşulub Qori şəhərinin girişinə qədər birtəhər gedib çıxdıq. Burdan o tərəfə piyada hərəkət etmək lazım gəldi. Çünki artıq şəhərdə döyüşlər gedirdi. Orada mənim də olduğum jurnalist dəstəsində Almaniya, Fransa və Ukrayna jurnalistləri də var idi. İki nəfər də "Əl-Cəzirə”  telekanalının müxbiri vardı. Mən "Əl-Cəzirə”dən olan jurnalistlərə qoşuldum və biz piyada Qoriyə getməyə başladıq. Meşə zolağı ilə Qoriyə gedərkən girişdə osetin çapqınçıları bizi tutdular. Məlum oldu ki, ruslar artıq Qorinin girişindədirlər. Hər şeyi əlimizdən alan "könüllülər” bizi sürüyə-sürüyə 58-ci Pskov ordusunun tank diviziyasının komandirinin yanına apardılar. Bizi yaxşı kötəkləmişdilər, avadanlıqlar əlimizdən alınmışdı və paltarlarımız da alt paltarı istisna olmaqla əynimizdən çıxarılmışdı.  Həyəcanla nə olacağını gözləyirdim. Sənədlərimizi bir-bir yoxlayan yekəpər polkovnik birdən başını qaldırıb mənə "sən Bakıdansan”, - deyə soruşdu. Mən də qorxa-qorxa dedim ki "bəli, Bakıdanam”. Daha sonra o, məndən soruşdu ki, "Kazbek Tuayevi tanıyırsan?”. Bir an bilmədim nə cavab verim. Tuayevi tanıdığımı deyim, ya deməyim. Cavabdan asılı olaraq nəticə pis və yaxşı ola bilərdi. Avtomatik Tuayevin osetin oldugunu nəzərə alıb dedim ki, bəs "Kazbek Tuayev Azərbaycan futbolunun əfsanəsi, bizim milli qürurumuzdur”. Bunu deyən kimi həmin polkovnik gözlənilmədən məni qucaqlayıb ətrafda olan hərbçilərə bağırdı ki, "eto moy zemlyak”(bu həmyerlimdir). Sonra mənə dedi ki, Kazbek Tuayev onun əmisidir.  Bəli, burada, sadəcə bəxtim gətirdi. Çünki "Əl-Cəzirə”nin müxbirlərini döyə-döyə apardılar. Sonra onlar danışıqlar nəticəsində bir həftədən sonra azad edildi. Sonra da mən adı  Murad olan həmin polkovnikin tankı ilə Qorinin işğalında "iştirak” etdim. Yəni mən döyüş gedə-gedə bu rus tankının üstündə Qoriyə daxil oldum.  

Qorinin girişində  gürcülərin böyük hərbi bazası var idi. Burada bir az ciddi müqavimət oldu.  Polkovnik də mənə  qəti şəkildə tapşırmışdı ki, onun tankını tərk etməyim. Çünki Qori tərəfdən osetinlərdən, abxazlardan ibarət silahlı könüllülər gəlirdi. Onlar yolboyu qarətlə məşğul olurdular. Əlimdəki qiymətli fotokameraya görə məni asanlıqla öldürə bilərdilər. Orada vəziyyət həddən artıq gərgin idi. Ayın 11-də saat 20 radələrində "Zerkalo”dan Ceyran Bayramova mənə zəng edərək son məlumatları almaq istədi. Tankda çox gurultu olduğu üçün onun səsini eşitmirdim, aşağı hoppanaraq sürünə-sürünə bir divarın dibinə sığınıb məlumat verməyə başlamışdım ki, bu dəfə də rus əsgərləri məni "şpion” hesab edib əhatəyə aldılar. Yaxşı ki, güllələmədilər, amma söyüb, bir-iki təpik vurdular. Həm də atəş açılanda avtomatın lüləsi pul kimi qızır. Təsəvvür edin ki, onlardan biri silahın lüləsini düz alnımın ortasına dirəmişdi, lüləni  istisindən elə bildim ki, atəş açdı, bu çox dəhşətli hissdir. Bir anın içində ailən, əzizlərin, hər şey gözünün qabağından gəlib keçir və öz-özünə düşünürsən: "Bu da son!” Düzdür, burada da məni həmyerlimin tankının ekipajı görüb xilas etdi və etiraf edim ki, sakitlik yaranana qədər tankı tərk etmədim.

Başqa maraqlı məqam isə geri dönəndə oldu. Mən taksini  Qorinin girişinə yaxın bir yanacaqdoldurma məntəqəsinin yanında tərk etmişdim. Orada çoxlu jurnalist də toplaşmışdı və gürcü ordusunun hissələri də orada idi. Amma ruslar Qorini işğal edən zaman həm də Tbilisi istiqamətində irəliləyiblərmiş və Tbilisiyə 33 km qalmış dayanmışdılar. Qoridən isə Tbilisiyə 90 kilometrdir. Mən taksiyə zəng etdim ki, dalımca gəlsin. O həm gəlməyə qorxurdu, həm də gürcülər onu buraxmırdı. Telefonu məndən yenə polkovnik aldı və taksi sürücüsü eşidə-eşidə bütün postlara onun nömrəsini elan etdi ki, bu maşının başına bir iş gəlsə ,başınızla cavab verəcəksiniz, sürücü də ürəkləndi və gəlmək qərarını verdi. Amma bu dəfə gürcülər onu buraxmaq istəmədilər. Bundan möhkəm hirslənən polkovnik ratsiya ilə həmin gürcülərlə əlaqə qurdu və çox axmaq ifadələrdə dedi: "Maşın yarım saata yanımda olmalıdır, əks təqdirdə jurnalisti özüm öz tankımla Tbilisiyə aparası olacagam”.  Sözsüz ki, yarım saata taksi gəldi. Yazıq, sürücü qorxudan tir-tir əsirdi”.

"ANS” şirkətlər qrupunun baş direktorunun xəbərlər siyasəti üzrə müşaviri QənirəAtaşova:

"O məzara baxıb ölümdən qorxmadığımı bir daha hiss etdim 

"Jurnalist  gedərkən  yalnız  işini  məsuliyyətlə  yerinə yetirməyi düşünüb yola çıxır. Yadımdadır,  ilk dəfə Suriyaya türk əsgərlərindən, sərhədçilərindən gizlin keçmişdik. Əslində  bizi görürdülər, sadəcə, göz yumurdular və mən türklərdən ibarət jurnalist qrupu ilə birgə keçmişdim. Yadımdadır, sərhədi keçəndən sonra şirkətimizin vitse- prezidenti  Seyfulla Mustafayevlə əlaqə saxladım, "geri dön” dedi. Mən isə artıq keçdiyimi söylədim.… Əsas ikinci səfərdən danışmaq istəyərdim.  Yol yoldaşından da çox şey asılıdır. Yol yoldaşım qeyrətli oğlan Hikmət Əsgərov idi. Bir-birimizə arxayın idik. Xeyir-duamızı da Vahid Mustafayevdən almışdıq. Bu sahədə kifayət qədər təcrübəsi olduğu üçün sığortamız onun təlimatları olmuşdu. Bir sözlə, işimizi  məsuliyyətlə yerinə yetirmək, orda yaşananları gözlərimizlə görmək və ANS-in kameraları ilə çəkmək üçün getmişdik. Bəlkə də  bu kimlərəsə mənasız görünə bilər. İşini sevən bunun nə olduğunu çox yaxşı anlayır.

Nədən qorxmalı idim? Ölməkdənmi? Hər kəsin bu dünyada bir can borcu var. Bir də Allah bizə ağıl verib. Orda cəsarətimizlə yanaşı, ağılımızı da yaxşı işlətməyi bacardıq. Mən buna fərqli təriqətlərin toplaşdığı  gecə, orda bir daha əmin oldum. Səhv  etmirəmsə, biz 2013-cü ilin sonunda orada olduq. Suriyada olarkən Azad Suriya Ordusundan əlamət qalmamış,  ayrı-ayrı  silahlı qruplar özünü müdafiəyəyə qalxmış, terrorçu  qruplar formalaşmışdı. Ən çox verilən sual isə bu idi: "Hansı təriqətə mənsubsunuz?”. Bax, bu suala cavab vermək həqiqətən də mənim üçün çox çətin idi. Mən Allahı, onun göndərdiyi müqəddəs kitabı və peyğəmbərimi sevirəm. Din mənim üçün ruhumun rahatlıq tapdığı yerdir. Amma gəl, onlara başa sal ki, sən niyə şiəsən, yaxud niyə sünnisən. Bu tipli söhbətlərdən, ümumiyyətlə, məharətlə qaçmağı bacarırdıq. Əvvəlcədən razılaşdığımız kimi Hikmətlə bir baxışdan bir-birimizi anlayırdıq ki, bundan daha danışmaq olmaz. Öldürülmək qorxusunu isə orda hissimlə, gözlərimlə dəfn etdim. Bizi müşayiət edən silahlı qrup döyüşlərin getdiyi əraziyə apararkən bir nöqtədə dayandılar. Ora məzarlıq idi. Dedilər, gəlin burda sizə döyüşlərdə itirdiklərimizi  göstərəcəyik. Məzarlığa çatanda isə 3 dənə hazır boş qəbir gördük. Biz də 3 nəfər idik. Mən, operatorum və döyüşlərə qatılan övladını axtaran ata. Maşından düşüb  məzarları  yaxından görməyimizi istədilər. Sözsüz ki, ağılımıza gələn bu da oldu. Məzarlar bizmi üçündür. Səmimyyətimə inanın, o məzara baxıb ölümdən qorxmadığımı bir daha hiss etdim. Olan-qalan qorxu hissini də orda öldürdüm.

Yadda çox şey qalıb. Unutmayacağım anlardan biri döyüşlərin getdiyi ərazidə 9 aylıq hamilə olan gəlinin yeməyə qida tapmaması, evində yeməyi olmaya-olmaya məni yemək yeməyə dəvət edən suriyalı qadın, döyüş ərazisində rastlaşdığım türk silahlı, hansı ki ondan elə oradaca şübhələnmişdim. Onun türk istihbaratının əməkdaşı olduğunu yerində hiss etdim. Sərhədi keçəndən sonra Türkiyə Milli İstihbarat Təşkilatının bizi saxlaması da, şübhələrimdə haqsız olmadığımı göstərdi”.

"Lent.az” saytının redaktoru Səbuhi Məmmədli: "Onun cavabı indiyədək qulağımdan getmir”

"Jurnalist fəaliyyətim dövründə bir neçə qaynar bölgədə olmuşam. Bu sıraya bizə yaxın Dağıstan, Çeçenistan və İnquşetiya, habelə regiondakı bir çox qeyri-stabil, terrorun və xaosun hökm sürdüyü ölkələr daxildir. Qorxulu səfər deyərkən, qorxu təbii hisdir. Və kimsə deyirsə ki, tutaq ki, Suriyaya və ya Əfqanıstana getdim və dünya vecimə deyildi, yalan deyir, səmimi deyil. Mən Suriyada, Əfqanıstanda, Pakistanda, İraqda olmuşam. Təbii ki, hər səfər öncəsi ən azı orada mənbələr, bələdçilər, ən azı tərcüməçi səviyyəsində əlaqələr yaratmağa çalışmışam. Adıçəkilən ölkələr sabit və rahat ölkələr olsaydılar, təbii ki, bunlara ehtiyac yoxdur. Amma qarmaqarışıqlığın, xaosun olduğu bu ölkələrdə ilkin hazırlıqsız getmək ağılsızlıqdır. Məsələn, ötən ilin bu vədələrində APA TV-nin operatoru Fuad Kərimovla ağır Əfqanıstan səfəri oldu. Təsəvvür edin, bu ölkədə prezident seçkiləri keçirilir, Taliban terrorla hədələyir. Əfqanıstan elə ölkələrdəndir ki, orada terrorun nə vaxt və harada olacağını proqnozlaşdırmaq mümkün deyil. O səfər yaddaşımdan silinməyəcək. Amma heç bir səfər Suriyada başıma gələnlər kimi olmadı. Mənim olduğun Azaz şəhərini Əsəd təyyarələri iki gün əvvəl bombalamışdı. Dağıntılar altında onlarla meyit vardı. Eləcə də Əsəd ordusu da itki vermişdi. Mən müxalif komandirlərin birindən soruşdum ki, qarşı tərəfin meyitlərini qaytardınızmı? Onun cavabı indiyədək qulağımdan getmir:

- Yox, nə qaytarmaq? Atdıq köpəklərə, yedilər”.

"Üç nöqtə” qəzetinin baş redaktoru, "Səni axtarıram”  telelayihəsinin rəhbəri və aparıcısı Xoşqədəm Hidayətqızı:

"O böyüklükdə şəhər, darmadağın olan binalar, yollar, bir də o yalnız quş...”

"İşimi düşünüb getmişdim. Qorxu hissi yox idi. Birincisi, ona görə ki, mən Qarabağda böyümüşəm. Savaşın başladığı yeni vaxtlarda atamla birlikdə yuxusuz gecələrin nə olduğunu bilmişəm. Bölgədə yaşayan insanlar könüllü şəkildə yaşadıqları bölgənin mühafizəsini təşkil edirdilər. Həmin ərəfədə mən də ailəmlə birlikdə həmin o gərgin anları yaşamışdım. Təsəvvür edin ki, mən Suriyaya, Əfqanıstana, İraqa gedəndə elə bilirəm ki, hansısa sakit bir ölkəyə çəkilişə gedirəm. Heç vaxt qorxmadım və düşünmədim ki, gedib öləcəyəm. Ölüm haqdır. Önəmli deyil o ölkədə savaş var, yoxsa sabitlikdir. Taleyimizə bu gün dünyadan köçmək yazılıbsa, bilin, kimsə onun qarşısını kəsə bilməz. Deməli, biz ora qədər yaşamalıyıq. 

Səfərlərin birində belə məqam oldu. İraqa, Əfqanıstana gedəndə ailəm, yaxınlarım, televiziyadan bilirdilər. Bir dəfə Suriyaya gedəndə bu haqda heç kəsə məlumat vermədim. Bunun da səbəbi var idi, mənim yaxınlarım icazə verməyəcəkdi ki, bu səfərə gedim. Sərhədə çatanda bir anlıq duruxdum və öz-özümə dedim: "Mən hara gəlmişəm? Ailəmin xəbəri yoxdur. Başıma bir iş gəlsə, heç kəs bilməyəcək, haradayam... Yaxınlarım, dostlarım bir ömür boyu nigarançılıqla yaşayacaq”. O qorxu məni məcbur etdi ki, ATV-nin vitse-prezidenti Məqsəd Nura zəng etdim. Dedim ki, mən Suriya ilə sərhəddəyəm, Hələbə gedirəm. Həyatımı təhlükəyə atmamaq baxımından mənə etiraz etdi. Amma buna baxmayaraq, getdim.

Hər bir jurnalist ilk növbədə peşəsini düşünməlidir. Mən işimi hər şeydən çox sevirəm. Hərdən düşünürəm ki, görəsən, mən öz peşəmi nəyəsə qurban verə bilərəm? Cavab:  "Yox”. Mənə ən böyük hədiyyə o olar ki, qaynar nöqtələrin birində hansısa media orqanını təmsil edim. İxtisasca tarixçiyəm. Dünyanın hansı ölkəsinə gedirəmsə, o ölkə ilə bağlı ictimai-siyasi proseslərdən tutmuş, mədəni həyatları, keçmişini araşdırıb oxuyuram. Bütün prosesləri vərəqləyib sonra gedirəm.

Hələbə yaxınlaşan vaxt bir şəhəri keçirdik. Bizə demişdilər ki, oranı sürətlə keçin. Çünki hər dəqiqə ora bombalanır. Darmadağın olunmuş evlər, binalar, yollar adamı dəhşətə gətirirdi. Maşın sürətlə keçəndə dağılmış bir binanın başında yalnız bir quş gördüm. Şəhərdə o quşdan başqa heç nə yox idi. Bax, bu mənə çox pis təsir etmişdi. Çəkiliş bitənə qədər mən bunu hiss etməmişdim. Elə ki, sərhədi keçdik... İnanın səmimiyyətimə, bu gün də Suriya haqqında düşünəndə, gözlərimin önünə o yalnız quş və dağılmış şəhər gəlir. O böyüklükdə şəhər, darmadağın olunmuş binalar, yollar, bir də o yalnız quş. Unutmadığım an idi.

Əfqanıstanda qaçqın düşərgəsinə getmişdik. İlk səfərim zamanı orada vəziyyət bir az da gərgin idi. İkinci dəfə gedəndə bir az rahatlıq var idi. İlk səfərdə mənə dedilər ki, 10 dəqiqə ərzində çəkilişi bitirməlisiniz. Operator dizlərini palçığın içinə qoyub necə çəkiliş etdiyi məqamı da heç vaxt unutmayacağam. Peşəmiz çox maraqlıdır. Təbii ki, sevgi varsa, sevirsənsə, orda sənə çətinlik də , ölüm də, aclıq da, susuzluq da, hamısı arxa planda qalır”. 

Milli Məclisin deputatı, jurnalist Qənirə Paşayeva: "Jurnalist olaraq o süjet mənim ən çətin reportajlarımdan biri oldu”

"Qaynar nöqtə dediyimiz yerlər müharibə ocaqlarıdır. Orada çalışan jurnalistlərin həyatı hər saniyə risk altında olur. Çünki müharibənin sərt və gerçək üzünü çatdırmaq üçün mütləq ağır döyüşlərin getdiyi mərkəzlərdə olmalısınız ki, gerçəkləri olduğu kimi çatdıra biləsiniz. Bu vəziyyətdə fəaliyyət göstərmək asan deyil. Jurnalistin qaynar nöqtədə çalışması üçün bir tələb var: Bu da maraq hissinin ölüm hissindən daha güclü olmasıdır. Gerçəklikləri görmək və çatdırmaq hissi o qədər güclü olmalıdır ki, qaynar nöqtənin birbaşa içinə girə biləsən.

Müharibə ocağının ən sərt və gerçək üzünü Fələstində, İraqda, Əfqanıstanda gördüm. Özəlliklə İraqda hər saniyə həyatım risk altında idi. Hətta bir neçə həmkarımızı İraqda otelin eyvanında görüntü çəkdiyi zaman şübhəli hesab edib vurmuşdular.

Mənim üçün gərgin və ağır hallar çox olub. Bir neçə dəfə ölümün boynumun arxasından keçdiyi anı yaşadım. Türkiyənin "İhlas” xəbər agentliyinin direktoru İsmayıl Ballı ilə İraq hökuməti arasında görüntülərin keçirilməsinə görə müqavilə var idi. Həmin vaxtlar türk kökənli jurnalistlərin çoxu İraqdan çıxmışdı. İsmayıl bəy hər gün mənə deyirdi ki, sən də çıx get burdan. Mənə evində dörd qızının olduğunu və burda başıma bir hadisə gəldiyi təqdirdə, dönəndə onların gözünün içinə necə baxacağını deyirdi.

Bir gün reportajdan qayıdırdım. Görüntüləri göndərmək üçün Bağdad televiziyasının yaxınlığına gəldim. Materialı göndərdikdən sonra İsmayıl bəy dedi ki, hamı otelə keçməlidir. Ona, reportaj üçün bir neçə yerə baş çəkməli olduğumu dedim. Sanki, nəsə hiss etmiş kimi etirazını bildirdi və mənə mütləq otelə getməlisiniz dedi. Məcburən həmin jurnalist heyəti ilə birlikdə otelə qayıtdıq. Gecə xəbər aldıq ki, həmin bölgəni də, televiziyanın qülləsini də bombalayıblar. Sabah əraziyə baş çəkəndə oradakı vəziyyəti gördüyüm zaman İsmayıl bəyə dedim: "Məni ölümdən aldınız”.

Təbii ki, orada çalışmaq başqa bir dünyanın, müharibənin üzünü tanımaq deməkdir. Hər gün ölən və öldürülən insanların meyitini görmək asan deyil. Bu, jurnalist üçün böyük məktəbdir. Ağır zonalarda çalışmaq insana başqa şeylər öyrədir. Elə vaxtlar olub ki, iki gün yeməyə heç bir şey olmadan işimizi davam etdirirdik. Operatorla Əfqanıstanda olarkən girov düşmək təhlükəsi ilə qarşılaşdıq. Özbək kökənli bir insan bizi xilas etdi.

Ən çox sarsıldığım və unuda bilmədiyim an da az olmadı. Ailəsi evdə olan bir qadın nəsə almaq üçün mağazaya gedir. Qadın döndüyü zaman evinin tamamilə yerlə-yeksan olduğu, ailə üzvlərinin də öldüyü bir mənzərə ilə qarşılaşmışdı. Uzun müddət o qadının ah-naləsi, qışqırıqları mənim qulağımdan getmirdi. Jurnalist olaraq o süjet mənim ən çətin reportajlarımdan biri oldu.

İstəmərəm heç vaxt dünyada ağır müharibələr olsun. Çünki biz müharibənin nə demək olduğunu görmüş və yaşamış insanlarıq. Qaynar nöqtələrdə olmaqdan heç vaxt peşman olmamışam. Belə yerlərə gedəndə yaxınlarım mənə bunun doğru qərar olmadığını deyirdilər. Amma mən tam əksinə, yaxşı ki, getdim deyirəm. Gərgin ocaqlarda işləməyim jurnalist olaraq olğunlaşmamda, inkişafımda önəmli mərhələ oldu.

İraqda olmağımı atam efirdən xəbər tutmuşdu. Heç zaman ailədə yalan danışmamışam, özəlliklə atama. Onunla çox yaxın dost olmuşam. Atamın ürəyində narahatlıq var idi. Bilirdim ki, atama "İraqa gedirəm” desəydim, ona çox pis təsir edərdi. Buna görə atama İraq sərhədinə yaxın ərazilərdə reportajlar hazırlayacağımı deyib getdim. Elə oldu ki, həmin axşam atam məni canlı yayımda görüb çox narahat olmuşdu. Sonra atamı sakitləşdirmək üçün hər gün telefon əlaqəsi saxlayırdım.

Hesab edirəm ki, jurnalistlərimiz qaynar nöqtələrdə çalışmağa can atmalıdır. Bu, Jurnalistin inkişafı üçün çox önəmli mərhələdir. O yerlərdə hər şey ani baş verir. Siz jurnalist kimi reportaj edirsiniz, eyni zamanda siz insansınız. Görüntülər sizin içinizdə çətin silinən məqamlar yaradır”.  (modern.az)