Jurnalistləri Müdafiə Komitəsi (CPJ) 2023-cü ildə 320 jurnalistin həbsi faktını qeydə alıb.
Xeberle.com məlumat verir ki, bu rəqəm 1992-ci ildən bəri komitə tərəfindən qeydə alınan ikinci ən yüksək göstəricidir.
Komitənin apardığı araşdırmalar göstərir ki, bura daxil olan jurnalistlərin yarıdan çoxu (168 nəfər) jurnalist fəaliyyətlərinə görə saxta xəbərlər, terrorizm və dövlətə qarşı digər təhdidlər yaymaqda ittiham olunub.
66 iş üzrə saxlanılan şəxslərə onlara qarşı irəli sürülən ittihamlar barədə məlumat verilməyib. Onlar tez-tez əsassız dərəcədə ağır şəraitdə saxlanılır, hakimiyyət jurnalistlərin məhkəməyəqədər həbs müddətini uzatdığı üçün qanuni proses hüququ tez-tez pozulur və hətta jurnalistlərin vəkilləri də böyük risk altındadır.
Çində saxlanılan jurnalistlərin sayı 44, Birmada 43, Belarusda isə 28 nəfərdir. Belarusda jurnalistlərin əksəriyyəti (71%) dövlət əleyhinə fəaliyyətdə ittiham olunur və demək olar ki, yarısı 5 il və ya daha çox cəza çəkir.
Çox vaxt Belarus hakimiyyəti ekstremizm qanunlarından istifadə edərək jurnalistləri işlərinə görə həbs edirlər. Komitənin məlumatına görə, 2023-cü ildə yeni belaruslu məhbusların 7-dən 5-i ekstremist qruplar yaratmaqda və ya bu qruplarda iştirakda, habelə ekstremist fəaliyyətləri təbliğ etməkdə ittiham olunur.
2023-cü il siyahıyaalma siyahılarında iki əsas dəyişiklik İsrail və İrandır. Dekabrın 1-nə olan məlumata görə, bu ölkələrin hər birində azı 17 jurnalist dəmir barmaqlıqlar arxasındadır. İsrail dəfələrlə CPJ-nin illik siyahıyaalmasında yer alıb, lakin bu, CPJ həbsləri sənədləşdirməyə başladığı 1992-ci ildən bəri fələstinli jurnalistlərin ən yüksək sayıdır.
Rusiya da azad jurnalistikanı sıxışdırmaq üçün səylərini artırıb. 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya genişmiqyaslı işğala başlayandan bəri Moskva həbs qərarı vermək və jurnalistləri sürgün etməklə ölkədən kənarda jurnalistikanı cinayət hesab etməyə çalışıb.
Rusiya da qeyri-mütənasib sayda xarici jurnalistləri həbs edir. Komitənin məlumatına görə, həbsdə olan 17 əcnəbi jurnalistdən 12-si Rusiyadadır. Onlardan ikisi - Evan Gershkoviç və Alsou Kurmasheva məhkəməyə qədər həbsdə olan ABŞ vətəndaşlarıdır. Ukraynadan həbs edilən on nəfər arasında beş Krım tatarı da var. Onlardan 4-ü terrorizm ittihamı ilə 12 ildən 19 ilədək həbs cəzası alıb.
Tacikistan 7-20 il həbs cəzası çəkən yeddi jurnalistlə Orta Asiyada bir nömrəli məhbus jurnalisti olmaqda davam edir. onların hamısı 2022-ci ilin sonundan bəri cəzalandırılıb.
Bəzi ölkələrdə jurnalistlər üçün həbsxana şəraiti çox ağırdır. Dövlət Departamentinin 2023-cü ilin əvvəlində açıqladığı hesabatlar göstərib ki, Çin, Birma, Belarusiya, Rusiya və Vyetnamdakı məhbuslar müntəzəm olaraq fiziki və cinsi zorakılıq, qida və su çatışmazlığı və qeyri-adekvat tibbi xidmətlə üzləşirlər.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
