-Almaz xanım, sanki ədəbi mühitdə bir pessimist ruh dolaşır. Siz bu haqda nə düşünürsünüz? Həqiqətənmi pessimistlik var?

-Əslində ədəbi mühitdəki pessimist duyğular hər təbəqəyə də aid olmur. Yəni ədəbi mühitdə də təbəqələr var. Ədəbi mühitin elit, orta və cılız təbəqəsi olur. Elit təbəqəyə o adamları daxil edirəm ki, onlar qətiyyən reklam məqsədi daşımır və yaradıcılıqla məşğuldurlar. Onlar bütün dünya ədəbiyyatından xəbərdardırlar. Eyni zamanda, dünya ədəbiyyatını süzgəcdən keçirib, Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafı ilə məşğuldurlar. Nə qədər haqsızlıqlar görsəm də, buna baxmayaraq, ədəbiyyat ölüb getmir, onu saxlayan insanlar da var. Düşünürmürəm ki, hansısa cılız və nadan insanlar ədəbiyyatı məhv edə bilər.  Ona görə də bədbin notlarla ədəbiyyata daxil olmaq, onu belə adlandırmaq düzgün deyil. Ruh yüksəkliyi ilə ədəbiyyata yanaşmaq lazımdır. Mən nasirəm və aləmimdə hər bir yaradıcı adam "necədiri” yox, necə "olmalıdırı” göstərməlidir. Yəni həyat necə olmalıdır, onu necə yaşamalısan?...Mən bu günə kimi xarakterimi Cəfər Cabbarlının "Almaz”ına bənzədirəm. Görün Cəfər Cabbarlı necə güclü dramaturq olub ki, 65 yaşında olsam da, hələ də özümü onun əsərindəki qəhrəmana bənzədirəm. Çünki, o, "necə olmaq lazımdır?” sualının cavabını verib. Yəni ki, ədəbiyyat hər şeyin gözəl tərəfini tapıb insanlara təqdim etməlidir. İnsanlar bu təqdimatdan özləri üçün istifadə etməlidir. 

-Qızınız Sahilə də poeziya aləmindədir.  Necə düşünürsünüz, Sahilə oxucuların sevgisini qazana bilibmi? 

-Bəli, qızım da yazıçıdır. O, məndən də tanınmışdır. Mən heç də məhsuldar yazıçı deyiləm. Amma Sahilə məhsuldardır, daim öz üzərində işləyir. İşi çox olsa da, yeni romanı üzərində çalışır. Tanınmaq üçün insanların çoxluğu lazım deyil, əsas keyfiyyətli insanlar lazımdır. Səni keyfiyyətli insanlar tanıyırsa, deməli, tanınmışsan. 

-Ədəbi mühit sizi qane edirmi? 

-Ədəbi mühit qətiyyən məni qane etmir. Burda yararsız və dəyişkən insanların çox olduğunu müşahidə etmişəm. Ədəbi mühit "ədəb” sözündən götürülüb. İnsanın ədəbi hər sahədə olmalıdır. Onun cəmiyyətdə davranışı, danışığı, hərəkətləri  və həyat tərzi ədəbi mühiti təşkil etməlidir. Ədəbi mühitimizdə istedadlı gənclərimiz var. Şadam ki, o mühitin öz dairəsi var. Bu mühitdə gənclər arasındada müəyyən təbəqələr var. Məsələn, müəyyən işlərlə məşğul olan, ədəbiyyatdan öz məqsədləri üçün istifadə edən təbəqə olur. Eyni zamanda, özünü sırf ədəbiyyata həsr edən insanlar da var. Qızım Sahilə yazıçının Qismətlə birlikdə iş birliyi vardı. İstərdim ki, Qismət kimi gənclərimiz ədəbi mühitdə olsunlar. Ümumilikdə ziyalı kimi deyərdim ki, ədəbi mühit qətiyyən məni qane etmir. 

-Bir yazıçı kimi məqsədinizə nə qədər nail olmusunuz?

-Həmişə düşünmüşəm ki, göyün üzündə böyük bir tribuna olardı. Dünyanın ən müdrik insanı o tribunadan çıxış edərək, bütün insanları özünə cəlb edə bilərdi. O tribunada ən gözəl musiqi səslənərdi və ən gözəl sözlər deyilərdi. Mən ədəbiyyata gələndə beyinlərdə çevriliş etmək istəmişəm. İndi bu yaşımda anlamışam ki, bütün bunlar çox da asan olan bir şey deyil.  O tirbunanı həmişə arzu etmişəm. Qətiyyən şöhrətpərəst deyiləm. Çox sevinirəm ki, ədəbi mühitimizdə qadınlar var. Birinci növbədə qadının ləyaqəti olmalıdır. Onun ən böyük vəzifəsi ana və qadın olmağıdır. Artıq mən də ədəbi mühitdə az-çox yer tutmuşam. 

-Sizə təsir edən kitablar hansılardır?

-Ən çox sevdiyim əsər Cek Londonun "Martin İden” əsəridir.  Bu əsər ədəbiyyatın da, cəmiyyətin də nə olduğunu deyir. Burda hər şey deyilir. Sonuncu dəfə isə qızım Sahilənin "Şeyx” romanını oxudum. Son dərəcə xoşuma gəldi. Bu roman çox şeylərdən xəbər verir. Ordakı hadisələr və gedişatı çox bəyəndim. Əsərdə bəşəriliyi çox sevirəm. Fatmanisə, Qulamhüseyn mövzularını artıq bitirmək lazımdır. Təəssüf ki, qurtarmır. Hətta belələri guya ki əsl ədəbiyyat adamıdır. Belə şeylərin əleyhinəyəm. Artıq bizim o cür obrazlarımız yoxdur. Biz necə lazımdırsa inkişaf etmişik. 

-Yazarlarımız nədənsə açıq tənqiddən çəkinirlər. Bəs siz necə?

-Mən heç vaxt çəkinmirəm. Tənqid edirəm. Çünki, tənqidimin tutarlı olduğunu bilirəm. Bəxtim gətirib ki, tənqid etdiyim adamlar heç vaxt mənə qarşı çıxmayıblar. Bəlkə də ürəklərində söyürlər, üzümə demirlər. 

- Bildiyimiz kimi, bəzi yazarların Anar müəllimə münasibəti birmənalı deyil, hətta bəzilrinin konflikti var. Bəs siz buna necə baxırsınız?

-Anar müəllimə münasibətim çox yaxşıdır, ona çox böyük hörmətim var. Əsərlərini sevə-sevə oxuyan bir gənc olmuşam. Mənim üçün Azərbaycan Yazıçılar Birliyində Anarın, Əlinin olması heç də önəmli deyil. Hazırda ədəbi mühitdə olan gənclərimizin məqsədi odur ki, niyə Yazıçılar Birliyində mən yox Anardır?... Oğul istəyirəm ki, Yazıçılar Birliyinə gələ və orda daha gözəl bir aura yarada. Orda artıq aura çirklənib. Bunu Anar müəllim etməyib ki… Hamını Anar müəllimə təqdim edirlər. O da yaşlı insandır. İş təşkil edənlər vicdanlı olmalıdır. Lazımsız insanları sırıyanlar, Anar müəllimə də xəyanət edir. Əgər bu cür şəxslərə qarşı senzura edilsə, hərə öz təqaüdünü də alacaq, evini də. Əvvəlki yaşlı insanlar olsaydı və zamanəmiz də bu qədər korlanmasaydı, Yazıçılar Birliyi də öz təmizliyini qoruyub saxlayayardı.

-Bir yazıçı kimi ölkə rəhbərinin ədəbiyyata, sözə verdiyi azadlıq sizi qane edirmi?

-Mən prezidentimizi çox sevirəm. Əgər, bu ölkədə yaşayıramsa, nə olur-olsun ölkəmin prezidentini və yaşadığım şəhərin rəhbərliyini sevirəm. Bu, artıq mənim qanımdadır və bu cür tərbiyə olunmuşam. Əslən Qarabağlıyam. Hekayələrimin çoxunda Qarabağdan bir ştrix mütləq olur. Baxmayaraq ki, Sumqayıtda doğulmuşam, kəndimiz üçün burnumun ucu göynəyir. İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə torpaqlarımızın azad olunması isə prezidentimizi mənə ikiqat sevdirdi. Ölkə başçımızın ədəbiyyatımıza verdiyi qiyməti dəyərləndirirəm. Yaradıcı insanlara xüsusi qayğı göstərilir. 

-Sizcə, Sumqayıt təhsili Azərbaycan təhsil həyatında hansı pillədədir?

-Çox istərdim ki, Finlandiya təhsil sistemi bizdə bərpa olunsun. Bu sovet təhsil sisteminə də bənzəyir. Çox cüzi fərqləri var. Əvvəl təhsil gözəl idi. Bunu hamı da bilir. Hazırda təhsil bazardır. Biabrçı bir haldır. Məktəbə gedirəmsə, müəllimlərin evi niyə lazımdır?! Əgər evlər varsa, o zaman məktəb niyə lazımdır?! Birinci sinif uşağı həm məktəbə, həm də müəllim  yanına hazırlığa gedirsə, bundan böyük cahillik varmı?! Bu uşaq axı həyatını sürməlidir. Onun istirahət vaxtı olmalıdır. Bizim uşaqlar göz açandan guya elm öyrənirlər. Buna çox dəhşətli şəkildə baxıram. Ölkədə hamı istəyir ki, uşağı müəllim yanına hazırlığa getsin. Valideynlər tanıyıram ki, aldıqları məvacibi olduğu kimi hazırlıqlara verirlər. Əgər repititor hazırlığı olmasa, o pulu valideyn ailəsinə xərcləyər. Amma, o pulu məktəbə xərcləyir. Sumqayıt təhsili həmişə güclü şagirdlər yetişdirib. Ulu öndərimiz Heydər Əliyev də həmişə qeyd edirdi ki, Sumqayıt bilikli və istedadlı qız və oğlanlar şəhəridir. Bu indi də belədir. Çox savadlı şagirdlərimiz var. Bütün bunların səbəbkarı kimdir? Əlbəttə ki, müəllimlərimizdir. Amma, təhsili tənzimləmək lazımdır. Digər yerlərə baxanda Sumqayıt təhsili ön cərgədədir. 

-Həyat təcrübəsi olan bir sumqayıtlı kimi şəhərimizdə hansı yeniliklərin olmasını istərdiniz?

-Sumqayıtı sevirəm. Amma, əvvəl Bakıda yaşamaq istəyirdim. Vətən mənim üçün Sumqayıtdan başlayır. Çünki, insanın doğulduğu yer onun Vətənidir. Mən deyərdim ki, yaşamaq üçün ən gözəl yer Sumqayıtdır. İstər təhsil həyatında, istər məhsullarının ucuzluğunda, istər qonşuluqda, istərsə də adət-ənənələrdə çox gözəl məkandır. Burda kəndlə şəhərin vəhdəti var. İstərdim ki, olanlar itməsin. Təəssüf ki, onlar da itməkdədir. Sumqayıtda tarixi binaların sökülməməsini istəyərəm. Onlar yadigar kimi qalsa daha gözəl olar. Düzdür, şəhərimiz təmizdir. İstəyərdim ki, daha da təmiz olsun. Digər bir məsələ isə şəhərdə itlərin və pişiklərin çoxalmasıdır. Gecələr itlərin sürü şəklində olması narahatlıq yaradır. Onlara qarşı da bir tədbir görülsə, yaxşı olardı.

-Bizə vaxt ayrıdığınız üçün təşəkkür edirəm.

-Mən də sizə təşəkkür edirəm.