Xeberle.com Sara Rəcəbli ilə müsahibəni təqdim edir.

- Gənclər günündə ölkə başçısı tərəfindən təltif olundun. 22 yaşda bu mükafatı almaq necə bir hissdir? Olimpiadalarda medal qazanan bəzi çempionlarımız kimi arxayınlaşmayacaqsan?

-Məndə arxayınlaşma olmayacaq. Bilirsiniz niyə?! Çünki mən sahibkaram. Sahibkar əgər nəyəsə arxalanırsa, onun işi heç vaxt getməyəcək. Sahibkar elə bir insandır ki, o, 24 saat öz işi haqqında fikirləşməlidir. Onun qrafiki heç vaxt 9-dan 6-ya kimi olmur. O fikilərşməlidir ki, reklamı necə düzgün apara bilər, marketinqini necə düzgün şəkildə qurmalıdır? Sosial sahibkaram. Sosial sahibkarlıq odur ki, hər hansı bir sosial problemi dollarla yox, biznes modeli ilə həll etməkdir.

- "BUTA Art Sweets" layihəsini yaratmaq fikrinə hardan gəldin?

- Universiteti bitirəndən sonra istədim bir sosial layihə yaradım. Fikirləşirdim ki, tək sosial layihə yaratsam, kimdənsə asılı olacam və o davamlı olmayacaq. Daha çox sosial sahibkarlıq konsepsiyasını araşdırmağa başladım. Belə bir qərara gəldim ki, Azərbaycanda ən çox istifadə olunan məhsullardan biri şirniyyat olur. Ona da sosial dəyəri əlavə edib bizim xanımlara da dəstək olum. Buna görə də sosial biznes layihəsi yaradım. Məzun olduqdan sonra 2017-ci ildə - "BUTA Art Sweets" layihəsini yaratmaq qərarına gəldim. Mənim cibimdə sadəcə 160 manat var idi. Gedib şirkətlərə müraciət edirdik. Əlimdə olan 160 manatı xanımlardan olan şirniyyat sifarişlərinin alınması üçün sərf etdim. Biz nə qədər yerlərə müraciət etdik. Müraciət etdiyimiz əksər yerlərdən "yox" cavabı aldıq. Nə qədər əziyyət çəkdik. Yıxıldıq, əzildik, qapıları üzümüzə bağlayanlar oldu. Amma biz öz məqsədlərimizə çatdıq. Hazırda komandamızda 15 xanım çalışır. Onların müəyyən ehtiyacları var, fiziki məhdudiyyətləri var. Və onlar ev şəraitində müstəqil olaraq öz məhsullarını yaradırlar və biz sadəcə kömək edərək satışı həyata keçiririk. Bu layihədə çalışan xanımlar ay ərzində minimum 200 manat qazanc əldə edirlər. Novruz bayramı ərəfəsində isə bu qazanc 500 manata kimi çatır. "BUTA Art & Sweets” Azərbaycanda ev şirniyyatlarına aid ilk sosial biznes layihəsidir. Məqsəd xüsusi ehtiyacı olan xanımların işsizlik problemini şirniyyatların ev şəraitində hazırlanması və satışı ilə həll etməkdir. Qısamüddətli fəaliyyətimizə baxmayaraq, 15 xüsusi ehtiyacı olan xanımı cəlb edib menyuya 25 növ şirniyyat növü əlavə etməklə, 30-dan çox şirkət (otel və turizm şirkətləri daxil), QHT və tədbir təşkilatçıları ilə uğurlu əməkdaşlıq qurub, 8 ölkədə (Rusiya, Fransa, Macarıstan, Bəhreyn, Latviya, Niderland, İsveçrə) yüksək səviyyəli yerli və beynəlxalq tədbirlərdə xanımlarımızın hazırladığı şirniyyatları təqdim etmişik.

- Əgər sirr deyilsə, qazancın nə qədər olur?

- (Gülür). Onu mən deyə bilmərəm.

- BMT səviyyəsində sahibkarlığı təmsil edən ilk Azərbaycanlı gənc sahibkarsan. Burada fəaliyyətin nədən ibarətdir?

- BMT-nin Gənclər Forumunun bir elanın gördüm. Orada qeyd olunurdu ki, öz layihələrin həyata keçirmək üçün gənc sahibkarlar müraciət edə bilərlər. Orada sosial sahibkarlıq adında bir panel diskussiyası var idi. O dövrdə Azərbaycandan indiyə kim BMT səviyyəsində heç bir sosial sahibkar ölkəmizi təmsil etməyib. Müraciət etdim və müraciətim qəbul olundu. Gənclər Fondunun maliyyə dəstəyi ilə nəqliyyat xərclərimi qarşıladılar. BMT-nin Cenevrədə təşkil olunan forumunda iştirak etdim. Bu, bizim üçün çox böyük uğur idi. Orada çıxış edəndə Azərbaycanın sosial sahibkarlıq haqqında olan uğurlarından da danışdıq. Bununla yanaşı, gənclər siyasətinin modeli haqqında biz danışanda ordakı avropalı, asiyalı və amerikalı gənclər hamısı təəccüblə baxırdılar ki, yəni dövlət özü belə bir sosial sahibkarlığa diqqət göstərir. O nümunələrdən də biri kimi, "ABAD" layihəsini qeyd etmək olar. Biz bu layihəni təqdimatda göstərəndə onlar hamısı şoka düşmüşdülər ki, dövlət özü birbaşa bu layihələrə dəstək olur.

- Bir sumqayıtlı kimi doğma şəhərin üçün hansı ideya və layihələr düşünürsən?

- Bir müddət əvvəl biz Sumqayıt Gənclər Klubuna müraciət etmişdik. Gənclər üçün təlimlər həyata keçirmək istəyirdik. Ən böyük arzularımdan biri Sumqayıt gənclərini sosial sahibkarlıq mövzusunda maarifləndirməkdir. Bilirsiniz, hazırda əksəriyyət elə düşünür ki, sosial sahibkarlıq ancaq alış-verişdir. Əslində sosial sahibkarlıq cəmiyyətə töhfə verən ən vacib sahələrdən biridir. Amma biz bunu Sumqayıtda reallaşdıra bilmədik. Çünki təşkilatçılar başqa mövzuları daha çox prioritet hesab edirdilər. Onlar özləri də gənclərdən sorğu aldılar ki, daha çox hansı təlimlərin keçirilməsini istəyirlər? Gənclərin bu tip təlimlərə marağının olmadığı məlum oldu. Və aydınlaşdı ki, bunun üçün sadəcə zaman lazımdır ki, kiçik şeylərdən seminarlardan başlaya bilək. Sonra isə böyük layihələr barəsində düşünə bilərik.

- Sumqayıt şəhər Gənclər və İdman Baş İdarəsi ilə nə dərəcədə əlaqələrin var? Bu şəhərdən köçüb getmək fikrinə düşməmisən?

Sumqayıt Gənclər klubunda mənim haqqında bütün məlumatlar var. Bakıda yaşamaq təklifləri alsam da, heç vaxt doğma şəhərimi tərk etmək barədə düşünmürəm. Hətta Almaniyadan gələn bir tanışımız da kiçik olmasına baxmayaraq, Sumqayıtı çox bəyəndi. Sumqayıt gənclərinin çox geniş potensialı var.

-Səncə, gənclərin mənəvi inkişafı, istirahəti, asudə vaxtının səmərəli keçirmələri üçün nələrə ehtiyacı var?

Bu, əslində, mənim üçün çətin sualdır. İnsan həyatda öz məqsədini, nə istədiyini bilirsə, o zaman həyatda hər şeyi idarə edə biləcək, hər şey insanın məqsədindən asılıdır. Mən 6-cı sinifdə oxuyarkən özümə məqsəd qoymuşdum ki, 30 yaşıma qədər uğurlar əldə edim. Nə qədər yorğun olsam da, işimi nə qədər sevsəm də, asudə vaxtlarımda çalışıram nələrisə öyrənim. Bunun asudə vaxtlarımda kitab oxuyuram, bu, ən vacib şərtlərdən biridir. Çünki indi kitab oxuyaraq asudə zaman keçirən gənclər çox azdır. Biz öyrənmişik bütün günü sosial mediada vaxt keçirək, boş-boş kimləsə danışaq, oyunlar oynayaq, televiziyaya baxaq. Amma zaman bizim ən dəyərli varlığımızdır. Pul gəlir gedir, zaman isə ancaq gedir. Çalışmalıyıq ki, gedən zamanı dəyərli istifadə edək, inkşaf etməyimiz üçün faydalı olan kitablar oxuyaq, filmlər seyr edək. Həmçinin də olar ki, tədbirlərdə iştirak edək, minimum yeni insanlarla tanış olaq. Məsələn mən hər həftə sonu minimum iki tədbirdə iştirak edirəm. Orada yeni insanlarla tanış oluram. Əcnəbilərlə tanışlıqları sevirəm, çünki həmin ölkədə olmadan insanları ilə ünsiyyət quraraq həmin ölkə haqqında məndə təəssürat yaranır. Gənclər bir də çalışmalıdırlar ki, çox səyahət etsinlər.

- Turizm sahəsinə maraq haradan yaranıb?

- Maraqlı sualdır. Televiziyaların birində Türkiyənin turizm potensialını əks etdirən promo-reklamını görüşmüşdüm. Və orada bir məqam diqqətimi cəlb etmişdi. Turist kəndə gəlir və sakinlərdən birinin hazırladığı əl işlərini satın alır. Bu da həmin ailənin böyük sevincinə səbəb olur. Onda artıq turizmin sosial dəyərlərini anlamağa başladım. Mənim üçün çox maraqlı gəldi ki, turizm sferasını inkişaf etdirməkdə də mənim töhfəm olsun. Ona görə də turizm sferasını seçdim. Həmçinin, ona görə seçdim ki, coğrafiyaya marağım uşaqlıqdan var idi. Artıq 5 yaşımdan demək olar ki, bütün ölkələrin paytaxtlarını bilirdim.

-Yeri gəlmişkən, səyahəti sevdiyini bilirik. Səyyah ilə turistin fərqi nədir?

Turist öz səyahətini maksimum dərəcədə planlaşdırır. Hətta gedəcəyi ölkədə qiymətləri belə internetdən araşdırır, həmin ölkədə səyahət edəcəyi yerlərin marşrutunu cızır, müəyyən insanlarla əlaqədə olur ki, yeni ölkədə çətinlikləri az olsun. Səyahət zamanı isə, səyyah çox şeyi internetdən deyil, yerli əhalidən öyrənməyə çalışır. Təbii ki, səyyah da nələrisə internetdən araşdıraraq gedə bilər, lakin o, səyyah olduğu üçün yerində araşdırmaya üstünlük verir.

- İnsanlara nə üçün tək səyahət etməyi tövsiyə edirsən?

- Mən 18 yaşımda Almaniyada təhsil alarkən birinci semestrdə çox böyük risk etdim. Təqaüdümü, bir də dərsdən sonra işləyərək qazandığım pulu yığaraq tək 8 Avropa ölkəsinə səyahət etdim. Mənim bu səyahəti rahatlıqla reallaşdıra bilməyim üçün həm vizam, həm də zamanım var idi. Yanvar və fevral ayları idi. 20 Avropa ölkəsində olmuşam.

- Daha çox hansı ölkəni bəyəndin? Hansının Azərbaycanla bənzərliyini hiss elədin?

Ən çox bəyəndiyim ölkə İspaniyanın Barselona şəhəri oldu. Mən həmin ölkədə heç bir qəribçilik hiss etmədim, elə bilirdim ki, öz ölkəmizdəyəm. Təsadüfən yerə atdığım bir qələmi qaldırarkən bir ispan mənə yaxınlaşdı və özümü necə hiss etdiyimi soruşdu. Fransada isə həyatımın dərsini aldım. Fransızların hər zaman özündən razı olduqlarını, soyuq münasibət göstərdikləri fikrində olmuşam. Əslində bu, belədir. Orada kimdənsə ingilis dilində söz soruşarkən, onlar ingiliscə bilsələr də, fransız dilində cavab verirdilər. Fransada idim, aviabiletimi səhər saat 5 üçün almışdım və ucuz başa gəldiyindən kiçik aeroportlardan istifadə edirdim. Hər dəfə də 2 saat tez gəlirdim. Bu hava limanının tək problemi 12-yə kimi bağlanması idi. Gecə saat on iki olan kimi bağlanırdı və heç kimi içəri buraxmırdılar. Elə bilirdim ki, uçuş vaxtım çatana kimi orada gözləyə bilərəm. Yanvar ayı, soyuq olsa da, polislər icazə vermədilər içəridə qalım. Məni qovdular və cibimdə də pulum az idi. Ətrafda 5 ulduzlu otellər, bir də balaca kottec kimi evlər vardı. Bir-bir camaatın qapısını döyüb evlərində qalmaq istədiyimi bildirirdim.Yanvar ayı, soyuq hava, mən isə tək. Təbii ki,çox qorxdum. 15 qapını döydüm. onlardan heç birinin qapısı üzümə açılmadı, yalnız 16-cı qapıda bir kişi açdı və mənə dedi ki, yalnız səni bir şərtlə gecələməyə icazə verərəm. Mənimlə yalnız ingilis dilində danışmalısan. Açığı çox təəcübləndim. Çox qonaqpərvər insan idi, mənə yemək verdi, qızının otağında mənə gecələməyə icazə verdi. İlk dəfə millətlər haqqında sreotiplərim sındırılmışdı. Səfərlər mənə çox şeyi öyrətdi. Tanımadığım insanlara güvənməyi, risklərdən qorxmamağı öyrəndim. Eyni zamanda öz intuisiyama da güvənməyi öyrətdi səyahətlər mənə. Komfort zonada hamımız özümüzü rahat hiss edirik. Lakin bu zonadan çıxdığımız zaman ayaqda qala bilmək üçün yollar axtarırıq. Təkbaşına səyahətlər zamanı isə getdiyimiz ölkədən çox, özümüzü kəşf etmis oluruq.

- Necə bilirsən, insanı güclü edən nədir?

- Çətinliklər və problemlər. Çünki çətinliklər bizi komfort zonadan çıxarır. Bizi güclü edən isə problemlər və bizimlə ünsiyyətdə olan insanlardır.

- İndiki gənclər nə istəyir, zəmanə gənci olaraq necə cavab verərdin bu suala?

96-cı illərin gənciyəm və bu illərin gəncləri daha çox məqsədyönlüdürlər, təhsilə və milli dəyərlərə üstünlük verirlər. Daim nələrisə öyrənməyə çalışırlar. Əsasən insani dəyərləri üstün tuturlar. İkinci tip gənclik isə bu dəyərlərə deyil, daha çox texnologiyaya , həyatın asan tərəflərinə meyl edirlər.

-Bu yaşına qədər kifayət qədər uğur qazanmış bir gənc olaraq növbəti ideyandan xəbər tutmaq istərdik.

Bizim yeni bir layihəmiz var və böyük məmnuniyyətlə layihə barədə fikirlərimizi sizinlə paylaşıram. Azərbaycanda fiziki məhdudiyyətli həm kişilərə, həm də qadınlara aid rəqəmsal sosial kampaniya keçirmək istəyirik. Onların hər biri ilə tək tək müsahibələr götürüb onların əldə etdiyi uğurları və uğursuzluqları sosial şəbəkələrdə paylaşaraq müxtəlif ölkələrdə təqdim etmək istəyirik. Beynəlxaq layihəyə çevirmək istədiyimiz bu kampaniyada insanlar görsünlər ki, fiziki məhdudiyyətləri olan insanların heç də bacarıqsız olmadıqları stereotipləri sındırmaq niyyətindəyik. Bu, bütün dünyada belədir, tək bizim ölkə deyil. Uğurların yanında uğursuzluqlar da yer alacaq, bununla biz hər kəsə bildirmək istəyirik ki, hər bir nailiyyətin yanında mətinliklər, uğursuzluqlar da var.

-Səncə, bu mükafatı nə üçün qazandın?

31 yanvar tarixində gecə mənə Gənclər və İdman Nazirliyindən zəng etdilər ki, sabah prezidentin gənclərlə görüşü var. Prezident mükafatına layiq görülən 6 gəncdən biri də sizsiniz. Həqiqətən çox gözlənilməz idi. Gördüyüm işlərlə nə vaxtsa bu mükafatı alacağımı düşünməmişdim. Kimlərəsə dətək olaraq kənardan izləndiyimi bilmirdim, demə, dövlət qurumları tərəfindən fəaliyyətimiz, bütün işlərimiz izlənilirmiş.

- Ən böyük arzun nədir? Cəmiyyətimizi necə görmək istərdin?

Söhbətləşdi:

Ramil Zeynallı,

Kamal Almuradlı