Azərbaycan prezidenti Heydər Əliyevin sədrliyi ilə Sumqayıtda geniş müşavirə
Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin nitqi
- Hörmətli sumqayıtlılar!
Xanımlar və cənablar!
Mən sizi səmimi qəlbdən salamlayıram. Sumqayıtda yaşayan insanlara,
həmişə olduğu kimi, indi də hörmətimi bildirirəm və hamınıza cansağlığı
və işlərinizdə uğurlar arzulayıram.
Mən xeyli müddətdir
istəyirdim ki, Sumqayıta gəlim, burada sizinlə, Sumqayıtın sakinləri ilə
görüşüm, şəhərlə daha yaxından tanış olum və Sumqayıt üçün əlavə nə
etmək mümkündürsə, bu tədbirlər haqqında düşünüm. Ancaq təəssüflər olsun
ki, mənim bu istəyim bəzi səbəblərdən yerinə yetirilmədi, bəzi başqa
işlər, xarici səfərlər və s. meydana çıxdı. İndi isə mənim buraya sizin
yanınıza Sumqayıta gəlməyim bir az qeyri-adi xarakter daşıyır.
Bu da Sumqayıtın rəhbərliyinin, icra hakimiyyəti başçısının dəyişilməsi
ilə əlaqədardır. Bilirsiniz ki, mən 10 ildir Azərbaycan prezidentiyəm
və indiyə qədər biz icra hakimiyyəti başçıları təyin etmişik. Mən
onların heç birini gedib təqdim etmirəm, yaxud da işdən azad olunması
haqqında məlumat vermirəm. Onda sual olunur, bəs nə üçün Heydər Əliyev
buraya gəlibdir? Həqiqətən ,bildirirəm ki, ola bilərdi, məsələn,
Sumqayıtın xüsusi xarakterini nəzərə alaraq, Prezidentin İcra Aparatının
rəhbəri Ramiz Mehdiyevi buraya göndərərdim. O, gəlib bu işləri görərdi.
Yaxud, çox vaxt şöbə müdiri Yusif Hümbətov bu işlərlə, icra hakimiyyəti
başçılarının dəyişdirilməsi ilə məşğul olur, gedir, təqdim edir, lazımi
sözlərimizi deyir.
Ancaq, yenə deyirəm, Sumqayıt bizim
respublikada xüsusi yer tutduğuna görə və təəssüflər olsun ki, bir çox
obyektiv səbəblərdən Sumqayıtda çətinliklər, problemlər yarandığına görə
və bir də son vaxtlar burada rəhbər vəzifələrdəki şəxslər arasında
münasibətlərin bəzən qeyri-sağlam olduğunu müşahidə etdiyimə görə və
burada ayrı-ayrı vəzifəli şəxslərin dövlət orqanlarına təsir göstərmək
cəhdlərini də hiss etdiyimə görə bu gün şəxsən özüm Sumqayıta gəlməyi
qərara aldım.
Məsələ nə yerdədir? Biz təxminən üç il bundan
əvvəl, dəqiq olsa, deyəsən, 2 il 10 aydır Təvəkkül Məmmədovu Sumqayıta
icra hakimiyyətinin başçısı təyin etdik. Mən etiraf edirəm ki, biz ondan
əvvəl işləmiş icra hakimiyyəti başçısının ciddi nöqsanlarına
baxmayaraq, uzun müddət dözdük. Çalışdıq ki, onu normal bir yola gətirək
və o, bu günün tələblərinə uyğun, Azərbaycan Prezidentinin tələblərinə
uyğun işləyə bilsin. Təəssüf ki, o bunu edə bilmədi. Biz bilirdik ki,
vaxtilə Surət Hüseynov Azərbaycanın ayrı-ayrı bölgələrini əlinə keçirən
zaman onun bir dəstəsi, quldurlar dəstəsi avtomatla - filanla Sumqayıta
gəlib guya şəhər fəallarını toplayıb və onların razılığı ilə, - Surət
Hüseynov o vaxt mənə belə deyirdi,- Şakir Abuşovu icra hakimiyyətinin
başçısı seçiblər. Biz bunu bilirdik.
Mən ona iki- üç dəfə
demişdim ki, bilirəm. Sən qeyri-qanuni təyin olunmusan. Mən bilirəm ki,
sən bura Surət Hüseynov tərəfindən təyin edilmisən. Ancaq bunun üstündən
keçirəm. Sən burada uzun müddət işləyən adamsan, sumqayıtlısan. Əgər
sən normal işləsən .... Biz nə qədər çalışdıq, onu normal yola gətirə
bilmədik. O, burada çox böyük səhvlər buraxdı və Sumqayıta çox böyük
zərbələr vurdu. Etiraf edirəm, bizim də günahımız ondan ibarətdir ki,
vaxtında bu məsələni həll etmədik. Məsələ uzandı. Sonra qərara gəldik
ki, onu işdən azad edək. Bəs kimi təyin edək ?! Bizim işçilər müəyyən
araşdırmalar apardılar və Təvəkkül Məmmədovun namizədliyi meydana çıxdı.
Bu da təsadüfi deyildi. Mənim xatirimdədir, deyəsən, hələ ya
1981, yaxud da 1982-ci ildə, mən Azərbaycanda Mərkəzi Komitənin birinci
katibi işləyən zaman biz Təvəkkül Məmmədovu şəhər sovetinin sədri təyin
etmişdik.Yəni mən bu adamı o vaxtdan görmüşdüm, tanıyırdım və o vaxt pis
işləməmişdi. Burada müxtəlif tikinti təşkilatlarında, başqa
təsərrüfatlarda işləmiş, yəni böyük təcrübəyə malik olan bir adamdır.
Uzun illər Sumqayıtda yaşayan, Sumqayıtı tanıyan adamdır. Ona görə onun
namizədliyi tamamilə təbii olaraq meydana çıxdı və mən Təvəkkül
Məmmədovu burada icra hakimiyyətinin başçısı təyin etdim.
Biz
belə müşahidə edirdik ki, Təvəkkül Məmmədov icra hakimiyyətinin başçısı
təyin olunandan sonra bir çox işlər gördü. Burada kadr sahəsində çox
hərc-mərclik, qohumbazlıq var idi. Onların bəzilərini kənarlaşdırdı,
təmizlədi. Ancaq belə görünür ki, bu işi tamamilə axıra qədər çatdıra
bilmədi, təmizləyə bilmədi. Şəhərin abadlaşması ilə əlaqədar da xeyli
işlər görübdür. Siz bunu yaxşı bilirsiniz. Düzdür, mən arzu edərdim ki,
Sumqayıt daha da abad, daha da gözəl olsun. İndi mən Sumqayıt haqqında
öz fikirlərimi deyəcəyəm. Ancaq o, yəqin imkanı dairəsində, nəyi
bacarırdısa, onu etdi.
Ancaq bir müddət bundan əvvəl bizə
Təvəkkül Məmmədov haqqında anonim məktublar daxil oldu. Nə bilim, o pis
işləyir, vəzifəsini apara bilmir, haradasa gedib katibəsinin toyunda
kefli olubdur, neyləyibdir. Bəli, digər tərəfdən, guya o, narkotik qəbul
edir, nəşə çəkir və çox belə şeylər. Bunlar anonim məktublar olduğuna
görə bizim işçilər Təvəkkül Məmmədovu həmin məktublarla tanış edirdilər.
O da bunları inkar edirdi və bununla da qurtarırdı.
Sonra isə
"Azərkimya”nın başçısı Fikrət Sadıqov bir neçə dəfə bizim Aparata
gəlibdir, mənim Icra Aparatımın rəhbəri Ramiz Mehdiyev ilə, şöbə müdiri
Yusif Hümbətovla görüşüb və Təvəkkül Məmmədov haqqında həmin şeyləri
Fikrət Sadıqov da çatdırıbdır ki, məsələ belədir, ona görə də o, burada
işləyə bilməz, onu götürmək lazımdır. Bu, bir dəfə gəlib, iki dəfə
gəlib, üç dəfə gəlib, cəhd edib ki, mənim də yanıma gəlsin. Mənim onu
qəbul etməyə vaxtım olmayıbdır.
Nəhayət, mənə dedilər ki,
Fikrət Sadıqov, deputatlar Tofiq Hüseynov və Xıdır Alovlu mənim yanıma
gəlmək, Sumqayıtdakı vəziyyət haqqında, icra hakimiyyəti başçısı
haqqında danışmaq istəyirlər. Düşündüm ki, əgər bunların üçü də yığışıb
gəlmık istəyirlərsə, gərək mən vaxt tapıb qəbul edim. Vaxt tapdım,
bunları qəbul etdim. Təvəkkül Məmmədovun səhvləri haqqında ən çox Fikrət
Sadıqov danışdı. Sözləri belə idi ki,Sumqayıtda heç bir iş görməyib,
kadrlara münasibəti pisdir. Həmin o şayiələr ki,var,- onları bir də
təkrar etmək istəmirəm.- bunların hamısını Fikrət Sadıqov dedi.
Sonra Yeni Azərbaycan Partiyasının Sumqayıt üzrə sədri Xıdır Alovlu da
Fikrət Sadıqovun dediklərini təsdiq etdi, bəzi şeyləri də əlavə etdi.
Eyni sözləri Tofiq Hüseynov da təsdiq etdi. Mən bunları dinlədikdən
sonra fikirləşdim ki, doğrudan da, bunların üçü də Sumqayıtda yüksık
vəzifəli adamlardır, hər birinə etimad göstərilmişdir. İndi bunlar gəlib
prezidentin qarşısındadırlar və əgər prezidentə bu sözləri deyirlərsə,
demək, onlar buna məsuliyyət daşıyırlar və yəqin ki,burada həqiqət var.
Sonra fikirləşməyə başladım.
O zamankı icra başçısı Təvəkkül Məmmədov
İcra
hakimiyyətinin başçısı Təvəkkül Məmmədov bir neçə dəfə xahiş etmişdi
ki, mən onu qəbul edim. Sonra isə xahiş etmişdi ki, mən onu tək yox,
Fikrət Sadıqovla bir yerdə qəbul edim. Mən bu xahişi yerinə yetirdim və
bir neçə gün bundan öncə Təvəkkül Məmmədovu və Fikrət Sadıqovu qəbul
etdim. Fikrət Sadıqov mənə dediyi sözləırin bir çoxunu Təvəkkül
Məmədovun yanında dedi. Ancaq Təvəkkül Məmmədov birincisi, onları inkar
etdi, ikincisi, burada gördüyü işlər haqqında çoxlu məlumatlar verdi.
Xıdır Alovlu orada yox idi, bunlar ikisi idi. Ramiz Mehdiyev də, Yusif
Hümbətov da iştirak edirdilər. Bunları dinləyəndən sonra mən belə bir
fikrə gəldim ki, Təvəkkül Məmmədovun işində səhvlər var, bəzi ciddi
səhvlər var və bu, inkaredilməzdir. Mən o sayiələri deyə bilmədim. Cünki
onu heç kəs təsdiq edə bilmədi. Kim təsdiq edir ki, nə bilim, kefli
olubdur? Kim təsdiq edir, burada varsa, desin.Yaxud kim təsdiq edir ki,
o, nəsə çəkir? Mən ondan soruşdum, sən siqaret çəkirsənmi? Dedi ki, beş
ildir siqaret çəkmirəm.
Vallah, mən bilmirəm, nəşəni nə cür
çəkirlər. Amma yadımdadır, xeyli vaxt əvvəl görmüşdüm ki, papirosun
içinə doldururlar. Narkomanlar da iynə vururlar. O da deyir ki, gəlin
mənim bədənimə baxın, görün iynə yeri haradadır. Demək, bunu da təsdiq
edə bilmədilər. Ona görə mən bunları kənara qoydum. O şeyləri ki, heç
kəs təsdiq edə bilmir, elə deyil. Sabah hər adam durub başqası haqqında
istədiyi şeyi deyə bilər. İndi o qədər böhtançılar, o qədər böhtan
sözlər deyənlər, hətta qəzetlərdə yazanlar var. Artıq bu barədə
Azərbaycanda qıtlığımız yoxdur.
Ancaq bunları dinləyəndən
sonra məni bir neçə şey narahat etdi. Məsələn, Təvəkkül Məmmədov deyir
ki, Səməd Vurğun adına saray neçə vaxtdır bağlanıbdır. Orada Ərəblinski
adına teatr var idi, teatr dağılıbdır. Fikrət Sadıqov da heç bir iş
görmür,çünki bina Fikrət Sadıqovun tabeliyindədir, yaxud, bilirsiniz,
biz vaxtilə burada böyük bir mədəniyyət sarayı tikmişdik, siz ondan
xeyli istifadə edibsiniz.Təvəkkül Məmmədov dedi ki, biz bir dəfə orada
şəhər yığıncağı keçirmək istəyirdik, Sadıqov bizə icazə vermədi. İkinci
tərəfdən də deyir ki, indi sarayın damı axır, təmirə ehtiyacı var,
istifadəsiz qalıbdır. Bu da Fikrət Sadıqovun tabeliyindədir. Bu iki fakt
məni çox narahat etdi. Mən orada Fikrət Sadıqova çox ciddi dedim.
Yaxşı Fikrət Sadıqovun təşkilatı, demək olar ki, Sumqayıtın böyük bir
hissəsidir. İndi əsas işləyən istehsal müəssisələri kimya
sahəsindədir.Kimyanın da hamısı Fikrət Sadıqovdadır. Bu müəssisələrin
gəlirləri də var,imkanları da var. Fikrət Sadıqovun özü bunu bilir,onun
maddi imkanları çoxdur ki, Sumqayıtdakı həmin o sarayları təmir etsin.
Bu böyüklükdə şəhərdir, 300 minə yaxın əhalisi var. Əgər mədəni
istirahət üçün bir yerə getmək imkanı yoxdursa, teatr dağılıbsa, sarayın
bu birisi də istifadə olunmursa, bu insanlar nə etsinlər?! Bunun
haqqında hamısı-icra hakimiyyətinin başçısı da, Fikrət Sadıqov da,
başqaları da düşünməlidir. Amma icra hakimiyyətinin başçısı deyir ki,
Sadıqov bizi yaxına qoymur.
Fikrət Sadıqovdan soruşuram, niyə belə eləmisən? Deyir ki, mən altı aydır oraya getməmişəm. Amma altı ay deyil axı!
Məsələn, vaxtı ilə biz Ərəblinsski adına teatrı yaratdıq.Yaxşı
teatrdır.Yəqin çoxlarınızın yadındadır. O teatrdan bir çox gənc
artistlər Azərbaycan Milli Dram Teatrına, başqa teatrlara gəldilər.Çox
yaxşı kadrlar yetişdirdi. Bu birincisi. İkincisi də, bu, Sumqayıtın
əhalisinə xidmət edirdi. Axı, burada mədəniyyəti boğmaq olmaz, mən
gördüm ki,burada mədəniyyət tamamilə boğulubdur.Yaxşı, Fikrət Sadıqov
başa düşmür ki, bu teatrı dağıtmaq olmaz? Fikrət Sadıqov başa düşmür ki,
iki sarayın ikisi də onun tabeliyindədir və ağır vəziyyətdə qalıbdır?
O,bunu anlamırmı?! Bunlar məni çox narahat etdi.
Mən Fikrət
Sadıqova orada dedim, indi burada da deyirəm. Belə olmaz, hörmətli
Fikrət, olmaz. Sənə böyük etimad göstərilibdir, böyük bir sahə
verilibdir. Yaxın düşən yox, toxunan yox. Orada nə edirsən? Özün
bilirsən, birdə Allah bilir. Amma orada hər şey də düz deyil, normal
deyildir. Sən Sumqayıtda hörmətli adamsan, burada böyük sahə sənin
əlindədir, niyə şəhərə fikir vermirsən? Sən nəinki sarayları, hətta
şəhərin başqa yerlərini də qaydaya salmalısan, lazımi işlər görməlisən.
Bunları eləməlisən, çünki sənin imkanların bütün başqa təşkilatların
imkanlarından çoxdur. Amma sən imkanları özünün altına yığmısan. Bəli,
Sumqayıtın çox imkanlarından istifadə edirsən amma Sumqayıta heç bir şey
vermirsən, belə şey olmaz, Fikrət, olmaz!
Bilirsən ki, mən
həmişə sənə hörmət etmişəm. Hələ vaxtilə, 1970-ci illərdə səni mən ilk
dəfə zavod direktoru təyin etmişəm və həmin o vəzifəyə vaxtilə mən
Moskvaya getməmişdən qabaq səni təyin etmişəm. Mən gələndən sonra da sən
işləyirsən, heç kəs də sənə demir ki, gözün üstə qaşın var. Bunu
qiymətləndirmək lazımdır, anlamaq lazımdır. Bunun əvəzində sən burada
intriqaya başlamısan.
Təvəkkül Məmmədov deyir ki, Fikrət
Sadıqovun qardaşı icra hakimiyyəti başçısının müavini idi, mən onu işdən
azad etdim. Ona görə indi Fikrət Sadıqov mənim üstümə düşübdür. Azad
edib, yaxşı edib, düz edibdir. Birincisi, mənə dedilər ki, o, təyin
olunandan sonra bütün müavinləri azad edibdir. İkincisi də, o, icra
hakimiyyətinin başçısıdır, bilir. Üçüncüsü də, yaxşı, Fikrət Sadıqovun
özü orada böyük işdə, bir qardaşı da burada, nə bilim, başqa qardaşı da
orada - demək hamısı Fikrət Sadıqovun qohumları olmalıdır?! Başqa
adamlara burada yer yoxdur?! Bu, düzgün deyildir. Əgər Fikrəıt Sadıqov
belə düşünürsə,- təəssüf ki, indiyə qədər mən bunu bilməmişəm,- çox
böyük səhv edir.
Ümumiyyətlə, burada kadr sahəsində çox pis
vəziyyət var. Mənə deyiblər, burada bir neçə qrup var, onların əlində
böyük kapital var. Onlardan biri Fikrətdir, biri Hüseynovdur, bir neçə
başqaları da var. Zaman var. Deyirlər bütün ticarət, 30 ildir Sumqayıtın
ticarəti onun əlindədir. Sovet vaxtında olub, indi özəlləşdirilib,
hamısı əlindədir. Yaxşı, sən bunları əlinə almısan, özəlləşdirmisən,
götürdüyünü götür. Bəs, Sumqayıta nə xeyir vermisən? Elə hamısını özün
götürməlisən? Hamısı sənə çatmalıdır? Bəs başqaları?
Sumqayıtın o vaxtkı deputatları Tofiq Hüseynli və Xıdır Alovlu...
Ümumiyyətlə,
burada özəlləşmədə böyük səhvlər var. Deyirlər ki, burada olan
obyektlərin böyük bir hissəsini Fikrət Sadıqovun qoyumları
özəlləşdirıblər. Başqa bir hissəsini Tofiq Hüseynov özəlləşdiribdir.
Başqa bir hissəsini Zaman İskəndərov özəlləşdiribdir. Böyük bir
hissəsini keçmiş icra hakimiyyətinin başçısı Abışov özəllləşdiribdir.
Demək, belə çıxır ki, buradakı obyektlər, yeməkxanalar və şair
özəlləşdirilən zaman beş adamın əlinə keçibdir.
Bəli, burada
yaxşı iş adamları yaranıbdır. Biz bazar iqtisadiyyatını inkişaf
etdiririk, bazar iqtisadiyyatını tətbiq edirik. İş adamlarının
yaranması, sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi bizim məqsədimizdir. Biz
çalışırıq ki, dəyərli iş adamları yaransın və bizim iqtisadiyyatımız
inkişaf etsin. Ancaq indi bu iş adamları cəmi beş-altı nəfərdir, hər
şeyi əllərinə keçiriblər və başqalarına yardım göstərmirlər və burada
çox işlər də düzgün getmir.
Mən bu gün bizim vergilər
nazirindən soruşdum ki, burada vergilərin ödənilməsi nə təhərdir. Keçən
il 10 milyard vergi verilməyibdir. Nazir Fazil Məmmədov mənə dedi ki,
ona görə də burada vergi müfəttişidir, kimdir, onu işdən götürdüm. Niyə,
nə üçün verilməyibdir? Həm özəl biznes vergiləri verməlidir, həm də
dövlət müəssisələri vergiləri. Bəs vergini verməsək biz büdcəni haradan
dolduracağıq? İndi bizim büdcəmizin gəlirinin iki mənbəyi var. Biri
vergilər, biridə gömrük rüsumları. Başqa mənbəyimiz yoxdur. Biz bununla
büdcə yaradırıq və bu büdcə ilə bütün büdcə təşkilatlarını saxlayırıq.
Müəllimləri, həkimləri, mədəniyyət işçilərini, dövlət işində olanları,
başqalarını. Özü də bilirsiniz ki,biz hər il onların maaşlarını
artırırıq. Bu il də maaşları artıracağıq Amma bunlar bizim vergilərin
yığılmasından asılıdır. Əgər şəxsi, özəl biznesdə olan adamlar vergidən
yayınırlarsa,- burada belə faktlar çoxdur, mən bunu bir də
yoxlatdıracağam, büdcəni necə dolduraq? Yaxud dövlət müəssisələri,
Fikrət Sadıqovun təşkilatı dövlətdən subsidiya alır, benzin alır, nə
bilim, nə alır,amma dövlətə nə verir? Heç bir şey!
Biz bir
neçə il bundan əvvəl Yaponiyaya getdik. Dedilər ki, burada, Sumqayıtda
buxar-generator qurğusu tikmək lazımdır və bunun üçün 80-90 milyon
kredit götürülməlidir. Düzü, mən bu krediti götürmək istəmirdim. Çünki
buna dövlət zəmanəti lazımdır. Fikrət Sadıqov məni orada inandırdı ki,
biz o qurğunu tikəndən sonra polietilen istehsal edəcəyik, onu
satacağıq. Onu yaponların özlərinə satacağıq və bununla da onların
kreditini verəcəyik. Amma alınmadı.
Orada mənə belə dediklərinə
görə kreditin götürülməsinə razılıq verdim. İndi yaponlar bunların
məhsulunu almırlar. Niyə, nədən ötrü almırlar? Axı orada müqavilədə
yazılmışdı. Çünki harayasa satırlar. Mən soruşdum, dedi ki, kreditin 32
milyonunu qaytardılar. Amma hələ nə qədəri qaytarılmayıbdır. Belə çıxır
ki,elə bu işləyir, gəliri də krediti qaytarmağa verir, amma dövlətə bir
şey gəlmir. Bəs dövlət neyləsin? Dövlət bu qədər zəhmət çəkir, xərc
qoyur, bəs dövlətə nə gəlir? Əgər bu dövlət müəssisəsi dövlətə bir şey
vermirsə, onda nəyə lazımdır? Kadrların yerləşidirilməsi məsələsi.
Demək, bir çox vəzifələrdə Fikrət Sadıqovun qohumları işləyir, o
cümlədən onun idarəsində, təşkilatında çoxları işləyir.Tofiq Hüseynovun
bir dəstə qohumu işləyir. Bir dəstə də Zaman İskəndərovun qohumu işləyir
və başqalarının qohumları işləyir. Başqa adamlara yer yoxdur! Bunların
həm biznesdə böyük imkanları var. Həm də böyük vəzifədədirlər. Bu
vəzifələrdən, bu imkanlardan istifadə edərək, eyni zamanda, bütün
qohum-qardaşlarını vəzifələrə doldurublar. Bəs, başqa adamlar kənarda
qalır axı. Niyə, nədən ötrü? Kənarda onlardan da dəyərli adamlar var.
Bu, birincisi, ikincisi, nə üçün burada elə bir neçə adam, onların
qohumları dövlət vəzifələrini tutmalıdır? Nə üçün?
Məsələn,
Fikrət Sadıqovun qardaşını Təvəkkül Məmədov vəzifədən çıxarıbdır.
Deyirlər ki, indi ondan qisas alır. Əksinə, gərək Fikrət Sadıqov başa
düşəydi ki, qardaşı orada 6 il işləyib, ömrü boyu işləməyəcək ki,
ikincisi də, Fikrət Sadıqov orada işləyir, qardaşı icra hakimiyyətində
işləyir. Bu, düzgün deyil axı. Düzgün deyil!
"Azərkimya"nın sabiq rəhbəri Fikrət Sadıqov...
Fikrət
Sadıqova dedim ki, mənim də iki qardaşım var. Mən o vaxt birinci katib
işləyəndə də onlar bir vəzifə almadılar, sadəcə, elmi işdə işlədilər.
Sonra, mən burada olmayanda əleyhimə ki, işlər görürdülər, o vaxt onları
çox əzdilər, sıxdılar,işdən çıxardılar. Mən qayıdandan sonra onlar yenə
öz elmi işlərinə qayıdıblar. Biri akademikdir, Cəlal Əliyev.
Akademiyadan nə qədər adam gəldi ki, onu Elmlər Akademiyasına prezident
təyin edək. Mən dedim ki,olmaz. Onun özü də istəmədi.Bu barədə haqqı
demək lazımdır. Özü də dedi ki, istəmirəm. Mən də dedim, lazım
deyil.Sadəcə, laboratoriya müdiridir,elmi işlə məşğul olur.Yaxşı, mən
neçə illərdir Azərbaycanın başçısıyam, öz qardaşımı bir vəzifəyə qoya
bilmərəmmi?.
O biri qardaşım iqtisadçıdır. Tibb İnstitutunda
iqtisad kafedrasının müdiri idi. O vaxt çıxartdılar, atdılar çölə. Mən
gələndən sonra İqtisad Universitetrindən dəfələrlə ərizə yazdılar ki,
onu bizə rektor qoyun. Özü də getmədi, mən də buna razı olmadım. Amma
gərək Fikrət Sadıqovun bu qardaşı burada olsun, o qardaşı orada olsun ?
Nə bilim Hüseynovun qudası gərək icra hakimiyyətinin başçısının birinci
müavini olsun? Niyə, nə üçün? Başqa adam yoxdur? Qubadlıdan o qədər
dəyərli adam var ki! Bəlkə də Hüseynovun qardaşından da dəyərli adam
var. Nəyə görə Hüseynovun qardaşı icra hakimiyyəti başçısının birinci
müavini olsun? Nə üçün?
Yəni deyirəm ki, bilin,Sumqayıt o
qədər də böyük yer deyil. Artıq burada ixtisar gedibdir və dövlət
orqanlarında vəzifələr çox azdır. Belə halda bir qrup adam bu vəzifələrə
də öz qohuməqrəbalarını, qardaşlarını, nə bilim, uşaqlarını
yerləşdirəndə, təbiidir ki, bu, Sumqayıtda normal şərait yarada bilməz.
Ona görə də Təvəkkül Məmmədovun səhvləri var və mən onu işdən azad
edirəm.
Amma Fikrət Sadıqovun səhvləri ondan az deyildir.Tofiq
Hüseynov deputatdır, onun səhvləri ondan az deyildir. Zaman İskəndərovun
da səhvləri ondan az deyildir. Həmin Abışov Sumqayıtın böyük bir
hissəsini əlinə keçiribdir, onun da səhvləri az deyildir.
Mən
təəssüf edirəm ki, bu vəziyyəti indiyə qədər bilməmişəm. Çox təəssüf
edirəm. Çünki mən Sumqayıtı, demək olar ki, yaranandan tanıyıram,
Sumqayıt gözəl bir şəhərdir. 1945-1952-illərdə boru-prokat zavodu
tikiləndə burada ilk evlər inşa olunubdur.
SSRİ Nazirlər
Sovetinin sədri, rəhmətlik Tixonov mənə bir neçə dəfə danışmışdı ki,
o,1960-cı illərdə SSRİ Dövlət Plan Komitəsi sədrinin müavini olubdur,
özü metallurq idi,- bu zavod tikilən zaman gəlib bir neçə ay burada
yaşayıb, işləyibdir. Deyirdi ki, burada milçəkdən, ağcaqanaddan,
həşəratlardan canımızı qurtara bilmirdik. Burada belə bir vəziyyət var
idi. Amma indi Sumqayıta baxın, nə qədər gözəl evlər tikilibdir, nə
qədər yaxşı prospektlər yaranıbdır. Burada 300 minə qədər insan yaşayır
və bu şəhər həmişə bizim fəxrimizdir. Biz vaxtilə buna "Gənclik şəhəri”
deyirdik. İndi burada yaşlılar da var, gənclər də var. Ancaq Sumqayıtın
bir xüsusiyyəti də odur ki, buraya Azərbaycanın bir çox rayonlarından
insanlar gəlib toplşıblar. Hesab edin ki, Sumqayıt kiçik bir Azərbaycan
kimidir. Burada həm cənub zonasından çox adamlar var, həm
QubadlıZəngilan zonasından çox adamlar var, həm Qarabağ zonasından çox
adamlar var, həm Naxçıvandan, - düzdür, o qədər çox deyil, adamlar var,
yerlilər var. Demək olar ki, Sumqayıtda bütün respublika təmsil olunur.
Bu, çox yaxşı haldır.
Ancaq, eyni zamanda, burada ədalət
olmalıdır. Burada hamıya diqqət olmalıdır. İnsanlar yalnız öz biliyinə,
bacarığına, bizim dövlətçılıyimizə sədaqətinə görə dövlət vəzifələri
tutmalıdırlar. Bax, yalnız buna görə. Ancaq burada belə olub ki,
qohumluğuna görə vəzifə tutublar. Məni bağışlasınlar ki, belə ifadə
işlədirəm, bu balinalar, bunun mənasını bilirsiniz, öz qohumlarını
yerləşdiriblər. Sumqayıtda daha boş yer yoxdur.
Deyəsən, Təvəkkülün qohumu yoxdur, yoxsa var?
Təvəkkül Məmmədov: Cənab prezident, burada bacım uşaqları var. Amma vəzifədə deyillər. Energetika sahəsində "Barmek”də işləyirlər.
Heydər Əliyev: Yaxşı, əyləş.
Amma o birisilər? Bax, bunlar məni narahat edir. Mən sizə açıq deyirəm.
Buna görə də mən buraya gəlmişəm. Sizinlə görüşüb açıq danışıram.Yəqin
ki, çoxdandır belə söhbət eşitməmişdiniz. Heç kəsin şəxsiyyətindən asılı
olmayaraq, tutduğu vəzifəsindən asılı olmayaraq, onun səhvlərini,
günahlarını burada sizin yanınızda üzünə deyirəm.
Xıdır Alovlu
bizim partiyanın Sumqayıt üzrə sədridir. Bəli, mən onu bizim Yeni
Azərbaycan Partiyası yaranandan tanıyıram. Partiyaya sədaqətli adamdır.
Ancaq onun böyük səhvləri var. Əgər sənin gəlib Təvəkkül Məmmədovdan
şikayət etməyin obyektiv səbəblərdən olsaydı, mən deyərdim, yaxşı. Amma
subyektiv səbəblərdəndir.
Birincisi, sən icra hakimiyyəti
başçısının müavini idin. Təvəkkül Məmmədov səni işdən çıxartdı. Düz
elədi. Çünki sən gərək partiyanın işi ilə məşğul olaydın. Sən orada
müavin olanda partiyanın işi ilə yaxşı məşğul olmamısan. O vaxt Sumqayıt
kimi böyük şəhərdə Yeni Azərbaycan Partiyasının cəmi 6-7 min üzvü
olubdur. İndi 12 mindir. Elədir?
Xıdır ALOVLU: Cənab prezident, 15 minə yaxındır.
Heydər ƏLİYEV: 15 minə yaxındır. İndi bunların əksəriyyəti sən müavinlikdən gedəndən,
partiyanın işi ilə məşğul olandan sonra olubdur. Mən vaxtilə sənə bir
neçə dəfə demişəm ki, partiyanın işi ilə lazimi səviyyədə məşğul
olmursan. İndi sənə nə lazımdır ki, orada da, burada da vəzifə tutasan?
Sən deputatsan. Oradan yaxşı maaş alırsan. Partiyanın sədrisən, oradan
da maaş alırsan. Yaxşı, bundan əlavə istəyirsən ki, icra hakimiyyəti
başçısının da müavini olasan, hər yeri tutasan?! Belə şey olar?! Düz
edib səni çıxaribdır, yaxşı eləyibdir. Mən bunu bəyənirəm. Amma sən
ürəyində Təvəkkül Məmmədova qarşı kin saxlamısan. Ümumiyyətlə, bil,
sənin də səhvlərin çoxdur, az deyildir. Mən bunu ona görə deyirəm ki,
səni istəyirəm, sənə hörmət edirəm. Amma bil ki, səhvlərin çoxdur. Daha
xırdalamaq istəmirəm. Özünü yığışdır, yığışdır. Burada bizim partiyanın
sədrliyinə layiq ol və yaxşı işlə, ədavətlə məşğul olma. Amma sən bir
dəfə Ramiz Mehdiyevin yanına gəlmişdin. Demişdin ki, məni icra
hakimiyyətinin başçısı qoyun. Bu yarayarmı? Adam gəlsin desin ki, məni
icra hakimiyyətinin başçısı qoyun - bu yaramaz!
Beləliklə, bir
də deyirəm, mən Təvəkkül Məmmədovu vəzifədən azad etdim. Bu vəzifəyə
Vaqif Əliyevi təyin etmişəm. Bir dön o tərəfə sənə baxsınlar. Vaqif
Əliyev 9 ildir ki, bizim gənclər, idman və turizm nazirinin birinci
müavinidir. Bizim partiya yaranandan Yeni Azərbaycan partiyasının fəal
üzvlərindəndir. Hələ gənc vaxtından təşkilati işlərlə məşğul olubdur.
Universiteti bitirəndən sonra orada xeyli müddət komsomol komitəsinin
katibi olubdur. Fizika elmləri namizədidir, universitetdə müəllimlik
edir. Milli Elmlər Akademiyasında elmi işlə məşğul olubdur.
1994-cü ildə mən onu gənclər, idman və turizm nazirinin birinci müavini
təyin etmişəm və bu müddətdə də o, yaxşı işləyibdir, bu gün də yaxşı
işləyir. Bütün bunlara görə də mən Vaqif Əliyevi Sumqayıta İcra
hakimiyyətinin başcısı təyin etmişəm.
Mən bu adamı tanıyıram,
bu adama inanıram. Onun burada nə qohumu var, nə qardaşı var, nə də
dostu var. Yeni adamdır. Siz onu qəbul etməlisiniz, kömək etməlisiniz və
onun uğurla işləməsi üçün şərait yaratmalısınız.
Mən təyin
etdiyim adamı gələcəkdə də dəstəkləyəcəyəm. Biz lazımi köməyi edəcəyik.
Amma buradakı bu klanlar bugünkü danışıqdan nəticə çıxarmasa, biz
onların haqqında lazımi ölçü götürəcəyik. Heç kəs düşünməsin ki, bəli,
biz yığışdıq Təvəkkülü çıxardıq. İndi bu gəldi, gəlin onun belinə
oturaq. Birincisi, onun belinə oturmaq qətiyyən mümkün deyildir. O, buna
özü imkan verməz. Ikincisi də, biz buna imkan verməyəcəyik.
Bir sözlə, gərək Sumqayıtda ictimai-mənəvi iqlim dəyişsin. Xüsusən,
dövlət sektorunda və özəl sektorda. Bax, indiki bu iqlim Sumqayıta xeyr
gətirməyəcəkdir. Hərə - Sadıqov da, Hüseynov da, Alovlu da, İsgəndərov
da, nə bilim Abışov da o birisi də, bu birisi də özü üçün nəticə
çıxarsın və bilsin ki, hər kəs Sumqayıtın inkişafına öz töhfəsini
verməlidir. Sumqayıtı daha da abadlaşdırmaq lazımdır. Təbiidir ki,
bunların hamsını dövlətin vəsaiti ilə etmək mümkün deyildir. Amma özəl
sektor bunu edə bilər. Fikrət Sadıqovun təşkilatı bunu edə bilər. Bunu
etmək lazımdır. Bilin ki, mən bunlara nəzarət edəcəyəm.
Mən
Fikrət Sadıqova 3 ay vaxt verirəm. O, iki sarayın ikisidə qaydaya
salınmalıdır. Mən özüm gəlib baxacağam. İcra hakimiyyətin yeni başçısına
tapşırıram ki, Ərəblinski adına teatrın adamlarını yığın. Səməd Vurğun
adına saray yüksək səviyyədə təmir olunsun və o teatr öz işinə başlasın.
Başa düşdün?!
Fikrət Sadıqov: Cənab prezident, iki aya biri, digəri də bir aya yüz faiz hazır olacaqdır.
Heydər ƏLIYEV: Mən sənə deyirəm elə! Başa düşdün?!
Fikrət Sadıqov: Bəli.
Heydər ƏLIYEV: Otur. İndiyə qədər də bunu edə bilərdin, amma eləməmisən. Bir də
deyirəm, buradakı ictimai-mənəvi iqlim tamamilə dəyişməlidir. Biz buna
dözə bilməyəcəyik. Heç kəs hesab etməsin ki, bəli, indi bəziləri burada
böyük kapital sahibidir, böyük mülk sahibidir, onlara heç bir şey etmək
olmaz. Yox.
Dövlət hər bir şey edə bilər və biz lazımi ölçülər götürə bilərik.
Mənim sizə deyə biləcəyim sözlər bundan ibarətdir. Əgər kiminsə sualı varsa desin.
Zaman İSGƏNDƏROV: Cənab prezident, mənim haqqımda deyilən sözə görə bir-iki kəlmə demək
istəyirəm. Mən burada yox. Xızı rayonunda böyük sahibkaram, 300 hektar
taxıl sahəm var, onu əkib-biçirəm. Mən iki il müddətində Sumqayıt
şəhərinin abadlaşdırılmasına 145 milyon manat pul qoymuşam. Bunu bütün
camaat da bilir. Mən Sumqayıtda böyük xeyriyyəçiyəm. Nə qədər
qaçqın-köçkün, əlil varsa, hamısına kömək edirəm. Məni Sumqayıtda
xeyriyyəçi Zaman kimi tanıyırlar. Bunu yoxlatmaq Sizin üçün çətin
deyildir. Bunu bu gün edə bilərsiniz.
Mənim bu sözümü
buradakıların hamısı eşidir. Hamının üzünə dik baxıram və deyirəm, mənim
bir univermağım olub, onu da özəlləşdirmişəm. Ondan başqa heç bir yerdə
nə mənim özəl yerim var, nə də başqa bir şey. Sumqayıtın abadlaşmasına
bu gündə nəyim varsa, onu qoymağa hazıram ki, şəhər gözəlləşsin,
çiçəklənsin. Bizim gözəl, hörmətl iprezidentimizin bu sözündən sonra nə
imkanım varsa edəcəyəm. Amma mənim haqqımda deyilənlərə nəinki mən,
camaat da inana bilməz.
Heydər ƏLİYEV: Yaxşı,
başa düşdüm. Dayan, birincisi, 140 milyon azdır. Sən onunla çox fəxr
etmə. Sənə görə o, çox azdır. İkincisi xeyriyyəçiliyinə görə sağ ol.
Üçüncüsü də mənim dediyim sözlərdən nəticə çıxart?!
Zaman İSGƏNDƏROV: Yəni bundan nəticə çıxartmamaq olar?!
Heydər ƏLİYEV: Onu düz deyirsən.
Zaman İSGƏNDƏROV: Cənab prezident, yənə deyirəm Xızı rayonunda 300 hektar sahədən nə
taxıl yığıramsa onu da paylayıram. Xızıda, Yeni Yaşmada və Sumqayıtdakı
sanatoriyada yerləşən qaçqınlara bu il 35 ton buğda vermişəm. Özüm
yüzlərlə insana iş vermişəm. Hazırda 100-dən çox qaramalım, 1000-dən çox
qoyunum var.Yəni bunların hamısı zəhmətim və Sizin üzərimizdə olan
nəzarətiniz sayəsində olubdur. Siz deyəni bundan sonra ikiqat edəcəyəm.
Heydər ƏLİYEV: Min baş qoyun - keçi, yüz baş da qaramal azdır. Sənin kimi adamın gərək 10 min baş mal-qarası olsun.
Zaman İSGƏNDƏROV: Cənab prezident, təzə başlamışam.
Heydər ƏLIYEV: Mənim etirazım yoxdur. Bunları inkişaf etdir. Amma hamısını özün yemə. Başa düşdün?!
Zaman İSGƏNDƏROV: Baş üstə.
Heydər ƏLİYEV: Daha kimin nə sözü var? Sözü olan yoxdur. Onda gəlin söhbətimizi
qurtaraq .Mən sözümün sonunda bir də onu demək istəyirəm ki, Sumqayıt
Azərbaycanın gözəl bir şəhəridir. Mən keçmişdə Azərbaycanın başçısı
olarkən Sumqayıtın inkişaf etməsi, burada sənaye müəssisələrinin
yaranması üçün, onların yüksək səviyyədə işləməsi üçün çox işlər
görmüşəm.
Yadımdadır, biz burada evtikmə kombinatı tikdik və
ondan sonra çox böyük evlər tikildi. O vaxt, evtikmə kombinatı tikiləndə
neçə dəfə buraya gəlmişəm. Yəqin çoxlarının yadında olmalıdır.Yəqin
Təvəkkülün də yadındadır.
Təvəkkül MƏMMƏDOV: Bəli.
Heydər ƏLİYEV: Əyləş, əyləş.
Burada çox iş görmüşəm. Mən bunu ona görə deyirəm ki, Sumqayıta bu
qayğı lazımdır. Mən həmişə bu qayğını göstərmişəm. Bu gün də buraya
gəlməyim, sizinlə açıq səmimi söhbət etməyim mənim, Azərbaycan
dövlətinin Sumqayıta qayğısının təzahürüdür. Bunu bilin. Mən bu qayğını
bundan sonra da göstərəcəyəm. Etiraf edirəm ki, bir müddət Sumqayıt
mənim nəzərimdən qaçıbdır. Mən bunu özümə bağışlaya bilmirəm. Ancaq
indi, bax bu işlərlə şəxsən məşğul olandan sonra sizə deyirəm ki,
Sumqayıta diqqət yetirəcəyəm. Məsələn, boruprokat zavodu ilə məşğul
oluruq. Bilirsiniz ki,indi bir firma onu götürüb, orada minə qədər adam
işləyir. Elədirmi, yoxsa, yox?
Təvəkkül MƏMMƏDOV: Bəli, bu gün min nəfər işləyir və Böyük Britaniya firması 50 milyon dollar vəsait qoyacaqdır.
Heydər ƏLİYEV: Əyləş. Alüminium zavodunu canlandırmışıq. Orada artıq yeni məhsul buraxılır. Elədirmi?
Təvəkkül MƏMMƏDOV: Bəli, 45 min ton istehsal olunubdur.
Heydər ƏLİYEV: 45 min ton alüminium istehsal edilib və hansısa firmaya icarəyə verilibdir. Elədirmi?
Təvəkkül Məmmədov: Bəli, Hollandiya firmasına verilibdir.Təxminən 400 milyard manatlıq məhsul istehsal olunacaqdır.
Heydər ƏLİYEV: Biz çalışırıq ki, başqa sahələrə də xarici investisiya cəlb edək. Amma
bilin, bu, çox çətindir. Çünki xarici investor o yerə gəlir ki,orada tez
gəlir götürmək olar. Məsələn, görürsünüz, bizim neft sektoruna hamısı
necə axdılar, gəldilər. Bütün dünyadan gəldilər. Çünki orada doğrudan da
həm iş var, həm də onun nəticəsi var. Amma burada - mənim yadımdadır,
biz burada iki trikotaj fabriki tikdik. İndi özəlləşdirilibdir, heç bir
şey də yoxdur. Elədirmi, yoxsa yox?
Təvəkkül MƏMMƏDOV: Cənab prezident, indi tikiş fabrikləri çoxdur, özəl işləyirlər.
Heydər ƏLİYEV: Amma trikotaj fabriki var idi.
Təvəkkül MƏMMƏDOV: Trikotaj fabriki ümumiyyətlə işləmir. Amma özəl tikiş fabriklərində çox iş görülür, ancaq hələki, məhsulu sata bilmirlər.
Heydər ƏLİYEV: Görürsən, çünki yəqin məhsulun keyfiyyəti yaxşı deyil ki, sata bilmirlər.
Təvəkkül MƏMMƏDOV: Cənab prezident, ola bilər.
Heydər ƏLİYEV: Mən bunları bilirəm.
Ümumiyyətlə, yenə də deyirəm. Burada obyektiv səbəblərə görə
çətinliklər var. Ancaq mən yenə də deyirəm, baş nazirə tapşırmışam,
iqtisadi inkişaf nazirinə tapşırmışam, başqalarına tapşırmışam. Bundan
sonra da nəzarət edəcəyəm ki, Sumqayıtı canlandıraq burada olan
müəssisələri bir az inkişaf etdirək və özəl sektor da yaxşı inkişaf
etsin.Özəl sektor inkişaf etməlidir, iş görməlidir,vergiləri vaxtında
verməlidir. Beləliklə, bizdə bazar iqtisadiyyatını yaratmalıdır.
Sumqayıtlılara bir daha ən xoş arzularımı bildirirəm. Sizinlə görüşməyimdən çox məmnunam.
Diqqətinizə görə sizə təşəkkür edirəm.Hamınıza cansağlığı arzu edirəm
və Sumqayıtın inkişafı naminə uğurlar arzulayıram. Sağ olun...
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
