Oktyabrın 30-da dünya ictimaiyyəti cox
böyük və bir çox ölkələr üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən əlamətdar bir hadisəyə
şahidlik etdi - hamının səbirsizliklə gözlədiyi Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun
təntənəli açılış mərasimi keçirildi. Təbii ki, Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri,
Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərlərinin istismara verilməsinin ardınca
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin açılması önəmli tarixdir və nəticə
etibarilə Avropa ilə Asiya arasında yük daşımalarına son dərəcə ciddi təsir
göstərə biləcək bir layihədir. Bildiyiniz kimi, Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri
Xəzər dənizini Aralıq dənizi ilə birləşdirən nəhəng bir infrastruktur layihəsidir
və bu kəmərlə Xəzərin şərq hissəsindən də neft nəql edilir. Bu da digər ölkələr
üçün tranzit imkanlarının təmin edilməsi deməkdir. Bakı-Tbilisi-Ərzurum layihəsi
də Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyənin enerji təhlükəsizliyini təmin etmək
baxımından çox önəmlidir və bu gün bu sahədə əməkdaşlıq uğurla inkişaf edir. Bu
da o deməkdir ki, məhz icra edilmiş və yuxarıda qeyd etdiyim layihələr
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun reallaşdırılmasını şərtləndirmişdir. Avropanın ən
böyük infrastruktur layihələrindən biri olan və hazırda icrası uğurla davam
etdirilən Cənub Qaz Dəhlizi də əsas etibarilə Azərbaycan, Gürcüstan, və Türkiyənin
birgə fəaliyyətinin bəhrəsidir. Bu baxımdan deyə bilərəm ki, Bakı-Tbilisi-Qars
dəmir yolu region ölkələrinin - Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyənin mövqelərini
daha da gücləndirəcək və hər üç ölkə bu layihədən əhəmiyyətli dərəcədə gəlir əldə
edəcəkdir. Əlbəttə ki, layihənin əhəmiyyəti bununla bitmir. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir
yolu Azərbaycanın ixrac potensialını yüksəldəcək, tranzit və logistik
potensialından daha səmərəli istifadə etməyə imkan yaradacaq, ölkəmizin beynəlxalq
aləmdə mövqeyini daha da gücləndirəcək, biznesin inkişafı və bir sıra ölkələrlə
qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar açacaq.
Bir məsələni xüsusilə
qeyd etmək istəyirəm ki, müəyyən dairələr Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun
tikintisinə inanmırdılar və bu layihənin gerçəkləşməsini mümkünsüz hesab
edirdilər. Bunu da Azərbaycanın, o cümlədən digər iki dövlətin texniki
imkanlarının və maliyyə vəsaitlərinin zəif olması ilə əlaqələndirirdilər.
Yadınızdadırsa, 23 il bundan öncə "Əsrin müqaviləsi” imzalananda da bir çox
dünya dövlətləri buna ciddi yanaşmamışdılar. Ancaq Ulu öndər Heydər Əliyevin
dönməz iradəsi, əzmkarlığı ilə o vaxt da, möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin
düşünülmüş və uzaqgörən siyasəti nəticəsində indi də sübut edildi ki, Azərbaycanın təşəbbüsü ilə araya-ərsəyə gələn
bütün layihələr öz təsdiqini tapır və uğurla reallaşır.
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir
yolu layihəsi həm də etimad körpüsüdür, dövlətlər və xalqlar arasında birliyin,
dostluğun möhkəmliyini, sarsılmazlığını şərtləndirir. Bu layihə regionda əməkdaşlığa
xidmət edən bir addımdır, strateji əhəmiyyətli layihədir. Təxminən 850 kilometr
olan bu dəmir yolu xətti Avropanı Asiya ilə birləşdirən ən qısa və etibarlı
yoldur. Bu yol vasitəsilə birinci mərhələdə 5-7 milyon, sonrakı mərhələdə 17
milyon ton, ondan sonra isə daha böyük həcmdə yüklərin daşınması nəzərdə
tutulur. Həmçinin dinamikaya uyğun olaraq ildə 1-3 milyon arası sərnişinə xidmət
göstəriləcək. Bu da o deməkdir ki, bu dəmir yolunun fəaliyyəti nəticəsində yol
boyunca yerləşən ölkələr arasındakı ticarət dövriyyəsi və qarşılıqlı sərmayə
qoyuluşu artacaq, bu yoldan istifadə edən bütün ölkələr arasındakı əməkdaşlıq dərinləşəcək,
öz növbəsində turizmin inkişafı da geniş vüsət alacaq. Ən əsası isə bu yol
sabitliyə və təhlükəsizliyə xidmət göstərəcək.
Bu dəmir yolunun
Orta Asiya ölkələri, o cümlədən Qazaxıstan, həmçinin Avropa üçün böyük əhəmiyyəti
var. Azərbaycanın fəaliyyyəti, təbii ki, bununla məhdudlaşmır. Respublikamız
eyni zamanda, Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin yaradılması istiqamətində də önəmli
addımlar atır. Artıq Şimal-Cənub və Bakı-Tbilisi-Qars nəqliyyat dəhlizlərinin
inteqrasiyası istiqamətində işlər gedir. Yaxın gələcəkdə Şimal-Qərb və Cənub-Qərb
nəqliyyat yollarının istifadəyə verilməsilə bir çox böyük ölkələrin əlaqələrinin
yaradılması reallaşacaq. Çünki Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsi tarixi İpək
Yolunun bir hissəsinin bərpası deməkdir və bundan, yuxarıda da qeyd etdiyim
kimi, Çin, Qazaxıstan, Orta Asiya, Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə, Avropa ölkələri
istifadə edəcəklər. Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi isə Hindistan, Pakistan,
İran, Azərbaycan, Rusiya və Avropa ölkələrini birləşdirəcək.
Təqdirəlayiq haldır
ki, Azərbaycanın geostrateji mövqeyi bizə Avropanı Asiya ilə birləşdirə biləcək
körpü rolunu oynamaq imkanı verir. Bu baxımdan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti
təkcə regionda deyil, ətraf bölgələrdə də mövcud iqtisadi şəraiti dəyişmək və
inkişafın yeni mərhələsini yaratmaq güçünə malikdir. Bu isə müxtəlif ölkə və
xalqların bir-birinə yaxınlaşması, eyni zamanda bu ölkələrdə yaşayan insanların
sosial-rifah halıhın daha da yaxşılaşması deməkdir.
Bir məsələni xüsusi
qürur hissi ilə qeyd etmək istəyirəm ki, bu günlərdə Azərbaycanda sənaye üsulu
ilə neft hasilatının həcmi 2 milyard tona çatdı və bu münasibətlə Heydər Əliyev
Mərkəzində təntənəli mərasim keçirildi. Möhtərəm Prezidentimiz bu möhtəşəm tədbirdəki
çıxışında neftçilərimizin əməyini yüksək qiymətləndirdi, icra olunan bütün beynəlxal
və yerli layihələrin, əldə olunan bütün nailiyyətlərin kökündə bu şanlı əmək
adamlarının gərgin və yorulmaz fəaliyyətinin dayandığını böyük iftixar hissi ilə
qeyd etdi. Məhz bu zəhmətin bəhrəsi olaraq Azərbaycanda Dövlət Neft Fondu
yaradılmış və bir sıra qlobal layihələr, o cümlədən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir
yolu bu Fonda toplanmış vəsait hesabına reallaşa bilmişdir.
Muxtar
Babayev,
"Azərikimya” İstehsalat
Birliyinin
Müşahidə Şurasının sədri,
Milli Məclisin deputatı
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.