Azərbaycanda pərakəndə ticarət və ya iaşə
obyektlərindən alınmış mallara görə ödənilən ƏDV-nin bir hissəsinin geri
qaytarılması prosesi davam edir.
Bu sahədə tətbiq edilən mexanizmıə
əsasən alınmış mallara görə ödənilmiş ƏDV istehlakçının portala
müraciətinin daxil edildiyi tarixdən 30 gün müddətində müvəkkil bank
tərəfindən qaytarılır.
İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətindən Xeberle.com-a verilən məlumata görə, bu müddət ərzində fiziki şəxs olan
istehlakçılara pərakəndə ticarət və ya ictimai iaşə fəaliyyəti göstərən
şəxslərdən alınmış mallara görə (neft və qaz məhsulları istisna olmaqla)
nağdsız qaydada ödədikləri ƏDV-nin 15%-i, nağd qaydada ödənilmiş
ƏDV-nin 10%-i qaytarılır.
Vəsaitin qaytarılması ilə bağlı
proseslər İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidməti tərəfindən
yaradılmış www.edvgerial.az portalı üzərindən aparılır. İstehlakçının
sistemə daxil etdiyi nəzarət-kassa aparatı (NKA) çeki barədə
məlumatların Dövlət Vergi Xidmətinin informasiya bazasındakı
məlumatlarla uyğunluğu yoxlanılır və nəzarət-kassa aparatı çekinin
təsdiqləndiyi dərhal istehlakçının elektron kabinetində əks olunur.
Bununla
belə, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin apardığı
araşdırmalar zamanı elektron sistemə daxil edilən çeklər üzrə bir sıra
hallarda bəzi vergi ödəyiciləri tərəfindən sui-istifadə faktlarının
mövcud olması müəyyən edilib. Belə ki, iyun ayı ərzində ƏDV-nin geri
qaytarılması üçün portala 4,9 milyon çek daxil edilib. Bu çeklərdən 3,3
mini üzrə ƏDV-nin geri qaytarılmasından imtina edilib.
Araşdırmalar
nəticəsində məlum olub ki, dəyəri 2 min manatdan aşağı olan 1 914 çek
üzrə imtina hallarına səbəb satıcının ƏDV ödəyicisi olmaması, alıcılar
tərəfindən alınmış malların geri qaytarılması və ya çekin tərtib
edildiyi vaxtdan 30 gün keçdikdən sonra sistemə daxil edilməsi olub.
Həmçinin dəyəri 2 min manatdan yuxarı olan 1 382 çek üzrə müraciət
təsdiqini tapmayıb. Buna səbəb isə 1 171 çek üzrə məlumatların kassa
çeklərində əks etdirilməli olan məlumatlarla uyğun gəlməməsi müəyyən
olunub.
Belə malın adının "Sərbəst satış”, "Satış”, "Məhsulun adı”
və s. bu kimi ümumi sözlər, bir hərf, rəqəm və ya yalnız rəqəmlərlə
qeyd edilməsi, o cümlədən digər kod və rekvizitlərin tam şəkildə əks
olunmaması halları qeydə alınıb. Bu səbəbdən onların da təsdiqindən
imtina edilib.
Bundan başqa, ƏDV-nin qaytarılması üçün NKA çekinin
fiskal İD-sinin edvgerial.az portalına daxil edilməsi zamanı yeni nəsil
NKA-nın quraşdırıldığı obyektin fəaliyyətinin pərakəndə ticarət və ya
ictimai iaşə fəaliyyətinə uyğun olmadığına görə 107 çek, mal qalığının
silinməsi və topdan satış ehtimallarının olması səbəbindən isə müvafiq
araşdırma aparılmış 105 çek üzrə müraciət sistem tərəfindən qəbul
edilməyib.
Qeyd edək ki, edvgerial.az portalına müraciətlər üzrə
bütün araşdırmalar qaydaların tələblərinə müvafiq olaraq 30 gün ərzində
aparılır.
Məlumat üçün bildirilməlidir ki, "Fiziki şəxs olan
istehlakçılar tərəfindən Azərbaycan Respublikasının ərazisində pərakəndə
ticarət və ya ictimai iaşə fəaliyyəti göstərən şəxslərdən alınmış
mallara (neft və qaz məhsulları istisna olmaqla) görə ödənilmiş ƏDV-nin
qaytarılması” ilə bağlı qaydalara əsasən, ƏDV-nin qaytarılması zamanı
təqdim edilən nəzarət-kassa aparatının çeki Vergi Məcəlləsinin
tələblərinə cavab verməlidir.
Bir sıra vergi ödəyiciləri
tərəfindən istehlakçılara təqdim edilən nəzarət-kassa aparatının
çeklərində malın adı qeyd olunmur və bu hal vergi ödəyicilərinə maliyyə
sanksiyasının tətbiqi ilə yanaşı, istehlakçıların hüquqlarının
pozulmasına gətirib çıxarır.
Bu səbəbdən vergi ödəyicilərinə
sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata keçirdiyi təsərrüfat subyektlərində
quraşdırılmış nəzarət-kassa aparatlarında müvafiq texniki sazlamaların
aparılması və istehlakçılara təqdim edilən nəzarət-kassa aparatının
çekində qanunla nəzərdə tutulmuş məlumatların əks etdirilməsinin təmin
olunması tövsiyə edilir. Eyni zamanda, istehlakçılar vergi ödəyicisi
tərəfindən təqdim edilmiş çekdə malın adının əks olunmasına diqqət
yetirməli və çekin düzgün verilməsini tələb etməlidirlər.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
