Müsahibimiz Sumqayıt Dövlət Dram Teatrının aktyoru, əməkdar artist, "Tərəqqi” medalı təltifçisi Namis Şirməmmədovdur.
Namis Şirməmmədov 3 Aprel 1962-ci ildə anadan olub.1979-1983 -cü illərdə Azərbaycan Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin "dram və kino aktyorluğu” fakültəsində təhsil alib.1983-1989-cu illər ərzində Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında çalışıb. Böyük sənətkar Həsənağa Turabovun dəvəti ilə 1997-ci ilədək Akademik Milli Dram Teatırında fəaliyyət göstərib. 1997-ci ildə yenidən Sumqayıt Dövlət Dram Teatrına  gələrək  2008- ci ilə qədər aktyor vəzifəsində çalışıb. Namis Şirməmmədov psixoloji-dramatik aktyordur. Daha çox dramatik xarakterli rollar oynayır. 2008-ci ildən isə teatrın quruluşçu rejissorudur. Elə həmin ildə  Prezidentin sərəncamı ilə Respublikanın "Əməkdar artist”i fəxri adına, 2013-cü ildə isə " Tərəqqi” medalına layiq görülüb. Respublikamızda ilk dəfə olaraq Namis Şirməmmədov A.Babayevin "Xilaskar” əsərində Ulu öndər Heydər Əliyev obrazını canlandırıb. Bundan başqa o, Sumqayıt teatrında bir çox rolların ifaçısı(S.S.Axundov "Tamahkar”-Əliqulu; M.F.Axunzadə "Xırs quldurbasan”-Bayram; Ç.Aytmatov "Əsrə bərabər gün”-Keşikçi və s.) və  tamaşaların (C.Məmmədquluzadə "Anamın kitabı”, İ. Məlikzadə "Sultanqulu körpüsü”, R.Tofiqoğlu "Nakam arzular” və s.) quruluşçusudur.
Namis müəllim, Sumqayıt Dövlət Dram teatrında ilk dəfə hansı tamaşanı səhnələşdirmisiniz ?
-Sumqayıt teatrında ilk dəfə mənim səhnələşdirdiyim əsər Rəvan Tofiqoğlunun "Nakam arzular” tamaşası olub. Daha sonra Cəlil Məmmədquluzadənin "Anamın kitabı” əsərini səhnələşdirmişəm. C.Məmmədquluzadəni mən hədsiz dərəcədə xoşlayıram. İmkanım olsa, ömrüm vəfa etsə mən onun bütün əsərlərini tamaşaya qoyar və bütün yaradıcılığımı ona həsr edərəm.
Siz gəncliyinizdən bəri bu sənətdəsiniz və artıq neçə ildir ki, bu sahədə çalışırsınız. Bəs indiki gənclərin aktyorluq məharəti sizi qane edirmi? ÜmumiyyətləSumqayıt teatrında gələcəyini parlaq gördüyünüz gənc aktyorlar varmı?
-Mən konkret ad çəkə bilməsəm də deyə bilərəm ki, istedadlı aktyorlarımız var. Sadəcə məni narazı salan onların intellektual səviyyəsidir. Onlar olduqca bəsit dünyagörüşünə, düşüncə tərzinə malikdirlər. Bu məni çox narahat edir. Ona görə də  bu barədə danışmaq  çətindir. Əlbəttə ki, insan çox mürəkkəb varlıqdır və onun daxilində nəyin yatdığını demək çətindir. Məsələn,  keçmiş SSRİ-də İnnokenti Smoktunovski adlı aktyor var idi ki, təxminən 40 yaşına qədər heç kim onu aktyor kimi qəbul etmirdi, heç saymırdılar da. Sonralar  bir filmdə,  sadəcə kiçik bir epizodda, səngərdə siqaret çəkən yerdə çəkilmişdi. Onu məşhur rejissor  Grigori Kozintsev görüb bəyənmiş və Hamlet filmində baş rolu ona vermişdi.  O, SSRİ tarixində yeganə aktyorlardandır ki, birbaşa "SSRİ xalq artisti” adına layiq görülüb. Bu səbəbdən əvvəlcədən kimin yaxşı aktyor olub-olmadığını demək mümkün deyil. Ümumiyyətlə kimin nəyə qadir olduğu barədə fikir formalaşdırmaq  çox çətindir.
İntellektdən, savaddan söhbət açdınız, yəqin ki, bu yaxınlarda aktrisa Vəfa Zeynalovanın onlayn xəbər televiziyalarından birinin ona  ünvanladığı suallara cavab verə bilməməsindən xəbərdarsınız. Bu izləyicilər tərəfindən birmənalı qarşılanmadı. Bəziləri aktyorda əsas istedadın, bəziləri isə hər ikisinin olmasının vacib olduğunu vurğuldılar. Bəs siz bu haqda necə düşünürsünüz?
Mütləq savad olmalıdır. Məsələn mən mübaliğəsiz deyə bilərəm ki, mənim sənət müəllimim Həsənağa Turabovun evində olan kitablar bəlkə də heç  M.F.Axundov adına kitabxanada yoxdur. O, çoxlu mütaliə  edirdi, gözəl şahmat oynayırdı, fizikanı, riyaziyyatı çox yaxşı bilirdi və dərin dünyagörüşü var idi. Aktyor  bütün sahələrdən xəbərdar olmalıdır. Mən demirəm ki, triqonemetriyanı bilməli , riyaziyyatın hər hansı bir sahəsinə aid məsələləri həll etməlidir. Heç olmasa riyaziyyat haqqında ümumi fikirə malik olmalıdır, bilməlidir ki, bu tənlikdir və hansı üsulla həll edilməlidir. Vəfa xanım məsələsinə gəldikdə isə mən onun müsahibəsini izlədim və çox təəssüf etdim. Jurnalist əvvəlcədən ona məlumat verərdi gərək, çünki qəflətən nəsə soruşanda insanın  adı da yadından çıxır. Amma mən Vəfanı sərbəst aktrisa kimi tanıyıram. O özünü ələ ala da bilərdi, deyə bilərdi ki, bir qədər gözləyin mən fikrimi toplayım. Və yaxud da suallarla tanış da ola bilərdi. Mən qınamıram, lakin mənə elə gəlir ki, aktyor müəyyən qədər informasiyaya malik olmalıdır. Suallar yetəri qədər sadə idi. Orda çaşdırıcı sullar da təqdim olunmuşdu. Məsələn,Fərman Kərimzadənin "Dəli Kür” əsərində filankəsin hansı rol oynaması sualı. Əlbəttə ki, bu əsər Fərman Kərimzadənin deyil İsmayıl Şıxlınındır. Ola bilsin ki, aktrisa əsərin müəllifinin yalnış söylənildiyinə diqqət yetirmədi. Lakin aktyorluqda əsas məsələ tərəf müqabilini eşitmək, ona diqqətlə qulaq asmaqdır. Hətta məşqdə əlli dəfə deyilən sözü belə aktyor ilk dəfə eşidirmiş kimi oynamalıdır. Aktyorluq üçün ilkin şərt müşahidə, diqqətlə dinləmək bacarığıdır. Bundan əlavə aktyor hər gün informasiya  əldə edərək dünyagörüşünü artırmağa çalışmalı, mütaliə etməlidir.  Gərək jurnalist də aktrisanı əvvəlcədən sual-cavaba hazırlayardı. Hərdən elə olur ki, məndən nəsə soruşulanda məcazi mənada deyirəm ki, "gözləyin kaset fırlansın”. Çünki suala cavab vermək üçün istər aktyor olsun, istərsə də başqası, həmin şəxs ilk olaraq ona köklənməlidir.
   "Xilaskar” tamaşasında Heydər Əliyev rolunu ilk dəfə siz canlandırmısınız və bildiyimiz kimi bu tamaşa başqa teatrlarda da səhnələşdirilib. Bəs tamaşaçı gözü ilə baxsanız sizcə bu tamaşa kimlərin obrazında daha uğurlu alınıb?
- Mən nəyinki Azərbaycanda, hətta Leninqradda belə Heydər Əliyev rolunu canlandıran ilk azərbaycanlıyam. Lakin  mən sırf özüm haqda deyil, teatrın gördüyü iş barəsində danışmaq istərdim. Kosmosa ilk dəfə uçan Yuri Qaqarin idi və ondan sonra kosmosa yüzlərlə kosmonavtlar uçdular. Hətta onlardan kosmik gəmidən enərək orada bir il müddətində  qalan da oldu. Amma Qaqarin ilk idi və buna görə də hazırda kosmonavt deyiləndə ilk yada düşən odur. Bu nöqteyi nəzərdən mən Sumqayıt Dram Teatrında səhnəyə qoyulan "Xilaskar” tamaşasını daha sonra harda səhnələşdirilməsindən asılı olmayaraq, ilk və cəsarət tələb edən tamaşa olduğu üçün əlbəttə ki, onu heç vaxt digərləri ilə müqayisə etmərəm.
   Namis müəllim, sizinlə söhbət etdikdə az da olsa ləhcə hiss olunur. Lakin çıxışlarınızda, səhnədəki obrazlarınızda tamamilə ləhcəsiz danışırsınız.  Lakin bir çox aktyorlar və tanınmış şəxslər vardır ki, onlar real həyatda necə danışırlarsa səhnədə də, çıxışlarında da, televiziyada da eyni hal müşahidə olunur. Sizcə bu hal onların professionallığındanmı, yoxsa təbii olmaq istəklərindənmi irəli gəlir? Ümumiyyətlə fikrinizcə hansı daha doğrudur?
- Xeyr, doğru deyil. Gəlin Azərbaycanın çox böyük  gülüş ustası Lütfəli Abdullayevi xatırlayaq. Lütfəli Abdullayev şəkildir və bilirsiniz ki, Şəki ləhcəsi ölkəmizin ən şirin ləhcələrindən biridir. Amma onun bir tamaşasında belə siz ləhcə hiss edə bilməzsiniz. Çünki onlar məktəb görmüşdülər və onlara yaxşı mənada böyük nəzarət var idi. İndi isə vəziyyət tamam başqadır. Aktyorlar "gedəjəm”, "gələjəm”, "dana” kimi sözlərdən istifadə edərək guya obraz yaratdıqlarını düşünürlər. Əksinə bu bəsitlikdən də aşağı səviyyəyə enməkdir və bu intelluktual səviyyənin yetəri qədər olmadığını sübut edir. Azərbaycanda çox yaxşı rejissorlar var. Hətta adını çəkməsəm də bir rejissorumuz var ki, Azərbaycan mədəniyyəti üçün möhtəşəm silsilə əsərlər yaradıb. Lakin o, Cəlil Məmmədquluzadənin bir əsərini tamaşaya qoyub və orada hərə bir ləhcədə danışır, rəhmətlik Telman Adıgözəlov tamam başqa bir ləhcədə, Yaşar Nuri də tamamilə ayrı bir ləhcədə. Əgər bu Cəlil Məmmədquluzadənin əsəridirsə bu əsərin özünün estetikası və dili var. Hər obrazın da özünə məxsus xarakteri olsa da dil vahidliyi olmalıdır, hər kəs eyni ləhcədə danışmalıdır. Çünki hadisələr eyni məkanda cərəyan edir. Amma Yaşar Nuri Bakı ləhcəsində, Telman Adıgözəlov Şəki ilə Balakən ləhcəsini qarışdırıb danışır, Hacı İsmayılov da sırf teatrın təlb etdiyi səhnə danışıq tərzində danışır. Əgər aktyor hesab edirsə ki, mən ləhcə ilə obraz yaradıram çox səhv edir,  əksinə o , öz səviyyəsini ortalığa qoyur ki, mən nəyə qadirəm.
Müsahibələrin birində jurnalist Nurəddin Mehdixanlıya sual vermişdi ki, sizin rejissorluq üçün zəngin dünyagörüşünüz və yüksək istedadınız var. Bəs nə üçün reissor olmaq istəmirsiniz? O isə cavabında, "mən aktyor kimi hələ tükənməmişəm” deyə bildirmişdi. Bəs siz rejissorluq fəaliyyətini aktyor kimi tükəndiyinizə görəmi icra edirsiniz, yoxsa hər ikisini bir yerdə edə bilmək gücünü özünüzdə gördüyünüzə görəmi?
- Ümumiyyətlə heç bir sənətdə tükənmə söhbəti yoxdur. Bu hal yalnız o zaman baş verə bilər ki, o şəxs xəstə olsun, özündə fiziki cəhətdən məhdudiyyət hiss eləsin. Bu fikir Nurəddin müəllimin özünün şəxsi fikridir. Lakin mən düşünürəm ki, aktyor yuxarıda sadaladığım hallar baş verməsə tükənə bilməz. Mən aktyorluğu tərk etməmişəm. Mən sadəcə rejissorluğu da çox sevdiyim üçün hər iki sahədə fəaliyyət göstərməyə çalışıram. Mənim özüm haqda böyük iddiam yoxdur, sadəcə müəllifin qayəsini,  fikirlərini, düşüncələrini,ideyalarını tamaşaçıya çatdırmaq istəyirəm.
Hazırda Sumqayıt teatrının hansı problemlərini və nailiyyətlərini qeyd etmək istərdiniz?
- Sumqayıt teatrı çox cəfakeşdir və hazırda müsair Azərbaycan teatrlarının çoxunda Sumqayıtın yetirmələri işləyir. Heydər Əliyev Sumqayıtı kiçik Azərbaycan adlandırırdı. Çünki burada ölkəmizin bütün bölgələrindən insanlar var. Baxmayaraq ki, iki ildən sonra 70 yaşı tamam olur, amma buranın vahid formalaşmış mədəniyyəti yoxdur. Hər bölgədən gələn insan öz mədəniyyətini gətirib bura. Bu baxımdan buranın insanlarının hərəsinin özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır. Sumqayıt teatrı 90-cı illərdə uzun müddət durğunluq yaşayıb.  Bu süstlük halı yalnız şəhərimizdə deyil, bütün bölgələrimizdə müşahidə olunurdu. İllər keçdikcə teatrımız inkişaf etdi və hətta onun 40 illiyində on yeddi nəfər fəxri ad aldı. Çünki aktyorlarımız çox cəfakeşdilər. Siz bilirsiniz ki, təmirə qədər teatrın vəziyyəti pis idi.  Aktyorlarımız ac, susuz, soyuqdan titrəyə-titrəyə, əlləri gömgöy vəziyyətdə, başlarına yağış, qar suyu damaraq işləyir, tamaşalar hazırlayırdılar.  Sumqayıt teatrının hazırki vəziyyəti isə göz qabağındadır və bunda dövlətin rolu danılmazdır. Qeyd edim ki,  Sumqayıtdan olan 6-7 nəfər aktyora İcra Hakimiyyəti öz fondundan vəsait ayıraraq  ev də verib. Hətta Rusiyada belə bizdə aktyorluğa verilən bu dəyərə heyrət  edirlər. Bu, Heydər Əliyevin qoyduğu bir ənənədir və hələ də davam etdirlir. Bunu deməmək haqsızlıq olardı, lakin çox təəssüflər olsun ki, bizdə mən dövlətimi sevirəm deyəndə həmin adam üçün yaltaqdır  deyirlər, amma ruslar bu sözü işlədəndə həsəd aparırlar ki, görün necə də millətpərəstdirlər.
Son olaraq nə demək istərdiniz?

 

 

 

 

 

 

 

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.