Bu gün
Azərbaycan Mətbuatının 142 yaşı tamam olur. "Əkinçi” qəzetinin nəşri ilə Həsən
bəy Zərdabidən bizə yadigar qalan mətbuatımızın, jurnalistikamızın hazırkı
vəziyyəti ilə bağlı
Xeberle.com portalının Sumqayıtın tanınmış şəxsləri,
jurnalistləri arasında keçirdiyimiz sorğunu sizə təqdim edirik:
Eyruz Məmmədov "Sumqayıtın
əks-sədası” qəzetinin baş redaktoru: "Hazırda Kütləvi
İnformasiya Vasitələri Azərbaycanda sürətlə inkişaf edir. Elektron medianın
inkişafı, informasiya bolluğu, qəzetlərin konkret ideologiyasının olması,
sağlam düşüncəli jurnalist nəslin yetişməsi və s. kimi hallar məni şəxsən
sevindirir. 15-20 il bundan əvvələ nəzər salsaq, görərik ki, gündə bir qəzet
nəşr olunurdu və bu qəzetlər yalnız özlərinin şəxsi mənafelərini güdürdülər.
Düzdür, hazırda elə bir qəzet yoxdur ki, onda rentabellik olsun.Amma deyərdim
ki, bir çox gündəlik qəzet var ki, biz onları bu gün də daimi olaraq izləyirik.
Mən böhtan xarakterli yazılardan da danışmaq istərdim, hansı ki, onlar
insanlarda özlərinə qarşı mənfi münasibət yaradır. Kimisə tənqid edə bilərsən,
amma tənqidi də gərək elə edəsən ki, qərəzli olmasın.Düşünürəm ki, jurnalist
ilk növbədə obyektiv olmalı, yaşadığı məkandan asılı olmayaraq ictimai-siyasi
hadisələri düzgün qiymətləndirməli və daim aktual olan məsələləri
işıqlandırmalıdır.Hər hansı biri ilə sırf şəxsi münasibəti pis olduğu üçün onun
haqqında qərəzli məlumat verilməsini jurnalist etikasına zidd hesab edirəm.Mən
istər elektron media, istərsə də digər media orqanları vasitəsilə
jurnalistikamızın yüksək şəkildə inkişaf edəcəyinə inanıram”.
Qüdrət Muğanlı "Sumqayıt” qəzetinin baş
redaktoru, əməkdar jurnalist və şair: "Həmişə demişəm
ki, mətbuat orqanı nə qədər çox olarsa, bir o qədər yaxşıdır. Bu mətbuat, söz
nümayəndələri ki, var, onlar riyakar, pislik edən insanlar olmurlar.Allah
ümumilli lider Heydər Əliyevə qəni-qəni rəhmət eləsin ki, 1998-ci ildə o,
senzuranı ləğv etdi.Bunun nəticəsidir ki, hazırda jurnalistlər öz sözlərini
azad, müstəqil şəkildə deyə bilirlər.İndi ölkəmizdə çox qəzet dərc olunur, amma
elələri var ki, bu işi ucuzlaşdırırlar.Baxırsan ki, bəzi qəzetlər dilin
qrammatik, leksik normalarına əməl etmirlər, cümlənin nə başı bilinir, nə də
ayağı”.
Aida Eyvazlı jurnalist: "Bəlkə
də çoxları məni bu fikirlərimə görə qınayacaq, amma özümün də internetdən
istifadə etməyimə baxmayaraq düşünürəm ki, o, jurnalistikamızı korladı. Vaxt
var idi ki, yaşlı-başlı jurnalistlərimiz də həmkarının işlətdiyi ifadələrin bir
sətrini belə istifadə etmək üçün, zəng edib həmin şəxsin razılığını alırdılar.
Bu, mümkün olmadığı təqdirdə cümlənin altında həmin şəxsə istinad edərək
yazırdılar: "filankəsin dediyinə görə...” Hazırda bəzi jurnalistlərimiz var ki,
media qanunlarını kobud şəkildə pozurlar.Onlar böhtan, yalan tipli məlumatlar
yazaraq jurnalist etikasına da xələl gətirirlər. Yadımdadır ki, mən
jurnalistikaya təzə gələn vaxtlar atam məni qarşısında oturdub dedi ki: "Ay
bala, birdən böhtan, yalan məlumatlar yazarsan. Əgər böhtan, yalan yazsan,
qələm sənə qənim olsun”.Qərəzli, əsassız məlumat yazarkən ən azı "Molla
Nəsirəddin” ənənələrindən, yediyimiz çörəkdən utanmalıyıq. Hazırda elə
bil jurnalistikanın abır-həyasını əlindən alıblar.Buna bariz nümunə kimi
efirlərimizi göstərmək olar.Mənim kiminsə yataq otağı nəyimə lazımdır
axı?!Bədənlərini açıb qoyduqları kimi, jurnalistikanı çılpaqlaşdırmaq olmaz.Mən
düşünürəm ki, mətbuatımız, efirlərimiz vətənpərvərliyi təbliğ etməli, cəmiyyəti
maarifləndirməlidirlər.Hazırda efirdə bir dənə də olsun kitab verilişi
yoxdur.Elə götürək mənim "Qalibiyyət, şəhidlər və şahidlər” kitabımı. Sosial
şəbəkələr olmasaydı, kim oxuyacaqdı və ya kitab barədə haradan məlumat əldə
edəcəkdilər?! Bizim köhnə komediyalarımız, tamaşalarımız var idi.İndi
Mədəniyyət kanalından başqa, heç bir televiziya kanalı onları efirə
vermir.
Mətbuata ayna
ona görə deyilir ki, o, cəmiyyətin çirkinliklərini göstərsin və aktual
məsələləri işıqlandırsın. Bu baxımdan ayın 20-də cənab Prezidentimizin mətbuat
nümayəndələri qarşısındakı çıxışı jurnalistlərimiz üçün proqram
göstəricisi olmalıdır. Ali baş komandan həmin gün əslində jurnalistlərə bu
sözləri ilə bir dərs keçdi: "Əlbəttə ki, jurnalistika mümkün qədər obyektiv
olmalıdır. Çünki tam obyektivliyə nail olmaq çətindir. Hər bir insan istər-istəməz
subyektivliyə də yol verir və jurnalistlər də istisna deyil.Ancaq
jurnalistlərin üzərində çox böyük məsuliyyət var. Onların sözü incidə də,
problem yarada da, yaxud da ki, məsələni həll edə bilər.Ona görə xahiş edirəm
ki, jurnalistikada məsuliyyət məsələlərinə daha da böyük diqqət göstərilsin.Bu
da həqiqətlə, obyektivliklə paralel istiqamətdə gedən proseslərdir”.
Hər kəs demokratiyadan, azadlıqdan danışır.Guya bizdə
azadlıq yoxdur?Azadlıq kimisə təhqir etmək, əsassız, mənbəyi olmayan, böhtan
tipli məlumatlar yazmaqla olmur.Azadlıq fikirdə, düşüncədə olmalıdır.Mirzə
Ələkbər Sabir, Cəlil Məmmədquluzadə azad şəkildə düşünmürdü bəyəm?!Biz bu gün
də həmin şəxsiyyətlərdən dərs alır, ibrət götürürük. Kəramət Mirzə
Ələkbər Sabirin də dediyi kimi pisi pis, əyrini əyri, düzü həmvar şəkildə
yazmaqdadır. Cənab Prezident də öz çıxışında demək istəyir ki, doğrunu, düzgünü
yazın.Xaric ölkələrdən pul alıb ölkənin içərisində oyun oynamaq lazım deyil.
Vətənə, millətə satqınlıq etmək düzgün deyil! Mir Cəlal Paşayevin "Bir gəncin
manifesti” əsərində işlətdiyi gözəl bir cümlə var: "İtə ataram, yada
satmaram!”. İnsan millətini yada satmaz! Nə sözə, nə dosta, nədə ki,
vətənə xəyanət etmək olmaz!
Bu gün Həsən bəy Zərdabinin "Əkinçi” qəzeti ilə
başlatdığı sözün bayramıdır.Mən bu münasibətlə bütün jurnalistləri təbrik
edirəm.Zərdabi "Əkinçi” qəzetində cəmiyyətin eybəcərliklərindən yazırdı, amma
heç kimi iyrənc şəkildə təhqir etmirdi.Mən hesab edirəm ki, təhqir edənlərin
söz deməyə gücü yoxdur, ona görə bu üsula əl atırlar.Çox vaxt elələrinin
səviyyəsinə enib onlara cavab da vermirəm.Düşünürəm ki, jurnalist təhqir
yazarsa, eyni zamanda oxucunu da təhqir etmiş olur. Mən yalnız bircə dəfə
təhqirdən istifadə etmişəm, o da ki, erməninin gətirilib Bakıda işlə
təmin edilməsini biləndə. Hirsimi-hikkəmi boğa bilməyib, təhqir yazdım.Buna
görə özümdən böyük ağsaqqal və ustad jurnalistlər məni tənbeh etdi.Bilirəm, çox
kəskin yazmışdım. Ancaq o bir erməni haykanuşu idi, mənim yerimə kim
olsa, yazardı. Çünki mən 1 ildən artıqdır ki, şəhid qapılarını gəzirəm,
ermənilərin ucbatından həlak olan şəhidlərimizin ailələrinin ağrılarını
görürəm”.
Əli Nəcəfxanlı şair, jurnalist: "Azərbaycan
jurnalistikası bu gün texniki vasitələr və İKT baxımından yüksək səviyyədədir.
Amma jurnalist peşəkarlığı, xüsusən də dil-üslub və bədiilik baxımından
zəifləmə kəskin hiss olunur.Yeni nəsil jurnalistlərimiz bu sahənin təməl
prinsipi olan "müqayisə-təhlil-nəticə" formulundan sanki
xəbərsizdirlər.Araşdırma jurnalistikası yox dərəcəsindədir. Necə deyərlər, ürəkdən
tikan çıxaran, az da olsa, heyrət yaradan yazılar çox azdır''.
Rafiq Oday Azərbaycan Respublikasının Yazıçılar
və Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi Sumqayıt şəhər
təşkilatının sədri, «Azərikimya» İstehsalat Birliyinin mətbuat xidmətinin
rəhbəri, «Möhtəşəm Azərbaycan» ictimai-siyasi, ədəbi-bədii qəzetinin təsisçisi
və baş redaktoru, şair, publisist: "Mən şəxsən jurnalistikamızın hazırkı
vəziyyətini qənaətbəxş hesab etmirəm. Dövlətin dövlət olması və digər dövlətlər
tərəfindən qəbul olunması üçün dörd şərt var ki, bunlardan dördüncüsü
mətbuatdır.Əgər mətbuat öz missiyasını kənara qoyub digər işlərlə məşğuldursa,
demək ki, özünü, dördüncü hakimiyyət adını doğrulda bilmir.Bugünkü
jurnalistikamız, jurnalistlərimiz baş verən prosesləri mətbuata doğru şəkildə
daşıya bilmirlər, əksinə mətbuat onların arxasınca sürünüb gedir.Jurnalistika
dördüncü hakimiyyət olması üçün mətbuat nümayəndələri qlobal məsələlərdən
yazmalı və düzgün mövqe ortaya qoymalıdır.Mətbuatda bu gün filan müğənninin
toyu oldu və ya üzr istəyirəm, filankəs yarıçılpaq gəzdi kimi xəbərləri daha
çox işıqlandırılır, halbuki onların Azərbaycan cəmiyyətinə zərrə qədər xeyiri
yoxdur. Hazırda ölkəmizdə o qədər işıqlandırılmalı və aktual olan
mövzular var ki, onlar qalıb bir kənarda, lazımsız məlumatlar gün üzünə
çıxarılır. Şəxsən mən həmin mövzulara həsr olunan yazılar görəndə xəcalət
çəkirəm. Həmin şəxslər əsl mətbuatın nə demək olduğunu bilmirlər.Mən düşünürəm
ki, onlar mətbuata təsadüfi gəlmiş insanlardırlar.Çünki yalnız yazı qabiliyyəti
olmayan insanlar böyük, qlobal məsələlərə toxuna bilmədiklərindən, bu kimi
yarasız məlumatları kütləyə aşılamağa çalışırlar.Bundan başqa mən başlıq
məsələsinə də toxunmaq istəyirəm.Hazırda bir çox redaktorumuz saytda
yerləşdirilən məqalələrə elə başlıqlar qoyurlar ki, onun xəbərlə qəti şəkildə
əlaqəsi olmur və onların 70-80 faizi mətn ilə heç bir şəkildə uyğunluq təşkil
etmir.Reytinq xətrinə mətbuatımızı bu qədər cılızlaşdırmaq, bataqlığın
içərisinə salmaq lazım deyil. Lakin yenə də ümidsiz deyiləm, sadəcə düşünürəm
ki, mətbuatımız bu kimi jurnalist adına xələl gətirən insanlardan təmizlənməli,
ələnməlidir. İnanıram ki, müəyyən müddətdən sonra mətbuat öz-özünü
tənzimləyəcək və jurnalistikamıza təsadüfən gəlmiş insanlar kənara çəkilib öz işləri
ilə məşğul olacaqlar”.
Göründüyü kimi, Sumqayıtın tanınmış jurnalistlərinin mətbuat barəsində
fikirləri birmənalı deyil.Fürsətdən istifadə edib, Xeberle.com olaraq bütün söz
ustalarının, jurnalistlərin, mətbuat nümayəndələrinin peşə bayramlarını təbrik
edirik.Bayramınız mübarək dəyərli jurnalistlər.
Elnarə
Salamova
Xeberle.com
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.