Vasiliy Mixayloviç Puxnaçov: "Sumqayıtda bizi tanımayanlar, bizi evlərinə qonaq dəvət edirdi. Sumqayıt xalqlar dostluğunun bariz nümunəsidir”

Müxtəlif illərdə Sumqayıta SSRİ-nin mədəniyyət və incəsənət nümayəndələri qonaq gəlirdilər. Əvvəllər onlar Bakı şəhəri ilə tanış olur, Azərbaycanın ədəbi-bədii mühitində baş verən yeniliklərlə maraqlanır və fikir mübadiləsi aparırdılar. Belə tədbirlərin keçirilməsinə böyük ehtiyac vardı. Ədəbiyyatsevərlər, poeziya həvəskarları sevimli yazıçı və şairlərlə şəxsən tanış olur, dostluq körpüsü yaradır, onların yaradıcılıqları ilə maraqlanırdılar. Sovetlər ölkəsində tanınmış Sibir yazıçısı və şairi Vasiliy Mixayloviç Puxnaçov çox vaxt nümayəndə heyətinin tərkibində iştirak edirdi. Altayda doğulduğundan Sibiri sevir və ona çoxlu şeirlər həsr edirdi. Yazdığı oçerklər, rovest və romanlar da Sibirdə yaşayan insanların həyatından, fədakarlığından, səmimiyyətindən, məişətindən danışılırdı. O, «Meşəqıranlar», «Narahat ürək», «Mənim mahnılarım», «Sabahın xeyir, Rusiya» və sair kitabların müəllifi idi. Sibirdə Puxnaçovu gözəl şair kimi də tanıyırdılar. Onun yazdığı şeirlərə yüzdən artıq mahnı bəstələnmişdir.
V.Puxnaçov nümayəndə heyətinin tərkibində Sumqayıta da olmuşdur. Onlar Səməd Vurğun adına mədəniyyət evində sumqayıtlılarla görüş keçirdilər. Tədbirdən sonra bir qrup yazıçı və şair sintetik kauçuk zavoduna, fəhlələrin görüşünə getdi. «Sosialist Sumqayıtı» qəzetinin (indiki «Sumqayıt» qəzeti - müəllif) müxbiri kimi həmin görüşdən yazı hazırlamalı idim. Zavodun direktoru, mərhum Xalid Rzayev müəssisə haqqında geniş məlumat verdikdən sonra sexlərə yollandıq. Fəhlələrdən Canəli Xanbabayev Puxnaçovu evlərinə qonaq dəvət etdi:
- Mən Sibirdə hərbi qulluqda olmuşam. Sizin insanların hörmətini görmüşəm. Məni öz oğullarından ayırmırdılar. Sizi evimizə qonaq dəvət edirəm.
- Çox sağ olun, - deyə Vasiliy Mixayloviç minnətdarlığını bildirdi və söylədi:
- Bakıda da məni bir neçə nəfər qonaq dəvət etdi. Gedə bilmədim. Buna görə hamıdan üzr istəyirəm. Onu da deyim ki, azərbaycanlıların qonaqpərvərliyi haqqında çox eşitmişdim. İndi bunun canlı şahidi oldum.
Sintetik kauçuk zavodunda görüşdən sonra fəhlə yeməkxanasında qonaqlara ziyafət verildi. Təsadüf elə gətirdi ki, Puxnaçovla yanaşı əyləşməli oldum. Oktyabr ayının sonları idi. Böyük stolun üstü milli xörəklər və meyvələrlə düzülmüşdü. Zavodun direktoru Xalid Rzayev ziyafəti çox maraqlı aparırdı. Mən fürsətdən istifadə edib Vasiliy Mixayloviçə bir neçə sual verdim:

- İndiyə kimi Sumqayıt haqqında məlumatınız vardımı?
- Müharibədən sonra ölkədə bir neçə gənc şəhər salınırdı. Sumqayıt, Rustavi, Şevçenko, Çerkassı və sair. Sumqayıt haqqında «Komsomolskaya Pravda» qəzeti vasitəsi ilə qiyabi tanış olmuşdum. Bu gün şəhəri gəzdik, muzeydə şəhərinizin tarixi haqqında bizə məlumat verdilər. Sumqayıtın yaşıllığa bürünməsi və geniş küçələri xoşuma gəldi.

- Sizin yazılarınızın əksəriyyəti Sibirlə bağlıdır.
- Bütünlüklə demək olmaz. Məni yaxşı əsər yaradan müəllifin nə milliyyəti, nə dili, nə də dini maraqlandırır. Əsər xoşuma gəlirsə, onu dəstəkləyir, yeri gələndə təbliğ edirəm. Azərbaycanda Mirzə İbrahimovun, Səməd Vurğunun, Rəsul Rzanın, Nəriman Həsənzadənin və bir çox yazıçı və şairlərin əsərlərini oxumuşam.

Xalid müəllim tost deyirdi. Vasiliy Mixayloviç qulağıma pıçıldadı: - Səndən bir şey soruşmaq istəyirəm. - Buyurun, - dedim. O, meyvə qabında olan narı göstərib soruşdu: - Bu meyvənin adı nədir? – Nardır. Gözəl meyvədir, – bunu deyib, üzümü Xalid müəllimə tərəf çevirdim. Bu vaxt yanımda əyləşmiş Puxnaçov öskürməyə başladı. Ona baxdım. Narı qabığı ilə yemək istəyirdi. Acı olduğunu hiss edib narı dişlənmiş halda boşqabın yanına qoydu və mənim çiynimə astaca bir dürtmə vurdu. - Bəs deyirdin ki, şirindir?! Məni gülmək tutdu. Özümü güclə saxladım: - Darıxmayın, bu saat.
Narı dənələyib boşqaba topladım və onun qabağına qoydum: "İndi nuş edə bilərsiniz”. Nəzərlərimi yenə Xalid müəllimə yönəltdim. Qonaqlar onların ünvanına deyilən xoş sözlərdən məmnun oldular və zavod direktoruna minnətdarlığını bildirdilər. Bu vaxt Puxnaçov əlini çiynimə qoydu. Ona sarı çevrildim.
- Doğrudan da gözəl meyvədir. Bal kimi şirindir. Nar haqqında eşitmişdim. Amma dadmamışdım, - deyə şair söylədi.
Onu da qeyd etmək istəyirəm ki, jurnalistika tariximdə belə insanlara çox rast gəlmişəm. Çoxları Azərbaycana, xalqımıza qibtə edib. Puxnaçov da həmçinin.
- Nar haqqında gərək bir şer yazım. - Pis olmazdı, - dedim
- Az da olsa, Sumqayıt və sumqayıtlılarla tanış oldunuz. İlk təəssüratınızı bilmək istərdik
- Sumqayıtlıların ürəyi genişdir. Bir neçə gündür ki, Azərbaycanda qonağıq. Özümüzü sanki doğma evimizdə hiss edirik. Sumqayıt beynəlmiləl şəhərdir. Direktorun dediyinə görə təkcə SK zavodunda 40 millətin və etnik qrupun nümayəndəsi yaşayır. Bilirsiniz bu nə deməkdir?! Bu, xalqlar dostluğunun bariz nümunəsidir. Əgər başqa xaqların nümayəndələri Sumqayıtı tərk etmirlərsə, deməli, bura onların doğma evidir. Buna ancaq sevinmək olar.
- Sibirə qayıtdıqdan sonra Sumqayıtı necə xatırlayacaqsınız?
- Sumqayıt zəhmətkeşlər və qonaqpərvər şəhərdir. Zavodla tanışlığımız ərzində məni və mənim qələm dostlarımı bir neçə fəhlə evlərinə qonaq dəvət etdi. Vaxtın darlığından imtina etməli olduq. İnanın, əgər vaxtım olsaydı, mütləq gedərdim. Bu, mənim üçün maraqlı olardı. Sumqayıtlıların tanımadığı adamlarla xoş ünsiyyət yaratması onların böyük qəlbin sahibi olmasını sübut edir. Onlar bizi heç tanımırlar. Amma duz-çörəklərini bizimlə bölüşmək istəyirlər. Belə millətə qibtə etmək olar.
- Sumqayıt gənclər şəhəridir. Onlara nə demək istərdiniz?
- Bunu zavodda hiss etdim. Bu gün onlar dəzgah arxasındadırlar. Sabah isə Sumqayıtı idarə edəcəklər. Sumqayıtı ağılla, düzgün inkişaf etdirmək üçün isə elmə, savada yiyələnmək lazımdır. Cavanlara bunu arzulayardım.

Müsahibəni apardı:

Eyruz Məmmədov, Respublikanın əməkdar jurnalisti (1976-cı il)