Araşdırmalardan aydın olur ki, bu titul ilk dəfə Amerika Birləşmiş Ştatlarında işlədilib. ABŞ prezidenti ölkənin birinci şəxsi, onun həyat yoldaşı isə birinci xanım - "first lady” adlanır. Sonradan digər ölkələrdə də bu tituldan istifadə olunmağa başlanılıb.

Bəzi birinci xanımlar ölkənin ictimai-siyasi həyatında fəal iştirak edir, müxtəlif sahələrdə dövlət siyasətinin həyata keçirilməsinə yardımçı olurlar.

Azərbaycanın birinci ledisi Mehriban Arif qızı Əliyevadır. O, 1964-cü il avqustun 26-da Bakı şəhərində ziyalı ailəsində dünyaya göz açıb.

1981-ci ildə Bakı şəhər 23 nömrəli orta məktəbi qızıl medalla bitirərək Nəriman Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsinə daxil olub. 1988-ci ildə İ.M.Seçenov adına Birinci Moskva Dövlət Tibb İnstitutunu fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Həmin ali məktəbdə "Göz xəstəlikləri” ixtisası üzrə kliniki ordinatura keçib. Bir müddət Moskvada Elmi Tədqiqat Göz Xəstəlikləri İnstitutunda işləyib.

Mehriban xanım 1995-ci ildən fəaliyyətini respublikamızın ictimai-siyasi və mədəni həyatı ilə bağlayıb, çalışdığı sahələrdə silinməz izlər qoyub. Azərbaycan Mədəniyyət Fondunu təsis etmişdir və hazırda onun rəhbəridir. 2004-cü ildən isə Azərbaycan xalqının Ümummilli lideri Heydər Əliyevin zəngin siyasi irsinin öyrənilməsi və milli dövlətçilik ideyalarının təbliği məqsədi ilə yaradılmış Heydər Əliyev Fonduna rəhbərlik edir.

Yeni Azərbaycan Partiyası Sədrinin birinci müavinidir.

Fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktorudur.

Üçüncü, dördüncü və beşinci çağırış Milli Məclisin deputatı seçilmişdir.

2017-ci il fevralın 21-də Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti vəzifəsinə təyin edilməsi ilə əlaqədar deputat səlahiyyətlərinə xitam verilmişdir.

Ailəlidir, iki qızı, bir oğlu və beş nəvəsi vardır.

O, dünya miqyasında tanınan ictimai-siyasi xadimdir. Bir çox beynəlxalq mükafatlara layiq görülüb. Onların sırasında Heydər Əliyev ordeni və "Qızıl ürək” beynəlxalq mükafatı xüsusi yer tutur. 

Tarixi həqiqətdir ki, Vətəni, xalqı üçün çalışan, təmənnasız xeyirxahlığı, humanistliyi həyat amalına çevirən şəxslərin ideyaları, xoş əməlləri gələcək nəsillər üçün nümunəyə çevrilir.

Keçdiyi mənalı ömür yolu, yüksək humanizmi, xeyirxahlığı və nəcibliyi, bənzərsiz ictimai fəaliyyəti ilə nəinki Azərbaycanda, eləcə də dünyada yüksək ehtiram sahibi olan ölkəmizin birinci xanımı, Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva tariximizin şanlı salnaməsinə öz dəst-xətti ilə daxil olan belə şəxsiyyətlərdəndir. Xeyirxah əməlləri ilə xalqının sevgisini qazanan Heydər Əliyev Fondunun rəhbəri Azərbaycan qadınına xas olan ən gözəl xüsusiyyətləri özündə cəmləşdirən nəciblik missiyasını şərəflə yerinə yetirir.

Yeddi il əvvəl, 2017-ci il fevralın 21-də ölkə başçısının sərəncamı ilə Mehriban Əliyeva Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti təyin edilmişdir. Ölkənin nəciblik mücəssəməsi olan birinci xanımı bu vəzifəyə qədər də yetərincə ad-san qazanmışdı. Bu gün isə dövlətə və xalqa xidmət statusu daha böyükdür, məsuliyyəti daha əhatəlidir. 

Onun Birinci vitse-prezident kimi həmin il martın 9-da keçirdiyi ilk tədbir məcburi köçkünlərlə bağlı idi və bu,  bir növ rəmzi səciyyə daşıyırdı. Qaçqınlıq  taleyi yaşayan, paytaxt Bakının və bizim Sumqayıt şəhərinin yataqxanalarında məskunlaşmış soydaşlarımızın köçürülməsinə həsr edilmiş o müşavirə sanki dünyaya ismarıc idi. Bu o deməkdir ki, dövlət idarəetməsi nə qədər mürəkkəb proses olsa da, müharibə şəraiti ilə necə üz-üzə qalsaq da, biz ehtiyac duyan, qayğı uman bir vətəndaşımızı belə diqqətsiz qoymayacağıq. Mehriban Əliyevanın oradakı çıxışına, qaçqınlara qayğılı yanaşmasına sadə camaat da, geniş ictimaiyyət də heyranlıqla reaksiya vermişdi.

Maraqlı və təbiidir ki, növbəti tədbir də didərgin həmvətənlərimizlə bağlı oldu. May ayının 30-da Mehriban xanımın təşəbbüsü ilə Qaradağ rayonu ərazisində köçkünlər üçün 1026 nəfərlik ailənin yaşayış kompleksinin təməli qoyuldu. Üçüncü tədbir isə Müqəddəs Ramazan bayramı gününə təsadüf etdi. İyunun 27-də Mehriban Əliyevanın iştirakı ilə Abşeron rayonunun Masazır qəsəbəsində məcburi köçkün ailələrinə yeni mənzillərin verilməsi mərasimi keçirildi. Onlara ikiqat bayram sevinci bəxş edən Azərbaycanın birinci xanımı həmçinin inam ifadə etdi ki, qaçqın ailələri tezliklə doğma yurd-yuvalarına dönəcəklər.

Onu da xatırlayırıq ki, yüksək dövlət vəzifəsinə təyin olunduğu üçün Mehriban xanım 12 illik deputatlığından ayrılarkən  Milli Məclisin plenar iclasında çox səmimi çıxış edərək oradakı fəaliyyətini böyük bir ömür məktəbi adlandırdı: "Bu yüksək tribunadan mənə inanan hər bir insanı əmin etmək istərdim ki, gələcək fəaliyyətimdə də mənəvi dəyərləri üstün tutacağam, Azərbaycanın müstəqilliyinin qorunması, ölkəmizin hərtərəfli inkişafı üçün tam gücümlə çalışacağam”.

Cənab Prezidentlə bölgələrə, o cümlədən işğaldan azad olunmuş rayonlara saysız səfərlərə yollanıb. ABŞ, İtaliya, Rusiya və sair ölkələrə səfərlərdə Azərbaycanı layiqincə təmsil edib. Bir sıra beynəlxalq mükafata, orden və medallara layiq görülüb. Rusiyanın Müqəddəs Mələksima Knyaginya Olqa  və "Dostluq ordenlərini, İtaliyanın "Xidmətlərinə görə” Böyük Xaç Kavaleri ordeni bu qəbildəndir.

O, Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsinin və İcraiyyə Komitəsinin üzvü kimi çox fəaldır. Bundan başqa, ölkəmizdə Gimnastika Federasiyasının prezidentidir. 2015-ci ildə Bakıda birinci Avropa Oyunlarının yüksək səviyyədə keçirilməsi Təşkilat Komitəsinin və onun rəhbəri Mehriban Əliyevanın fəaliyyətinin nəticəsi kimi qeyd edilib. 2017-ci ildə Bakıda IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının təşkili də Mehriban Əliyevanın adı ilə bağlıdır. Tokio-2020, Paris 2024 olimpiadalarında və paralimpiya oyunlarında idmançılarımızın qələbələrinə ən çox sevinənlərdən biri də elə Mehriban xanım olub.

Təmsilçilərimizin hər qələbəsini, hər medalını özünün sosial şəbəkə hesablarında ayrıca qeyd edib, səmimi təbriklərini isti-isti çatdırıb. Qalib idmançılarla görüşlər, onlar üçün hər cür şərait yaradılmasına nail olunması dövlət başçısı ilə bərabər, mübaliğəsiz olaraq onun da xidmətidir.

Vətən müharibəsi yaralılarının görüşünə Prezidentlə birlikdə gedən Mehriban xanımın onlara ana-bacı kimi necə ürək-dirək verdiyi, şəfalar arzuladığı yaddan çıxmır. Rəhbərlik etdiyi Fondun xəttilə qazilər üçün ən müasir protezlərin alınaraq gətirilməsi məhz onun gördüyü işlərdəndir.

Müharibədən sonra Şuşada "Xarıbülbül” festivalı da, digər unudulmaz tədbirlər də onun təşkilatçılığı ilə başa gəlib. Erməni vandallarının yararsız hala saldıqları abidələrin, dini irs nümunələrinin ikinci həyata qayıtması da bu sıradandır.

Dövlət başçısı möhtərəm İlham Əliyev Mehriban xanımın Heydər Əliyev Fonduna rəhbərliyini yüksək dəyərləndirib: "2004-cü ildən bu günə qədər Mehriban Əliyeva Ulu öndərin adını daşıyan Fondun prezidentidir. Heydər Əliyev Fondu onun rəhbərliyi ilə nəinki Azərbaycanın, hesab edirəm ki, regionun ən böyük və nüfuzlu ictimai təşkilatına çevrilmişdir. Heydər Əliyev Fondunun çoxşaxəli fəaliyyəti Azərbaycan xalqı tərəfindən yüksək qiymətləndirilir”.

Yüksək insanpərvərlik, nəciblik missiyasını həvəslə yerinə yetirən Birinci vitse-prezidentin rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyətində COVID-19 pandemiyasına qarşı mübarizə xüsusi qeyd olunmalıdır. Fond müvafiq laboratoriyaların təcili təşkilinə, ölkəmizin yüksək keyfiyyətli testlərlə təmin olunmasına yaxından dəstək göstərib. Fond tərəfindən mobil tipli müalicəxanalar üçün tibbi avadanlıq və ləvazimat, dərman preparatları xaricdən alınaraq Azərbaycana gətirilib. Daha bir xeyirxahlıq örnəyi: koronavirus səbəbindən talassemiya, hemofiliya və leykoz xəstəliklərindən əziyyət çəkən uşaqlar üçün qan ehtiyatı azaldığı üçün Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə qanvermə aksiyası təşkil edilib. Virusa yoluxmuş bir sıra tanınmış şəxslərə də Mehriban xanımın tapşırığına əsasən yaxından dəstək göstərilib və onlar zəruri müalicə alaraq sağalıblar. Xüsusi karantin rejimi ilə əlaqədar olaraq Heydər Əliyev Fondu "Biz birlikdə güclüyük” layihəsi çərçivəsində ardıcıl surətdə vətəndaşları ərzaq bağlamaları ilə təmin edib. Aztəminatlı və digər həssas qruplardan olan yüz minədək ailəyə dəfələrlə bayram sovqatları çatdırılıb. Onun şəxsi təşəbbüsləri  ilə xüsusi qayğıya ehtiyac duyan insanlara fərdi qaydada kömək göstərilməsi bu təşkilata əsl ümumxalq rəğbəti qazandırıb. 

Ölkəmizdə uşaqların sağlam, firavan böyüməsi, gələcəklərinin tam təmin olunmasına xüsusi diqqət və qayğı göstərilir. Körpə və kimsəsiz uşaqlara göstərilən yüksək səviyyəli qayğı böyük rəğbətlə qarşılanır. Bu məqsədlə ölkəmizdə dövlət səviyyəsində proqramlar, layihələr hazırlanaraq həyata keçirilmişdir. Bu zəruri tədbirlər ana və uşaqların sağlamlığının qorunmasına, uşaq müəssisələrinin fəaliyyətinin, eləcə də səhiyyə sisteminin maddi-texniki bazasının yaxşılaşdırılmasına, bilikli, savadlı, geniş dünyagörüşə malik peşəkar kadrların hazırlanmasına yönəldilib. Dövlət səviyyəsində həyata keçirilən belə tədbirlərin nəticəsidir ki, son dövrdə uşaq müəssisələri əsaslı şəkildə yenidən qurulmuş, regionlarda müasir tələblərə cavab verən uşaq bağçaları, məktəblər, səhiyyə müəssisələri tikilmiş, ana və yeni doğulmuş uşaqlar arasında ölüm halları xeyli azalmışdır.

Uşaqlara, xüsusilə, xəstə və kimsəsizlərə diqqət və qayğıdan söhbət açanda Heydər Əliyev Fondunun və fondun prezidenti Mehriban Əliyevanın bu sahədəki yorulmaz fəaliyyəti xüsusi vurğulanmalıdır. Xəstə uşaqlarla bağlı Heydər Əliyev Fondu tərəfindən təkcə Azərbaycanda deyil, dünyanın müxtəlif ölkələrində həyata keçirilən tədbirlər əsl mərhəmət və humanistlik nümunəsidir. Uşaq evlərində böyüyən uşaqların gələcəyi, sağlamlıq imkanları məhdud və köməksiz uşaqların sağlamlıqlarının qorunması ilə bağlı fond tərəfindən görülən işlərin müstəsna əhəmiyyəti vardır. Sumqayıt Perinatal Mərkəzinin rəhbəri, təcrübəli həkim kimi deyə bilərəm ki, bütün bunlar ilk növbədə, Azərbaycanın daha da çiçəklənməsi, sosial problemlərin həlli üçün etibarlı zəmin yaradır.

Avqustun 26-sı Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın doğum günüdür, altmış yaşı tamam olur. Bu əlamətdar gün münasibətilə qəlbi daim hümanist duyğularla çağlayan mərhəmətli, şəfqətli Birinci xanımı təbrik edir, ölkəmizin inkişaf etdirilməsində hər zaman möhtərəm Prezidentimizə dəstək olan Mehriban Əliyevaya can sağlığı, ailə səadəti arzulayırıq.