2015-ci ilin ilk 7 ayı
hakimiyyət üçün çətin sınaqlarla yadda qaldı. Qərblə münasibətlərin ilin
əvvəlində yenidən kəskinləşməsi fonunda iqtidar-müxalifət danışıqları
yenidən gündəmə gətirildi. Neftin kəskin düşməsi, nəhayət, fevralın
21-də manatın devalvasiyasını qaçılmaz etdi. Bu isə hakimiyyətin
iqtisadi siyasətini tənqid hədəfinə tuş gətirdi.
Mart
ayında Beynəlxalq Bankda başlamış araşdırmalar oliqarxların kütləvi
həbslərinə yol açdı. Bunun ardınca isə Binəqədi rayonunda binanın
yanması yeni həbslərlə və dövlət büdcəsi hesabına bəzədilmiş yüzlərlə
binaların üzlüklərinin sökülməsi ilə nəticələndi.
Yanğınla
bağlı yaradılmış Dövlət Komissiyasının iclasında prezident İlham Əliyev
hakimiyyət komandasında problemlərə toxundu, ad çəkməsə də ayrı-ayrı
məmurların özbaşınalığından, dövlət əmlakının mənimsənilməsindən
danışdı, ona hətta doğru olmayan məlumatlar verildiyini söylədi və sərt
cəza tədbirlərinin görüləcəyini dedi.
28 mayla
bağlı bayram törənində isə sanki həmin çıxışının davamı kimi ölkədaxili
məsələlərdən danışarkən hakimiyyətdə olduğu illər ərzində bəlkə də ilk
dəfə idarəetmədə ciddi islahatlara ehtiyac olduğunu bildirdi. "Prezident hər şeydən xəbərdar olmaya da bilər” -
deyən dövlət başçısı ictimai nəzarətin gücləndirilməsinin
zəruriliyindən danışdı. Bu, yanğından keçən son bir həftədə üçüncü
siqnal hesab oluna bilər və aydındır ki, cəmiyyətə yönəlik sadəcə mesaj
da deyil. Sanki artıq bəzi mexanizmləri hazırlanmış dəyişikliklərin işə
salınacağının anonsudur.
Son 7 ayda baş
verənlər mühüm və qaçılmaz bir reallığı ortaya qoydu: yeni iqtisadi,
sosial və siyasi gerçəklik dəyişiklik tələb edir. Öncə komandada,
idarəetmədə və bunlarla paralel olaraq cəmiyyətdə ictimai nəzarət
funksiyasını yerinə yetirən media və müxalifətdə...
Avropa
Oyunlarından sonra hamı mümkün böhrandan danışır. Hətta ekspertlər
parlament seçkiləri ərəfəsi (oktyabr-noyabr) manatın ikinci
devalvasiyasını proqnozlaşdırırlar. Neftin qiymətinin hələ uzun müddət
dövlət büdcəsinə arzuedilən gəlir gətirməyəcəyi də gözləniləndir.
Faktiki
ölkə iqtisadiyyatı neftin qiymətinin tənəzzülü ilə yeni mərhələyə
adlayıb. Bu mərhələdə hakimiyyət artıq əvvəlki rahatlıqla dövlət
büdcəsini yönləndirə və xərcləyə bilməyəcək. İndi daha rasional iqtisadi
komanda formalaşdırılmalı, qeyri-neft sektorunun inkişafını
sürətləndirə biləcək islahatlar aparmalı və bu islahatlara cavabdehlik
"neft iyinə bulaşmamış” kadrlara həvalə edilməlidir.
Məlumatlara
görə, dövlət başçısı iqtisadi komandasını tam yenidən formalaşdırmaq
niyyətindədir və bunun üçün ən radikal addımlara, hətta könüllü getmək
istəməyən iri korrupsiyaçıları həbs etdirməyə belə qərarlıdır. Belə
məlumatlar var ki, Avropa Oyunları bitəndən sonra bir neçə nazirlik və
dövlət komitəsinin ləğvi, bəzilərinin isə səlahiyyətlərinin
məhdudlaşdırılması üzrə təkliflər paketi hazırlanır.
Dövlət
Gömrük Komitəsinin ləğv edilməsi, səlahiyyətlərinin bir qisminin ASAN
xidmətə, bir qisminin isə Vergilər Nazirliyinə verilməsi nəzərdə
tutulur. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin ləğv edilərək səlahiyyətlərinin
İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi və Ekologiya və Təbii Sərvətlər
Nazirliyi arasında bölüşdürülməsi də müzakirə edilir. Bundan başqa,
Səhiyyə Nazirliyinin Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi ilə
birləşdirilməsi, Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət
Komitəsinin ləğvi, funksiyalarının İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinə
verilməsi, Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin ləğvi,
səlahiyyətlərinin Maliyyə Nazirliyinə veriləcəyi deyilir.
Ailə,
Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin, Dövlət Şəhərsalma və
Arxitektura Komitəsinin, Statistika Komitəsinin, Diasporla ilə iş üzrə
Dövlət Komitəsinin ləğvi nəzərdə tutulur. Bu proses isə təkcə lazımsız
ştatların ləğvi ilə dövlət büdcəsinə qənaət deyil, həm də illərdir
kreslolarından qopmayan korrupsiyaya bulaşmış böyük bir məmur ordusunun
getməsi ilə nəticələnəcək.
Məlumatlara
görə, xüsusilə iqtisadi sferada iqtidarın yeni dövrlə ayaqlaşa biləcək
kadr potensialı da nəzərdən keçirilib və nəticələr ümidvericidir. Bu
komanda dəyişikliyi hakimiyyətin imici üçün də çox önəmlidir. (Norveçin
ölkəmizdəki sabiq səfiri Steynar Gilin "mən Bakıda səfir işləyəndə də
baş nazir Artur Rəsizadə idi” deməsini xatırlamaq kifayətdir).
Yeni
iqtisadi və sosial reallıq iqtidarın daxili siyasətində də daha
səriştəli addımların atılmasını şərtləndirir. 2015-ci il parlament
seçkiləri ilə bağlı yayılan məlumatlar bir qədər ziddiyyətlidir. Amma ən
son xəbərlərin təhlili göstərir ki, daxili siyasətdə mümkün
dəyişikliklər, ilk növbədə, parlamentin yeni tərkibində özünü
göstərməlidir.
Bunun üçün isə yeni parlamentdə
müxalifətə yer verilməlidir. Prezident ictimai nəzarət dedikdə həm də
hakimiyyətin əsas qollarından biri olan parlamentin "dirildilməsini”
nəzərdə tutduğu söylənilir.
Çünki müxalifətin
sıxışdırılması, tənqidçi səsin boğulması ilə cəmiyyətdə ictimai nəzarət
funksiyası itib və bəzi məmurlar özünü daha rahat, daha doğrusu,
məsuliyyətsiz hiss edirlər. Müxalif tənqidin qayıtması ilə cəmiyyətdə
bir canlanma da meydana gəlməli, məmur ordusunu daha məsuliyyətli olmağa
vadar etməlidir. İkinci bir tərəfdən, yeni reallıqlar ən vacib bir
məsələni - qanun islahatlarını həyata keçirməyi tələb edir ki, bunun da
yolu parlamentdən keçir.
Məlumdur ki,
oliqarx-məmurlar monopolist və ya siyasi maraqlarına toxunan qanunları
parlamentdən keçməyə qoymurlar (Məsələn, tütün mafiyası ictimai yerlərdə
siqaret yasağının illərdir qanun kimi qəbul edilməsinə imkan vermir).
Bu səbəbdən də noyabrda formalaşacaq parlamentin tərkibində dəyişiklik
olmalı və real müxalifətə də tribuna verilməlidir. Bu,
iqtidarla-müxalifət arasındakı disbalansı da, gərginliyi də azalda
bilər.
istiqlal.az