Qlobal sistem özünün çöküş dönəmini yaşayır.

Soyuq müharibə dönəminin iki supergücündən biri olan Sovet Sosialist Respublikalarının (SSRİ) dağılmasından sonra Amerika Birləşmiş Ştatları (ABŞ) dünyanı idarə edəcək supergüc kimi meydanda tək qaldı. Doğrudur, SSRİ-nin xələfi olaraq Rusiya nüvə dövləti kimi beynəlxalq sistemdə yerini alsa da, ABŞ-ın qarşısını kəsə bilmədi. Əksinə Moskva bütün dönəmlərdə müdafiə mövqeyinə üstünlük vedi. Amerika isə müdafiə deyil, beynəlxalq aləmdə "nizam-intizam” adı altında aktiv şəkildə müdaxiləçilik taktikasını seçdi. Bununla da ABŞ təkqütblü dünya yaradıb, bütün dövlətləri öz nəzarətində saxlama strategiyasını irəli sürdü. Xüsusən də bu doktrina Respublikaçıların iqtidarı dönəmində daha çox özünü göstərməyə başladı. Amerikan onunla razılaşmayan və onun "bıçağını yalamaq” istəməyən dövlətlərlə problemi həll etmək üçün, qlobal güc olaraq demokratik dəyərlər ideologiyasının müdafiəçisi kimi çıxış etdi və həmin ölkələrə qarşı fərqli bir sistem həyata keçirdi. Yaradılan sistemin adı siyasi təzyiq, qeyri-iqtisadi sabitlik, ekoloji çirklənmə, terror, köç və yoxsulluq idi. Hansı ki, İraq, Liviya, Suriya kimi ölkələr sadalanan təhdidlərin qurbanına çevrildi. Əslində isə ABŞ doktrinasının kökündə onların liderliyi dönəmində baş qaldıran diktatorları devirib,  səltənətlərinə əl qoyması hər kəsə gün kimi aydındır. ABŞ qorxu və təhdid altında qurduğu sistemlə, nəinki, öz maraqlarını tam olaraq təmin etdi. Əksinə, hadisələrin axarına nəzarəti itirdi. Belə ki, hadisələr dramatik hal alaraq terrordan, regional qarşıdurmalara qədər gəlib çıxıb. Artıq, ABŞ supergüc olaraq beynəlxalq nəzarəti əlində saxlaya bilmir. Hətta, öz müttəfiqləri olan Avropa ölkələri, o cümlədən NATO daxilində ikiliyanaşmalar mövcuddur. 

 

 

Belə olduğu təqdirdə dünya düzənində balans pozulmuş oldu.Dünya keçid dönəmi ərəfəsindədir. Artıq Yer kürəsinin tarazlığı pozulub. Qlobal sistem özünün çöküş dönəmini yaşayır. Bugünkü ilə 7-8 il öncəki dünyanın fərqinə baxdıqda, dünyanın siyasi xəritəsi üzərində "cərrahi əməliyat”ların aparıldığını söyləmək də mümkündür. Yaxın və Orta Şərqdə, əsasəndə Suriya və İraqda oynanılan oyunlar, dünyanın yenidən formatlandığı qənaətini yaradır. Məlum coğrafiyada dünyanın yeni tarixi yazılmaq üzərədir. Dünya tarixini o dövlətlər yazacaq ki, onlar Yaxın və Orta Şərqdə oynanılan oyunun oyunçuları olacaqlar. Hadisələrin kənarında qalan ölkələr isə heç şübhəsiz ki, sonucda Suriya və İraqda qalib olanın çıxardığı qərarlar əsasında yollarına davam edəcəklər. 

 Beynəlxalq təhlükəsizlik baxımından dünya coğrafiyasında sabitliyin bərqərar olunması üçün yeni bir güc mərkəzinin yaranmasına ehtiyac var. Güc mərkəzinə çevrilmək üçün isə ölüm-dirim mübarizəsi aparılır. Bu savaş əsasən ABŞ, Rusiya, Çin, AB ölkələri, müsəlman dünyasından isə Türkiyə, S.Ərəbistanı, Misir, Suriya və İran arasında aparılır ki, sadaladığımız dövlətlər də hadisələrin tam ortasındadır. Bu mübarizənin uzun və çətin olacağını indidən söyləmək olar. 

Ardı var...