Avqustun əvvəllərində cəbhə xəttində yaşanan üç günlük müharibənin beynəlxalq gücləri ciddi narahat etdiyi ilk günlərdən bəlli idi. Həmçinin, ermənilərin təxribatları və atəşkəsi pozması nəticəsində cəbhədə yaranan gərginlik zamanı Azərbaycan ordusunun kifayət qədər güclü olduğunu anlayan Ermənistan da təşvişə düşdüyünü gizlədə bilmədi. Baş verənlərin ardınca prezidentlərin Soçi görüşünün təşkil edilməsi, daha sonra NATO sammiti çərçivəsində Azərbaycan və Ermənistan rəhbərlərinin görüşünün baş tutması, həmçinin Fransa prezidentinin oktyabrda iki ölkə başçısı ilə görüş təyin etməsi bəlli güclərin bu məsələdə hərəkətliliyinin artmasının göstəricisidir. Yəni bu güclər yenidən müharibənin başlaya biləcəyindən narahatdırlar. Onlar əmindirlər ki, sülh danışıqları nəticə verməyəcəyi təqdirdə Azərbaycanın öz torpaqlarını azad etmək üçün hər an döyüşlərə start verəcəyi qaçılmazdır və buna haqqı var. 

Bu səbəbdən beynəlxalq güclər, həmsədr ölkələr sülh danışıqlarının hansısa bir nəticə verməsi üçün yeni yollar axtarışında olduqlarına dair də açıqlamalar veriblər.  Ekspertlər baş verənləri təhlil edərək bildirirlər ki, Qarabağ probleminin çözülməsi üçün danışıqların yeni mərhələsi başlayır. Bu mərhələdə hansı nəticə hasil olacağını hələlik demək mümkün deyil. Amma görünən budur ki, rəsmi Bakı bu mərhələdə haqlı mövqeyinin qəbul olunması və şərtlərin yalnız Azərbaycanın maraqlarına uyğun olması üçün mümkün addımları atır. Azərbaycan tərəfinin həm sülh danışıqlarında mövqelərini gücləndirmək üçün səylərini artırdığı, eyni zamanda sülh danışıqları bu mərhələdə də baş tutmayacağı təqdirdə öz torpaqlarını hərbi yolla azad etmək üçün döyüş hazırlığını gücləndirdiyi müşahidə olunmaqdadır. 

Rəsmi Bakı öz haqlı mövqeyinin qəbul olunması üçün beynəlxalq tribunalardan yararlanır. Buna misal olaraq sentyabrın 17-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasının yardımı ilə Moldovanın paytaxtı Kişnyovda “Ölkələrin ərazi bütövlüyü və insan haqlarının qorunması” adlı beynəlxalq konfransın keçirilməsini göstərmək olar. 

Konfransa Moldova, Azərbaycan, Gürcüstan, Israil, Ukrayna, Qazağıstan, ATƏT və Avropa Birliyindən 100-ə yaxın  QHT, media, diplomatik korpus nümayəndəsi, beynəlxalq ekspert qatılıb.

Moldovanın sabiq prezidenti Petru Luçinski (1997-2001) və sabiq ombudsmanı Aurelia Grigoriu çıxışlarında hər zaman ölkələrin ərazi bütövlüyü prinsipinin prioritet kimi götürülməsinin zəruriliyini vurğulayıblar. 

Konfransda çıxış edən Moldovanın baş prokurorunun müavini konkret faktlar göstərərək postsovet ölkələrinin ərazilərində ortaya atılmış separatçı qurumların ayrılmaq iddialarının hüquqi bazasının olmadığını və bunun beynəlxalq hüquqla tam ziddiyyət təşkil etdiyini bildirib. 

Ukraynanın Moldovadakı səfiri Sergey Pirojkov konfransda çıxışında Ukraynada baş verən son separatçılıq hərəkətlərinin heç bir hüquqa əsaslanmadığını qeyd edərək beynəlxalq ictimaiyyəti ölkələrin ərazi bütövlüyünün qorunması məsələsində fəal olmağa səsləyib.

İsrail təmsilçisi Arye Gut isə Ermənistanın real olmayan, təhlükəli ideyanın arxasınca qaçdığını bildirərək ermənilərin mövcud hakimiyyətləri ilə bağlı həlledici qərar qəbul etməli olduğunu vurğulayıb.

Ölkəmizin Moldovadakı fövqaladə və səlahiyyətli səfiri Namiq Əliyev BMT başda olmaqla, bir çox beynəlxalq təşkilatın qəbul etdiyi qətnamə və bəyannamələrə rəğmən Ermənistanın 20 ildən artıq müddətdə Azərbaycanın suveren ərazilərini işğal altında saxladığını deyib. Səfir Azərbaycanın bütün sahələrdə uğurlu inkişafının dünyada etiraf olunduğunu, Ermənistanın isə korrupsiya və sosial problemlər içərisində çabaladığını deyərək ölkəmizin ərazi bütövlüyü məsələsində birmənalı mövqeyini ifadə edib.

Qeyd edək ki, konfransda şuranın baş məsləhətçisi Mustafa Qurbanlı da iştirak edib.

Bu arada isə xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov Azərbaycanda səfərdə olan Polşa xarici işlər nazirinin müavini Tomaş Orlovskinin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edərkən maraqlı fikirlər səsləndirib. 

Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətindən APA-ya verilən məlumata görə, görüşdə iki ölkə arasında əlaqələrin mövcud inkişaf səviyyəsindən məmnunluq ifadə olunub.

T. Orlovski Polşa tərəfindən Azərbaycanın Cənubi Qafqaz regionunda sabitlik və təhlükəsizliyin təmin olunmasında rolunun yüksək qiymətləndirildiyini qeyd edib. O, beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyin qorunması üçün NATO əməliyyatlarına verdiyi töhfələrinə görə də Azərbaycana təşəkkürünü ifadə edib.

Nazir E.Məmmədyarov Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişənin region üçün əsas təhlükə mənbəyi olduğunu qeyd edərək, ATƏT Minsk Qrupunun həmsədr ölkələri tərəfindən müxtəlif səviyyələrdə bəyan edildiyi kimi, mövcud “status-kvo”nun qəbuledilməzliyini vurğulayıb. E. Məmmədyarov münaqişənin həlli üçün ilk növbədə Ermənistanın silahlı qüvvələrinin işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərindən çıxarılmalı olduğunu diqqətə çatdırıb.

Avropa İttifaqı (Aİ) ilə əlaqələrə dair aparılan müzakirələr əsnasında Şərq Tərəfdaşlığı Proqramı çərçivəsində əməkdaşlığın dövlətlərin imkanları və fərqli maraqları nəzərə alınaraq, inkişaf etdirilməsinin vacibliyi vurğulanıb.

Həm Moldovadakı tədbirdə səslənən fikirlər, həm də E.Məmmədyarovun açıqlaması dünyaya bir mesajdır ki, danışıqların yeni mərhələsində nəticəyə nail olunması üçün bircə şərt var; Ermənistanın işğalçılıq siyasətindən çəkindirilməsi. 

Rəsmi Bakı sülh danışıqlarında maraqlı olduğunu bildirməklə yanaşı, həmçinin burada onun haqlı mövqeyinin nəzərə alınmalı olduğunu qeyd edir və bu yöndə mövqelərini diplomatik qaydada gücləndirmək üçün çalışır. 

Bununla paralel olaraq Azərbaycan öz hərbi qüdrətini və döyüş hazırlığını da artırmaqla sülh danışıqları nəticə verməyəcəyi halda, torpaqlarını azad etmək əzmindədir.   

Məsələn, bugünlərdə Türkiyənin “Roketsan” şirkəti aldığı sifariş əsasında Azərbaycana “Kasırğa T-300" reaktiv sistemlərini verməyə başlayıb.

Virtualaz.org saytı xəbər verir ki, bu haqda şirkətin rəhbəri Eyup Kaptan TRT kanalına açıqlamasında bildirib.

Eyup Kaptan məlumat verib ki, Azərbaycanın sifariş verdiyi bir diviziyon (4 kompleks) “Kasırğa T-300" sistemi ilin sonunadək çatdırılacaq. Hər kompleksin tərkibinə 4 raket daşıya bilən mobil platforma, komanda-nəzarət mərkəzi, hava hücumundan müdafiə sistemi və radar daxildir.

Sistemin komponentlərinin hamısı mobil platforma üzərində yerləşdirilib. Bu da “Kasırğa T-300" sistemlərinin düşmən hədəflərinə dağıdıcı zərbə endirdikdən sonra qısa müddət ərzində öz mövqeyini dəyişdirməsinə, beləliklə, düşmənin cavab zərbələrindən yayınmasına imkan verir.

“Roketsan” şirkəti bundan əvvəl Azərbaycana 122 mm-lik raketlər atan “Sakarya” reaktiv yaylım atəşi sistemlərini də satıb. “Kasırğa T-300" sistemləri isə regionda ən güclü və ən dağıdıcı reaktiv sistemdir. Bu sistem 300 millimetrlik raketlərlə təchiz olunub və 150 kilometr məsafədən hədəfi darmadağın edə bilir.

Öz göstəricilərinə görə “Kasırğa T-300" Rusiya istehsalı olan və son vaxtlara qədər öz sinfində ən güclü silah hesab edilən ”Smerç" reakiv yaylım atəşi sistemlərini də üstələyir. Belə ki, “Smerç” sistemləri daha kiçik kalibrli raketlərlə təchiz olunub və raketlərin tipindən asılı olaraq hədəfi 90-150 kilometr məsafədə vurur.

Xatırladaq ki, Azərbaycan Rusiyadan iki divizion (hər divizionda 18 sistem) “Smerç” sistemləri alıb.

“Kasırğa T-300" sistemləri isə düşmən nəzarəti altında olan ərazilərin dərinliklərində yerləşən hədəflərə, o cümlədən hərbi bazalara, qoşunların cəmləşdiyi yerlərə, nəqliyyat şəbəkələrinə, inzibati və sənaye obyektlərinə zərbələr endirmək üçündür.

E.Kaptan bildirib ki, sınaqlar zamanı 5-10 “Kasırğa” qurğusundan açılan yaylım atəşi (bu isə 20-40 arası güclü döyüş başlığı deməkdir) 1 kilometr radiusda düşmənin bütün canlı qüvvəsini məhv etməyə təminat verir.

“Kasırğa T-300" sistemlərinin alınmasından sonra Azərbaycan keçmiş sovet regionunda ən güclü reaktiv sistemlərə malik olan ölkəyə çevrilir. Belə ki, Azərbaycanın sərəncamında İsraildən alınan ”Linx" reaktiv sistemləri, Rusiya istehsalı olan “Uraqan” və “Smerç” sistemləri, Türkiyə istehsalı olan “Sakarya” və “Kasırğa”lar, “Qrad” qurğuları, habelə Pakistandan alınan və hədəfi 1500 kilometr məsafədən vuran ballistik raketlər və s. var.

Bu güclü silah sistemləri ərazilərin işğaldan azad edilməsi əməliyyatı zamanı hələ quru qoşunları və tank birləşmələri döyüşə girmədən düşmən hədəflərini, o cümlədən onun komanda-qərargah mərkəzlərini, dərinliklərdə yerləşən təchizat anbarlarını və kazarmalarını məhv etməyə imkan verir.

Bu arada Azərbaycan prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı  İlham Əliyevin təsdiq etdiyi plana əsasən sentyabrın 13-dən başlayaraq  irimiqyaslı təlimlər  keçirilir. 

Təlimlərdə iştirak edən bütün qoşun növlərinin döyüş hazırlığının səviyyəsi, tapşırıqların daha operativ və səmərəli yerinə yetirilməsi, qarşılıqlı fəaliyyətin və təminatın təşkili, qarşıya qoyulan tapşırıqların icrası yoxlanılıb.

Təlim mərkəzləri və poliqonlarda motoatıcı və tank bölmələrinin, raket və artilleriya qurğularının, zenit-raket komplekslərinin, döyüş təyyarə və helikopterlərinin döyüş atışları icra olunub, praktiki raket buraxılışları və bombalama həyata keçirilib.

Təlim nöqtələri, texniki təminat, təmir-bərpa, səyyar ideoloji məntəqələrə və mobil səhra hospitalına baş çəkən Müdafiə naziri general-polkovnik Zakir Həsənov təlimdə fərqlənən hərbi qulluqçuları mükafatlandırıb.

Təlimlərdə iştirak edən quru qoşunlarının birləşmə və hissələri sentyabrın 18-də müxtəlif şəraitlərdə, o cümlədən dağlıq ərazidə hücum əməliyyatının təşkili, yüksək sürətlə və böyük dərinliklərdə aparılması, taktiki hava desantının, reyd və ön dəstələrinin tətbiqi, əməliyyatların hərtərəfli təminatı üzrə tapşırıqları yerinə yetiriblər.

Təlimlər sentyabrın 20-dək davam edəcək.(musavat.com)