(Nostalji müsahibə)

Orta məktəbdə futbola maraq göstərdiyimdən idmanın bu növü ilə məşğul olurdum. 1960-cı illərdə Moskvada "Futbol” qəzeti nəşr olinurdu. Onun hər nömərəsini diqqətlə oxuyur, futbolla bağlı dünyada baş verən hadisələrdən xəbərdar olmağa çalışırdım. 1950-1960-cı illərdə dünyanın tanınmış futbolçuları çox idi. Braziliyalı Pele, Qarrinca, Santos, ingilislərdən Benks, Cek və Bobbi Çarlton qardaşları, macar Rakoşi, italiyanlar Fakketi, Riva, Matsola, almanlardan Zeeller, Xeld, Xaller və başqaları.

Sovetlər birliyində yaşadığımızdan sözsüz ki, futbolçularımıza daha cox azarkeşlik edirdik. 1956-cı ildə SSRİ-nin yığma komandası Olimpiya, 1960-cı ildə isə Avropa çempionu oldu. Komandanın kapitanı, əfsanəfi yarım müdafiəçi, beynəlxalq idman ustası İqor Netto idi. Ağlıma gəlməzdi ki, 30 ildən sonra ondan müsahibə götürəcəyəm.

SSRİ-nin veteranlardan ibarət yığma komandasının üzvləri Azərbaycanın veteran futbolçuları ilə M.Hüseynzadə adına stadionda görüş keçirirdilər. 1991-ci ilin yay ayı idi. O vaxt rəhmətlik Fətulla Hüseynov (o Sumqayıt şəhər polis idarəsinin rəisi, həm də Sumqayıtda futbol federasiyasının sədri idi) mənə zəng vurub stadionda görüşməyi və futbola tamaşa etməyi təklif etdi. Məmnuniyyətlə razılıq verdim.

Moskvadan gəlmiş veteran futbolçular arasında SSRİ-nin sabiq kapitanı İqor Netto ilə yanaşı, Çislenko, Şesternov,Yakubin, Danilov, Ponamaryov və başqaları vardı. Azərbaycanın yığma komandasında Ələkpər Məmmədov, Kramarenko, Hacıyev, Babayev, Rəhmanov və digərləri iştirak edirdilər. Hesab heç-heçə başa çatdı. 3:3

Futbol oyunundan sonra "Bahar” restoranında futbolçulara ziyafət verildi. Burada İqor Nettoya yaxınlaşıb müsahibə aldım.

-Futbol aləmində sizi əfsanəvi yarım müdafiəçi kimi tanıyırdılar. İlk dəfə futbol meydançasına ayaq basanda şan-şöhrət qazanacağınıza inanırdınızmı?

-Yox. Sovet futbolunda bacarıqlı, peşəkar futbolçular çox idi. Onlarla bir komandada çıxış etmək son dərəcə məsuliyyət tələb edirdi. 19 yaşından "Spartak” komandasında oynamağa başladım. Həm oynayır, həm də başqalarından öyrənirdim. Düzü futbolda şan-şöhrət qazanacağıma inanmırdım. Tale elə gətirdi ki, mənə inandılar. SSRİ-nin və "Spartak” komandasının kapitanı oldum. Çalışırdım ki, mənə göstərilən etimadı doğruldum. Nəticələr sizə artıq məlumdur.

-Bir çox oyunçular var ki, meydançada ona qarçı çıxış edən hər hansı bir futbolçu ilə üzləşmək istəmir. Rəqiblərinizdən daha çox kimdən ehtiyat edirdiniz?

-Futbol meydançasına çıxanda gərək öz qüvvənə inanasan. Rəqibi gərək güclü hesab edəsən, yoxsa psixioloji baxımdan özünü itirə bilərsən. İnamlı oyun isə rəqibin özünü çaşbaş salır. Yarım müdafiəçi olsam da, tez-tez müdafiəçilərə kömək edirdim. Rəqiblərdən braziliyalı Qarrinçanı qeyd etmək istəyirəm. Bu, futbolçu fint ustası idi. Sürətlə qaçırdı. Ona çatmaq və topu aılmaq çox çətin idi. Top sanki ayağına yapışırdı. Bir dəfə o, 11 oyunçunun hamısını aldadıb qol vurmuşdu. Bəlkə də inanmazsınız, bi həqiqətdir. Qarrinça fenemenal bir oyunçu idi. Onunla qarşılaşmaq bütün futbolçular üçün həmişə problem yaradırdı.

-Siz 1956-cı ildə olimpiya çempionu oldunuz. Yüksək mükafatı əlinizə alanda hansı hissləri keçirdiniz?

-Qirur duyurdum. Meydançaya baxdım, uşaqlıq illərimi ani olaraq xatırladım. Acı günlərim çox olub. Belə bir zirvəyə qalxdığım üçün sevincimdən gözlərim yaşardı.

-Dörd ildən sonra isə Avropa çempionu oldunuz.

-SSRİ-nin futbol tarixində bu böyük qələbə idi. Yarım finalda Çexoslavakiya komandası ilə görüşdük. 3:0 hesabı ilə qələbə çaldıq. Finalda rəqibimiz Yuqoslaviya oldu. Oyun ağır şəraitdə keçdi. 1:0 hesabı ilə uduzurduq. Hücümçu Slava Metreveli hesabı bərabərləşdirəndə az da olsa, dərindən nəfəs aldıq. Qapımızda real qol vəziyyətləri çox idi. Sağ olsun, Lev Yaşin. Komandanı məğlubiyyətdən tez-tez xilas edirdi. 79-cu dəqiqədə Viktor Ponedelnik hesabı 2-yə çatdırdı və biz 2:1 hesabı ilə qalib gəldik. Beləliklə Avropa çempionu olduq. Belə yüksək pilləyə ilk dəfə idi ki, qalxırdıq. Hamı çexlərə üstünlük veriridi. Lakin ümidlər özünü doğrultmadı.

-Dünənki futbolla bugünkü futbolun fərqini nədə görürsünüz?

-Əvvəllər taktikaya üstünlük verilirdi. İndi sürət artıb. Komandaların oyun üslubları dəyişib. Bu bəzən özünü doğrildur, bəzən isə yox. Məsələn braziliyalılar 1950-ci illərdə 4-2-4 sxemi ilə oynayırdılar və 1958 və 1962-ci illərdə dünya çempionu oldular. 1960-cı illərdə ingilislərin sxemi ortaya çıxdı, sonra total futbol oyunu nümayiş etdirildi. Futbolda hər bir yenilik çox yaşamır. Rəqib artıq həmin sxemlərdən xəbərdar olur və ona qarşı öz planlarını qururlar. Məhz buna görə də iki dəfə dünya çempionu olan braziliyalılar 1966-cı ildə İngiltərədə müvəffəqiyyət qazana bilmədi. Həmçinin ingilislər. 4-3-3 sxemi ilə dünya çempionu oldular. Sonralar isə daima məğlub olmağa başladılar.

-Son dünya çempionatları haqqında nə deyə bilərsininz?

-Plastika, çeviklik, gözəl oyun nümayiş olunur. Bununla belə, kobudluq sanki əsas şərtə çevrilib. Bu futbola və futbolçulara hörmət gətirmir.

-Azərbaycan futbolu haqqında nə deyə bilərsiniz?

-"Neftçi” komandası 1966-cı ildə SSRİ birinciliyində gözəl oyun nümayiş etdirdi və bürünc medala layiq görüldü. Bu, Azərbaycan futbolunun uğuru idi. Banişevskinun adını çəkə bilərəm. Bu, əfsanəfi bir futbolçu idi. 1965-ci ildə 19 yaşlı Banişevski SSRİ-nin yığma komandasında Braziliya komandası ilə görüşdü. "Marakana” stadionunda başı ilə təxminən 30 metrdən vurduğu qol dünya futbol tarixinə qızıl hərflərlə yazıldı. SSRİ 2:1 hesabı ilə məğlub olsa da, oyundan sonra Pele Banişevskiyə yaxınlaşıb gözəl qola görə onu təbrik etmişdir.

-Sumqayıt haqqında məlumatınız vardımı?

-SSRİ-də bir çox şəhərlər var ki, onlar sosializmin məhsuludur. Məsələn Rustavi, Aktau, Norilck, Şevçenko, Çerkassı və sair. Şəhəriniz yaraşıqlıdır, geniş küçələri xoşuma gəldi. Xəzərin sahilində belə bir stadionun olmasi sumqayıtlıların idmana necə bağlı olduğunu sübut edir. Qonaqpərvərliyinizin isə çoxdan şahidiyəm. Stadionda bir çoxları bizə yaxınlaşdılar, avtoqraf aldılar. Evlərinə dəvət etdilər. Bu məndə xoş təəssürat yaratdı. Özümü sanki evdə hiss edirdim.

-Sumqayıtlılara arzunuz?

-Sağlam həyat tərzi. İdmana məhəbbət, qələbə müjdəsi, xoş əhval-ruhiyyə.

Eyruz Məmmədov,

Respublikanın əməkdar jurnalisti