(Əvvəlki hissələri burada:http://xeberle.com/56216-sumqayit-hadiseleri-zamani-dtk-nin-reisi-olmush-vlebedevin-indiyedek-hech-yerde-verilmeyen-musahibesi-ekskluzv-1-ci-hisse.html

http://xeberle.com/gundem/56476-sumqayit-hadiseleri-zamani-dtk-nin-reisi-olmush-vlebedevin-indiyedek-hech-yerde-verilmeyen-musahibesi-ekskluzv-2-ci-hisse.html

http://xeberle.com//56660-sumqayit-hadiseleri-zamani-dtk-nin-reisi-olmush-vlebedevin-indiyedek-hech-yerde-verilmeyen-musahibesi-ekskluzv-3-cu-hisse.html)

20 Yanvar Bakı qırğınında Qorbaçovun, Yakovlevin, general Qraçovun xüsusi rolu olmuşdur

- Bilirsiniz, Bakıya qoşunun yeridilməsində Aleksandr Yakovlevin rolu böyük olub. O, general Qraçova müraciət etmişdi ki, ona qəddar bir hərbçi versin, o da, dostu Lebedin namizədliyini irəli sürmüşdü. Bu yaramaz hərbçi öz işini "müvəffəqiyyətlə” yerinə yetirdi və general rütbəsini almağa nail oldu. Bakıda vəziyyət gərginləşəndə general Roxlinin də namizədliyi vardı. O, çox obyektiv, insanpərvər adam idi. Adamlara güllə atmazdı. Ona görə də onun namizədliyini rədd etdilər. Bakıda qırğın törətmək lazım idi, bunu da alçaqcasına etdilər. Bir sözlə, Bakı qırğınında Qorbaçovun, Yakovlevin və Qraçovun rolu böyük olmuşdur.

HAŞİYƏ: Müəllifdən: "Exo Sumqayıta” sənədli filminin çəkilişlərində SSRİ Müdafiə naziri, Mərkəzi Komitənin Siyasi Bürosunun üzvü D.Yazova 20 yanvarla bağlı sual verəndə o, sualımızı belə cavablandırdı: "Yanvar ayının 17-də səhər saat 11-də Qorbaçov məni yanına dəvət etdi. Yanında SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri Kruçkov və SSRİ Daxili İşlər naziri Bakatin var idi. Qorbaçov dedi ki, Primakov Bakıdan zəng vurmuşdu, vəziyyət olduqca mürəkkəbdir. Təcili Bakıya uçun, vəziyyət haqqında mənə məlumat verin. Biz təyyarəyə minib Nasoslu aeredromuna endik. Maşınlara əyləşib Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinə getdik. Mərkəzi Komitənin birinci katibi Vəzirov demək olar ki, canlı meyid idi. Respublikanı Primakov idarə edirdi. Məsləhətləşmə aparandan sonra o, Qorbaçova zəng vurdu və qoşun yeridilməsi təklifini verdi. Sonra Qorbaçov mənimlə danışdı və dedi ki, Primakovun dediyinə görə, vəziyyət olduqca ağırdır. Ona görə də qoşunnun yeridilməsi məsləhətdir.

- Yuxarıda qeyd etdiniz ki, Lebed dedi ki, "mən adamları güllələməyə lisenziya almışam”. Kimdən bu lisenziyanı almışdı? Əgər bu lisenziyanı Yazov veribsə, o, bunu təkbaşına edə bilməzdi. Görünür, bu işdə bilavasitə Qorbaçovun rolu vardır, eləmi?

- Suala artlq özünüz cavab verdiniz.

- Bakıya qoşun yeridilməsinin alternativi yox idimi?

- Var idi. Lakin onu həyata keçirməyə qoymadılar.

- Niyə?

- Azərbaycanın daxili qoşunları yox idi. Milis bununla bacarmazdı. Biz SSRİ Müdafiə nazirliyi sistemində çalışan azərbaycanlılarla maraqlandıq. Ölkənin ayrı-ayrı bölgələrində 6 min azərbaycanlı zabit və general var idi. Biz belə təklif irəli sürdük ki, gəlin həmin adamlardan bir neçə batalyon yaradıb Bakıya göndərək. Bakının komendantı da azərbaycanlı olsun. Belə olan halda qırğın da olmaz. Qardaş qardaşa hər halda güllə atmazdı. Lakin "KQB”-nin bu təklifi Mərkəzi Komitənin Siyasi Bürosu tərəfindən rədd edildi. Canfəşanlıq göstərən isə Aleksandr Yakovlev oldu.

- Qorbaçovu bir şəxsiyyət kimi necə qiymətləndirirsiniz?

- Səriştəsiz, bacarıqsız və qorxaq bir adam idi. Rüşvətxorun böyüyü, avantürist idi. Stavropol vilayətində işləyəndə ləqəb almışdı. "Mişka pılesos”, "Mişka çervonets”, "Mişka v konverte”. Onun dövründə emənilər Stavropolda öndə idilər. Bütün "kölgə” sexlərinə ermənilər rəhbərlik edirdilər. Ticarət, iaşə və məişət xidməti də onların əlində idi. İki milis rəisi, bir dövlət təhlükəsizlik komitəsinin yerli sədri erməni millətindən idi. İcraiyyə komitəsində sədrin birinci müavini, bir neçə zavod və fabriklərdə də ermənilər əyləşmişdilər və onlar özlərini Stavropolun sahibi hesab edirdilər. Qorbaçov Moskvaya Mərkəzi Komitənin sıravi katibi seçiləndən sonra, yuxarıda qeyd etdiyim kimi, xaricdə yaşayan erməni oliqarxları fəallaşmağa başladılar. Dağlıq Qarabağı qabartmaqla Ermənistan rəhbərliyinə, daşnaklara, millətçi qüvvələrə külli miqdarda vəsait ayırdılar.

- "Dağlıq Qarabağda "Krunk” cəmiyyətinin fəaliyyəti haqqında nə deyə bilərsiniz?

- Əsrlər boyu Azərbaycan-Ermənistan arasında informasiya müharibəsi gedir. Açıq etiraf etmək lazımdır ki, Azərbaycan bu müharibədə ermənilərə uduzur. Sovetlərin vaxtında SSRİ ərazisində erməni diasporu güclü idi. ABŞ və Fransada yaşayan erməni lobbisi informasiya müharibəsində ermənilərə mütəmadi olaraq külli miqdarda vəsait ayırırdı. Dağlıq Qarabağı almaq üçün Stepanakertdə "Krunk” cəmiyyəti yaratdılar. Onun sədri isə qatı millətçi Ermənistan Respublikasının sabiq prezidenti Robert Koçaryan oldu. Qeyd edim ki, o, xarici ölkələrdən birinin agenti olub. Onun əsas vəzifəsi iki millət arasında münaqişə yaratmaqdan ibarət idi. Bunun öhdəsindən də o, bacarıqla gəldi. Xaricdə yaşayan erməni oliqarxlarının maddi dəstəyi ilə Ermənistanın prezidenti seçildi və Dağlıq Qarabağ torpaqlarının işğalı ilə bağlı aqressiv mövqe tutdu. Onun vaxtında Dağlıq Qarabağa xarici ölkələrdə yaşayan erməni oliqarxları axışdı və iri layihələri gerçəkləşdirməyə başladılar.

- Dağlıq Qarabağ artıq 25 ildir ki, işğal altındadır. Münaqişənin perspektivini necə görürsünüz?

- Bu, çətin sualdır. Onu deyə bilərəm ki, silah yolu ilə alınan torpaq sülh yolu ilə qaytarılmır. Gücə qarşı güc lazımdır. Azərbaycanın güclü ordusu var. Axı o, təkcə ermənilərə qarşı vuruşmur. Ermənilərin arxasında Rusiya, iri, xarici dövlətlər durur. Az da olsa, tarixə baş vurmaq istəyirəm. Ermənilər anadangəlmə faşistdirlər. Bunun sübuta ehtiyacı yoxdur. Nasionalizm onların beyinlərini təmiz yuyub. Azərbaycan iki karvan yolu üstündə yerləşirdi. 600 il idi ki, qədim ipək yolu buradan keçirdi. İnsanlar və ticarətçilər arasında bir dostluq yaratmaq vacib idi. Başqa millətlərin nümayəndələrində inam, etibar, mədəniyyət, qonaqpərvərlik yaratmaq lazım idi. Azərbaycanlılar bunu yarada bildilər və bir etnos kimi öz dilini, dinini, mədəni irsini, adət-ənənəsini qoruyub saxladılar. Bu vaxtlar Qafqaza erməniləri yerləşdirməyə başladılar. Onların öz Allahları var idi. Yalan, qəddarlıq, satqınlıq, terror haqqında bir nəzəriyyə uydurdular. Guya ermənilər dünyada ən yüksək irqdir. Ona görə də başqalarına qarşı, ilk növbədə azərbaycanlılara düşmən kəsildilər. Onlar torpaq iddiası ilə çıxış etməyə başladılar. Bunu Rusiyadan, Türkiyədən tələb edə bilməzdilər. Ona görə də bir Azərbaycan qalırdı. Azərbaycanla mübarizə aparmaq, torpaqlarını ələ keçirmək və milli sərvətlərə nail olmaq daşnak partiyasının sənədlərində geniş yer almışdı. 1985-ci ildə Qorbaçov hakimiyyətə gələndə bunu tarixi şans kimi istifadə edərək xaricdə yaşayan erməni lobbisi Ermənistanın rəhbərliyi və xüsusi xidmət orqanları ilə birlikdə Dağlıq Qarabağ problemini qaldırdılar və bu istiqamətdə ardıcıl iş aparmağa başladılar. Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsi çox uzandı. Uzandıqca bu problemin tezliklə həll olunması şübhə yaradır. Hər halda Azərbaycan xalqı sülhpərvər xalqdır. İnanıram ki, kənardan müdaxilələr olmasa, Azərbaycan ordusu doğma torpaqlarını faşistlərdən azad edə bilər.

- 1991-ci il noyabr ayının 20-si Azərbaycan tarixinə faciə günü kimi daxil oldu. Erməni ekstremistləri Azərbaycanın say-seçmə oğullarının havada vertolyotu partlatmaqla hamısını məhv etdilər. Təhlükəsizlik orqanlarında hansı versiyalar var idi? Həmin vaxt qara qutunun açılması haqqında müxtəlif söz-söhbətlər gedirdi. Sonralar o qutunun taleyindən heç kimin xəbəri olmadı. Sizin ehtimallarınızı bilmək pis olmazdı.

- Vertolyotda həlak olan insanların çoxunu şəxsən tanıyırdım. Azərbaycanın vətənpərvər, igid, cəsur oğlanları idi. Bu faciənin baş verməsində müxtəlif versiyalar var.

- Sizin versiyanız?

- Müxtəlifdir.

- Açıqlaya bilərsiniz?

- Əldə sübut yoxdursa, deməli, onu həqiqət kimi qəbul etmək düzgün deyil. Hər halda bu, ermənilərin azərbaycanlılara qarşı növbəti terror aktı idi.

- Müsahibələrinizin birində Xocalı hadisələrinin törədilməsində erməni millətçiləri ilə yanaşı, 366-cı rus alayının iştirak etdiyini demişdiniz. Bu haqda əlavə olaraq nə deyə bilərsiniz?

- 1990-cı illərin əvvəllərində Milli Məclisin üzvü idim. Tez-tez Xocalıda olurdum. Bir deputat kimi yerli əhali ilə mütəmadi olaraq görüşürdüm. Bundan əlavə, təhlükəsizlik orqanının əməkdaşı olduğum üçün müxtəlif informasiyalar toplayırdım. Ruz zabitlərindən birini satın aldıq. Tankçı idi. O, bizə söylədi ki, Yerevandan Stepanakertə çoxlu imkanlı adamlar gəlib, pul toplayırlar ki, Xocalıya hücum etsinlər. Həmin dövrdə vəziyyət olduqca ağır idi. Təsəvvür edin, prezident aparatına Xocalı icra hakimiyyətindən, Daxili İşlər Nazirliyindən, Müdafiə Nazirliyindən, Xalq Cəbhəsindən, Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsindən informasiyalar daxil olurdu. Bu informasiyaların hamısı bir-birini təkzib edirdi. Kimə inanmalı, nə etməli? Xocalı düyünə düşmüşdü. Bakıdan kömək gəlmirdi. Ermənilər rusları hazır vəziyyətə gətirmişdilər. Satın aldığımız zabit bizə dedi ki, gündüz hansı evləri dağıtmaq lazımdırsa, biz onları nişana alırdıq, gecə saat 2-3-də tankla atəş açıb dağıdırdıq. Hər bir atəşə 3 min rubl pul verirdilər. Sonra belə bir məlumatı açıqladı ki, bir neçə tank batalyonu fevral ayında Xocalıya hücum edib soyqırım törətməlidir. Bu informasiya haqqında Azərbaycan rəhbərliyinə xəbər versək də, bizim məlumatımıza əhəmiyyət verən olmadı, əksinə, bizə dedilər ki, "KQB” "panika” ilə məşğuldur. Nəticəsi isə göz qabağındadır. Ermənilər rusların köməkliyi ilə əvvəl vertolyotu partlatdılar, sonra isə Xocalıda soyqırım törətdilər.

- Xocalı soyqırımında kimi günahlandırırsınız?

- Levon Ter-Petrosyanı, Robert Koçaryanı, Serj Sərkisyanı, rus ordusunun 366-cı moto-atıcı alayını.

- Sumqayıtda 32 nəfər qətlə yetirildi. 94 nəfər məhkəmə qarşısında cavab verib müxtəlif cəzalara məhkum olundular. Bir nəfərə isə ölüm hökmü kəsildi. Xocalıda isə 600 nəfərdən çox adam qətlə yetirildi. Bir nəfər cinayətkar məhkəmə qarşısında dayanmadı. Niyə?

- Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, erməni millətinin ideologiyası faşist ideologiyasından ibarətdir. Terror, qan tökmək, insanları qətlə yetirmək, başqa millətlərə qarşı nifrət hissi oyatmaq onların milli ideologiyasının əsasını təşkil edir. Bundan əlavə, beynəlxalq qurumlar vaxtında bu işə qarışmadılar və qarışmaq da istəmirlər. Fikir verin, BMT 25 ildir ki, susur. Bu, nə deməkdir? Deməli, istər BMT-də, istərsə də digər beynəlxalq qurumlarda erməni lobbisinin ayırdığı kapital onların istəyi ilə hərəkət edir.

- Zori Balayanın Xocalı soyqırımında iştirakı xaricdə nəşr olunan kütləvi informasiya vasitələrində geniş qeyd olunurdu. Sizcə, onun əli Xocalı qanına bulaşıbmı?

- Bu "marionetka” ermən şovinistinin təkcə Xocalıda deyil, bütün Qarabağda baş verən faciəli hadisələrdə qanlı "əl izləri” var. Azərbaycan tərəfi onu və təkcə onu yox, Petrosyanı, Koçaryanı, Sərkisyanı beynəlxalq tribunala verməlidir. Cinayət cəzasız qalmamalıdır. Balayanın qızışdırıcı müraciətləri, yazıları, kitabları sayəsində erməni xalqı yolundan azaraq əlinə silah alıb dinc əhaliyə hücum edib, qətlə yetirib, torpaqları işğal edib. Xocalı soyqırımı XX əsrin ən böyük facilərindən biridir.

- Haşiyəyə çıxaraq bir faktı danışım. Beyrutun "Al-Şərq” nəşriyyatında erməni Davud Xeyriyanın "Xaç uğrunda” kitabı nəşr edilmişdir. Bu kitab Dağlıq Qarabağda aparılan müharibəyə həsr olunmuşdur. Müəllif kitabında yazır: "Biz Daşbulaq kəndinin yaxınlığında olan bataqlıqlardan yan keçmək üçün meyitlərin üzəri ilə gedirdik. Mən meyitlərin üzəri ilə getmək istəmirdim. Polkovnik Ohanyan mənə işarə etdi ki, mən qorxmayım. "Bu, müharibənin qanunlarıından biridir”, - dedi. Mən irəli addım atdım. Mənim ayaqlarım və fotoaparatım qan içində idi... Sonuncu maşında mən təxminən 10 yaşında bir qız gördüm. O, alnından və əlindən yaralanmışdı. Qız göyərmişdi, soyuğa və aclığa tab gətirən qızcığaz hələ sağ idi. Güclə nəfəs alırdı. Mən bu qızın həyatla mübarizə aparan gözlərini unuda bilmirəm. Müəyyən vaxtdan sonra bu qızı da "Qaflan”lıların sobasında yandıracaqlar. Taqətsiz uzanmış bu qızın barmaqlarının arasından qan gəlirdi. Tiqranyan familiyalı bir əsgər onu qaldırıb meyitlərin içinə atdı... Sonra od vurdular. Mən bunlardan sonra irəli gedə bilmədim. Amma fikrim var idi ki, Şuşanı da görüm... Geri qayıtdım...”

- Buna nə deyirsiniz?

- Bu, bir erməninin təsvirləri, etirafıdır. Belə vəhşiliklərin, qəddarlığın sayı-hesabı bilinmir. Xocalı həqiqətlərini bütün dünya xalqları bilməlidir. Bunun üçün güclü təbliğat mexanizmi işə salınmalıdır. Mən Ukraynada yaşayıram, ola bilsin, bu sahədə aparılan işlərdən siz deyən qədər ətraflı məlumatım yoxdur. Bu, təbiidir. Bununla belə, Azərbaycanın geniş miqyaslı təbliğat aparmasına həm maddi, həm mənəvi, həm də psixoloji imkanları var. Kampaniya xarakterli təbliğata son qoymalı, gündəlik ardıcıl, ədalətli təbliğat aparmaqla ermənilərin iç üzünü, başqa xalqlara qarşı olan nifrət hissini açıb dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq lazımdır.

SON

Eyruz Məmmədov, Respublikanın əməkdar jurnalisti, yazıçı-publisist

Xüsusi olaraq Xeberle.com üçün