Hazırda cəmiyyətdə təhsil sahəsi ilə bağlı ən çox müzakirə obyektinə çevrilən mövzulardan biri də repetitorluqdur. Şagirdlər orta məktəbdə öyrənməli olduqları biliklərə repetitor vasitəsilə yiyələnirlər.
Dünyada repetitorluq XVII əsrə, ilk dəfə olaraq yazılı imtahanların tətbiq edildiyi dövrə təsadüf edir. Məsələ burasındadır ki, hələ 4 əsr əvvəl imtahanlara hazırlaşmaq üçün valideynlər öz övladlarını müəllim yanına aparırmışlar ki, daha dərin biliklər əldə etsinlər.
Hazırkı dövrdə repetitorluq demək olar ki, dünyanın bütün ölkələrində bu və ya başqa dərəcədə müşahidə olunur.
Ölkəmizdə də bu tendensiya olduqca qabarıqdır və ictimai fikri məşğul edən məsələlər sırasına çıxıb. Repetitorluğun əhatə etdiyi fənlər əsasən seçim ixtisas qruplarına daxil olan fənlərdir. Yəni abituriyent seçdiyi ixtisas qrupundakı (I, II, II, IV ) 5 fəndən hazırlığa, yəni repetitor məşğələlərinə gedir. Bu zaman orta məktəblərin verdiyi təhsil ikinci planda qalır. Şagirdlər hazırlığa getdiyi üçün məktəbdən yayınır, dərslərdə fəal iştirak etmirlər.
Şəhərimizdə 40-dan çox orta ümumi təhsil məktəbi fəaliyyət göstərir. Biz də orta məktəb direktorları ilə əlaqə saxlayıb repetitorların artmasında bu elm təhsil ocaqlarının nə qədər rolu, bəlkə də belə demək mümkündürsə, "rolsuzluğu” olduğunu araşdırmağa çalışdıq.
2003- cü ildən 14 nömrəli məktəbdə direktor vəzifəsində çalışan Xanım Həsənova bildirdi ki, repetitorluğa marağın artmasında məktəbin yox, daha çox valideynlərin rolu var: " Onlar düşünürlər ki, məktəbdə lazım olan təhsil verilmir. Bizim məktəb isə nümunəvidir, məktəbdir ki, məktəbdə lazım olan təhsil verilir. Nəticələrimiz də yüksəkdir, keçən il 70 , bu il isə 71 uşağımız ali məktəbə qəbul olub. Bizim Nurcahan müəllimə, Şükufə müəllimə, Minarə müəllimə kimi bir çoxlarının da adlarını qeyd etmək olar. 80 % müəllimlərimizdən çox razıyam, onlar həqiqətən müəllimdirlər və məktəbdə lazım olan dərsi keçirlər. 9-cu sinif buraxılış imtahanlarının nəticəsinə görə birinci 10-luqdayıq. 2012-ci ildə ilin 50 ən yaxşı məktəbindən biri olmuşuq. Mən repetitorluğu qəbul eləmirəm. Düşünürəm ki, uşaq məktəbdə oxuyub öyrənməlidir. Repetitorluğu kökündən yığışdırmaq lazımdır, bu, normal bir şey deyil. Bu xidmət uşağın məktəbdən soyumasına, məktəbi , müəllimi saymamasına səbəb olur. Uşaq repititor yanına getməsə, bilikləri aşılamağı məktəbdəki müəllimdən tələb eləsə, onda heç repititora ehtiyac olmaz.”
15 nömrəli məktəbdə 15 ildən artıq direktor vəzifəsində çalışan Xanəli Məmmədovun sözlərinə görə, repetitorluğun genişlənməsində məktəbin fəaliyyəti əsas deyil. Sitat: "Cəmiyyətin və valideynlərin rolu burada yüksəkdir. Valideynlər və cəmiyyət məktəbə inam əvəzinə ayrı-ayrı repetitorların toruna düşürlər. Birinci əsas problem budur. İkincisi, o repetitorların qarşısının alınması üçün dövlət məktəblərində işləyən müəllimlərə repetitorluq edilməsi qadağan olunmalıdır. Türkiyədə, digər ölkələrdə necə ki bu qadağa mövcuddur. Onda müəllim maksimum gücünü dərsə verəcək. Daha repetitorluq üçün vaxt və yaxud imkan yaratmayacaq. Müəllimin ən əsası əməyi zəhmətinə müqabil formada indeksasiya olunmalıdır. Onda repetitorluğunun qarşısı alınacaq”.
2007 - ci ildən 29 nömrəli məktəbdə direktor vəzifəsində çalışan Vəfa Məmmədova repetitorluğun artmasının məktəblərdən asılı olmadığını dilə gətirdi. O bildirdi ki, özəl məktəblərdə, liseylərdə oxuyanlar da repititor müəllimlərindən istifadə edirlər: "Bu dərsin yaxşı keçilib-keçilməməsindən asılı deyil. Ümumiyyətlə, valideyn istəyir ki, övladı ali məktəbə qəbul olsun, yaxşı bal toplasın, ona görə də repetitorlara müraciət edirlər. Məktəblərdə dərsin yaxşı keçilib-keçilməməsindən asılı deyil, repetitorluğun artmağı. Yaxşı oxuyan uşaq da istəyir ki, müəllim yanına getsin, zəif oxuyan da istəyir, yəni artıq biliyə yiyələnmək üçün gedirlər.”
31 nömrəli məktəbin direktoru Xanım Əhmədova bildirdi ki, məktəblərdə dərslər necə keçilməlidir, elə də keçilir: "Sadəcə, olaraq valideynlər uşaqlarından son nəticədə ali məktəbə qəbul olmaq məqsədi ilə daha çox səy göstərirlər. Belə demək mümkünsə, bizim yerimiz dəyişik düşür. Biz tərbiyə ilə məşğul oluruq, valideynlər isə kitablarla. Onlar çox müdaxilə edirlər. Valideyn deyir ki, mənim uşağım dərsə gəlməsin, müəllim yanına gedir, yəni pul ödədiyi müəllimin dərsinə daha çox önəm verir, özü də bunu uşaqların eşidəcəyi tərzdə bildirir. Mən pul verirəm bu müəllimə, odur ki, onun məşğələlərindən qalmaq olmaz, ancaq məktəbdən qalır. Bü gün məktəb ən çox müzakirə olunan yerdir. Məktəbin problemlərini artıranlar çoxdur, amma ictimaiyyətdə bu problemləri həll etməyə çalışan, köməklik göstərən çox azdır. Dövlət maddi baxımdan artırır məktəbin imkanlarını, şərait yaxşılaşır. Kənardan cəmiyyətin məktəbin və müəllimlərin üstünə müdaxiləsi, təzyiqi var. Elə repetitor müəllimlər var ki, məktəbdə 6-10 saat dərs saatı götürürlər ki, adları getsin. Məktəbdə tanısınlar ki, belə bir müəllim var. Onlar şəxsi ciblərinə işləyirlər. Şəxsən mən istərdim ki, o müəllimlərə qarşı ciddi tədbirlər görülsün. Çünki onlar nə büdcəyə bir xeyir verirlər, nə də məktəbin tədrisi var. Robotlar hazırlayırlar - sadəcə olaraq, riyaziyyatı yaxşı bilən robot, fizikanı yaxşı bilən robot”.
35 nömrəli məktəbdə 2 ilə yaxın direktor vəzifəsində çalışan Nüşabə Seyfullayevanın fikrincə isə şagird məktəbdə qəbul proqramını mənimsəyə bilər: "Sözsüz ki, məktəblərimiz bütün potensialını ortaya qoymalı, müəllimlər də öz işinin öhdəsindən elə gəlməlidir ki, repetitorluğa o qədər yer qalmasın. 45 dəqiqədə dövlət proqramı tədris olunur. Sözsüz ki, müəllim uşağa hər cəhətdən kömək etməlidir. Bu, bir bəladır düşüb insanların canına - elə bilirlər ki, repetitor yanına gedəndə onlar daha çox şey öyrənirlər. Əslində isə elə deyil. Şagirdlər öz işlərini asanlaşdırmaq istəyirlər. Şagird dərs müddətində hər bir şeyi öyrənə bilər.”
Fikrimcə, şagird öyrənmək, daha çox biliyə yiyələnmək istəyirsə, ona heç bir bəhanə gərək deyil. İstər repetitor, istərsə də orta məktəb təhsili ilə yüksək nəticə ilə ali məktəbə qəbul ola bilər. Az deyil maddi imkansızlıq ucbatından və yaxud da ucqar kəndlərdə repetitor yanına getmədən öz gücü hesabına oxuyub 600 dən artıq bal toplayan abituriyentlər.
Ancaq müəllim də işinə insafla yanaşmalıdır. Bu günlərdə redaksiyamıza müraciət edən valideynin sözləri ilə yazını yekunlaşdırırıq: "Oğlum məktəbdə ona dərs deyən müəllimlərin yanına getmir. Buna görə də uşağı gözüm çıxdıya salıblar. Sınaq imtahanında 500 bal yığır, 25 sualdan 20 -22 –ni yazdığı fəndən məktəbdə 3 alır”.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
