
"Bildirməliyəm ki, noyabrın 10-da imzalanmış Bəyanat icra
edilir. Burada istərdim ki, Azərbaycan xalqı da bilsin, bəzən buna
noyabrın 9-da imzalanmış bəyanat deyirlər, bəzən noyabrın 10-da. Mən bu
bəyanatı Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə ikimiz videokonfrans
vasitəsilə Bakı vaxtı ilə noyabrın 10-da imzalamışam. Bizim Rusiya ilə
bir saat fərqimiz var”.
Xeberle.com xəbər verir ki, bunu Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev xalqa müraciətində deyib.
Dövlət başçısı bildirib ki, bu uyğunsuzluq buna görədir:
"Ona görə, noyabrın 10-da imzalanmış Bəyanat icra edilir. Mən
imzalanma mərasimindən sonra bu bəyanatı olduğu kimi Azərbaycan xalqının
diqqətinə çatdırdım və bir daha göstərdim ki, bizim bütün işlərimiz
şəffafdır. Mən xalqın gözü qarşısında bunu imzalamışam, böyük qürur
hissi ilə imzalamışam, qalib kimi imzalamışam. Bu Bəyanatın bütün
mətnini Azərbaycan xalqının diqqətinə çatdırdım. Bu gün isə artıq
münaqişə arxada qalandan sonra bu Bəyanatın icrasını şərh etmək
istərdim.
Deməli, birinci bənddə göstərilən məsələlər artıq təmin edilib.
Noyabrın 10-dan başlayaraq atəşkəs təmin edilibdir. Hərdənbir Ermənistan
tərəfindən atəşkəsin pozulması halları olur. Biz isə layiqli cavab
veririk. Ancaq Azərbaycan tərəfindən atəşkəsin pozulması halları
olmamışdır və bütövlükdə, atəşkəs təmin edilir.
İkinci bənddə göstərilir ki, noyabrın 20-də Ağdam rayonu Azərbaycan Respublikasına qaytarılır. Bu, təmin edildi.
Üçüncü bənddə göstərilir ki, Dağlıq Qarabağda təmas xətti və Laçın
dəhlizi boyu Rusiya Federasiyasının 1960 sayda odlu silahlı hərbi
qulluqçusundan, 90 zirehli hərbi texnikasından, 380 ədəd avtomobil və
xüsusi texnikadan ibarət sülhməramlı kontingenti yerləşdirilir. Bu,
təmin edildi.
Dördüncü bənddə göstərilir ki, bu Bəyanatın müddəti 5 ildir. Əgər,
müddətin bitməsinə 6 ay qalmış tərəflər buna etiraz etməsələr, bu
Bəyanat və bu razılaşma uzadılır. Bu, aydın məsələdir. Münaqişə
tərəflərinin razılaşmalara əməl etməsinə nəzarətin səmərəliliyinin
artırılması məqsədilə atəşkəsə nəzarət üzrə sülhməramlı mərkəz
yaradılır. Bu Bəyanat imzalananda bu bənd o qədər də geniş
açıqlanmamışdır. Ancaq biz bunu imzalayanda, artıq razılaşmışdıq ki, bu
mərkəz Türkiyə-Rusiya mərkəzi olacaqdır və bu da artıq öz həllini
tapıb.
Sonra altıncı bənddə göstərilir ki, Ermənistan Respublikası 15
noyabrda Kəlbəcər rayonunu və 1 dekabr tarixinədək Laçın rayonunu
qaytarır. Bildiyiniz kimi, Rusiya tərəfi bizə müraciət edərək bir qədər
vaxt istəyib. Kəlbəcər rayonunun bizə qaytarılması 15 noyabrda yox, 25
noyabrda artıq təmin edilib. Altıncı bəndin bu hissəsi icra edilib.
Laçın rayonu Azərbaycana qaytarılıb. Laçın dəhlizi Şuşa şəhərinə
toxunmayacaq 5 kilometr enliyində Rusiya sülhməramlı kontingentinin
nəzarəti altında qalır. Mən bu bəndi artıq şərh etmişdim. Bunun ilkin
variantında 30 kilometr, ondan sonra eni 10 kilometr və bu, Rusiya
sülhməramlı kontingentinin yox, erməni silahlı qüvvələrinin nəzarəti
altında qalırdı, onu da biz bu Bəyanatdan çıxartdırdıq. Göstərilir ki,
tərəflərin razılığı əsasında növbəti 3 il ərzində Dağlıq Qarabağla
Ermənistan arasında əlaqəni təmin edən Laçın dəhlizi üzrə yeni hərəkət
marşrutunun inşası planı müəyyən ediləcək. Bununla da həmin marşrutun
mühafizəsi üçün Rusiya sülhməramlı kontingentinin gələcək yerdəyişməsi
nəzərdə tutulur. Mən bu məsələni də şərh etmək istərdim. Burada nə
göstərilir? İndi hamı yaxşı bilir ki, Laçın dəhlizi Laçın şəhərinin
içindən keçir. Beləliklə, Laçın şəhəri o dəhlizin ortasında qalır. Mən
isə Rusiya Prezidenti ilə söhbətlər əsnasında deyirdim ki, Laçın şəhəri
də bizə qayıtmalıdır. Ona görə biz təklif edirik ki, yeni bir dəhliz
inşa edilsin. Dağlıq Qarabağı Ermənistanla birləşdirən yeni bir dəhlizin
marşrutu işlənilsin və inşa edilsin. Burada vaxt da göstərilib - 3 il
ərzində. Ancaq mən hesab edirəm ki, biz bunu daha tez müddətdə edə
bilərik. Yeni dəhlizin parametrləri müəyyən olunandan sonra Laçın şəhəri
də bizə qaytarılacaqdır. Bu, xüsusi diqqətəlayiq məsələdir. Çünki əgər
mən bunu bu Bəyanata saldırmasaydım, Laçın dəhlizi Laçın şəhərini həmişə
əhatə edəcəkdi.
Yeddinci bənddə göstərilir ki, məcburi köçkünlər və qaçqınlar Dağlıq
Qarabağın ərazisinə və ətraf rayonlara BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali
Komissarlığının Ofisinin nəzarəti altında geri qayıdır. Bu da önəmli
məsələdir. Azərbaycan vətəndaşları Dağlıq Qarabağın bütün yerlərinə
qayıtmalıdırlar, harada ki, onlar əvvəl yaşayıblar. Bu məsələyə artıq
BMT nəzarət edəcək. Əlbəttə, bunun vaxtı var. Bu, növbəti təmaslar
əsnasında həll olunacaqdır.
Səkkizinci bənddə göstərilir ki, hərbi əsirlər, girovlar və digər
saxlanılan şəxslərin, habelə cəsədlərin mübadiləsi həyata keçirilir.
Artıq bu proses davam edir - həm cəsədlərin mübadiləsi, həm əsirlərin və
girovların.
Doqquzuncu bənddə göstərilir ki, bölgədəki bütün iqtisadi nəqliyyat
əlaqələri bərpa edilir. Ermənistan Respublikası vətəndaşların nəqliyyat
vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətinin
təşkili məqsədilə Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları və Naxçıvan
Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsinin təhlükəsizliyinə
zəmanət verir. Nəqliyyat əlaqəsi üzrə nəzarəti Rusiyanın Federal
Təhlükəsizlik Xidmətinin Sərhəd Xidmətinin orqanları həyata keçirir və
tərəflərin razılığı əsasında Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə
Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən yeni nəqliyyat
kommunikasiyalarının inşası təmin ediləcək. Bu 9-cu bənd sırf mənim
təkidim nəticəsində Bəyanata salınmışdır. Çünki müzakirə olunan, uzun
illər müzakirə olunan sülh planında belə açıq-aydın müddəa yox idi.
Yəni, nəzərə alınırdı ki, bütün kommunikasiyalar açılacaqdır və Naxçıvan
Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın əsas hissəsini birləşdirən dəhliz
haqqında söz getmirdi. Hesab olunurdu ki, bu ümumi ifadə bunu ehtiva
edir. Burada isə konkret göstərildi ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə
Azərbaycanın əsas hissəsi arasında dəhliz yaradılır və bu dəhlizin
təhlükəsizliyini Ermənistan yox, Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik
Xidmətinin Sərhəd Xidmətinin orqanları həyata keçirir. Yəni, bu dəhliz
tam təhlükəsiz olacaq. Eyni zamanda, ikinci məsələ - tərəflərin razılığı
əsasında Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını
birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının inşası - bu məsələni
tam və gələcəyə hesablanmış çərçivədə həll etmək üçün əlavə də bənd
salındı. Yəni, bu, nə deməkdir? O deməkdir ki, iki dəhliz olmalıdır.
Əgər lazım olsa, iki dəhliz olmalıdır. Bu, bizim tarixi
nailiyyətimizdir.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.