Onu deyim ki, hər hansı bir kitabın müəllifi mənə öz kitabını hədiyyə edərsə çox məmnun olur və minnətdarlığımı bildirirəm. Əgər bu hörməti qazanmısansa, niyə də bu hissi yaşamayasan. Onu da vurğulayım ki, bu hörmətə layiq görülmüsənsə, bu kitab mütləq oxunmalıdır. Eləcə də bu yaxınlarda oxuyub bitirdiyim yazıçı Eyruz Məmmədovun "EPİ" romanı. Onu da deyim ki, bu əsəri bəlkə də hər gün vərəqləyirəm, bəzi yerlərini yenidən oxuyaraq yadıma salıram. Yadıma salıram yox, yadımdan çıxara bilmirəm desəm, fikrimi daha doğru ifadə etmiş olaram... Niyə?
İlk öncə onu deyim ki, əsər çox oxunaqlı, axıcı olduğundan həvəslə oxuya bilirsən. Ancaq əsərin içinə daxil oldunsa, qəhrəmanın həyatını yaxından izlədikcə sənə çox çətin olur. Bu baxımdan düşünürəm ki, bu əsəri yazıb bitirmək müəllif üçün heç də asand olmayıb. Məncə Eyruz müəllim bu əsəri ürək ağrısı, qəlb göynərtisi ilə başa çatdırıb. Eləcə də mən!
Bəlkə də söyləyəcəklərim çoxları üçün adi, sıradan bir şeydir. Ancaq inanmıram ki, azacıq da olsa insani hissləri olan kimsə bu hadisələrə biganə qala bilə. Dünyamız nə qədər inkişaf etsə də belə, yenə də müəyyən xəstəliklər qarşısında acizdir. Bu xəstəliklərdən biri də "epilepsiya" xəstəliyidir. Bu romanda da bir gəncin xəstəliklə bağlı yaşantılarından, arzularının puç olmasından və keçirdiyi istirablardan geniş söhbət açılır. Əsərin qəhrəmanı roman boyu bu sıxıntılarla, xəstəliyin gətirdiyi acılarla istər ailədə, istərsə də cəmiyyətdə əzab çəkir. Bununla belə yazıçı təkcə bir gəncin həyat hekayəsinimi yazır? Xeyir! Elə maraqlısı da budur! Müəllif əsərdə təkcə bir gəncin yaşantılarını deyil, o yaşantılarının içində özünün bir çox ideyalarını, demək istədiklərini məncə çox peşəkarcasına oxuculara çatdırmağı bacarıb. Məncə əsərdə təkcə bir gəncin yaşantıları deyil, o yaşantıların içində, qəhrəmanın dili ilə çox mətləblərə toxunulur, müıyyən mesajlar verilir. Yazıçı Eyruz Məmmədovun dünyada baş verən olaylara, insanların bu xəstəliklə bağlı düçar olduğu hadisələrə biganə qala bilməməsi, Xeyirlə Şərin, Ruhla İblisin mübarizəsində özünü çox aydın göstərir. Ən önəmlisi isə müəllifin həyat hadisələrində yaxşıya, doğruya zavalın olmadığını göstərməyi bacarmasıdır. Qəhrəmanımızın həyatının acılarla, məşəqqətlərlə dolu olmasına baxmayaraq, onda həyat eşqinin sönməməsi, elmə, savada yiyələnmək həvəsi, mübarizliyi, sevib sevilmək eşqinin çox olması əsər boyu oxucuda ona hörməti artırır. Qəhrəmanın etik tərbiyəsi, yüksək əxlaqı, ürəyində sonsuz mərhəmət hisslərinin çox olması onu göstərir ki, yaxşılıq etmək, insani hisslərə sahib olmaq nə yaşa baxır, nə də ki, imkana. Hələ qəhrəmanımızın uşaqkən belə Nəsibə adlı qızcığazın həyatını qorumaq istəyi, bunu bacarmadıqda ölümünə sarsılması yazıçı tərəfindən çox həssaslıqla qeyd edilir. Yazıçı əsər boyu müəyyən vacib suallar qoyur və bu suallarln cavabını da zaman-zaman özü açıqlaylr. "Bəs həyatın mənası nədən ibarətdir? Həqiqətən xoşbəxtlikdənmi, yoxsa xəyanətdənmi, bəlkə naqislikdən?". "Tanrı yaratdığı insanı kim yoldan çıxara biləcək? Yerə göndərdiyi sevgi və gözəllik, yoxsa nifrət və xəyanət?" İblisin və Ruhun dili ilə verilən cavablar da maraqlı, eyni zamanda həqətə uyğun həyat fəlsəfəsidir.
Kamil insan kimi yaşamaq üçün yazıçının öz düsturu var. "... Bu həyatın amansız qanunları arasında özündə qüvvə tapıb qarşına çıxan həmin maniələrə qarşı mərdliklə mübarizə aparmalısan, zəif olduqda bu mübarizədə həmişə məğlub ola bilərsən..."
Yazıçının fikrincə həyatın nahamar yollarında mübarizə apararaq addımlamaq üçün, sənin təkcə həyata baxışın, tərbiyyən, əxlaqın, dünyagörüşün deyil, burada sənin "qenetik kod"ların da əsas rol oynayır. Əgər sən zəifsənsə bu işdə "Allah da sənə kömək etmək istəməz...".
Bu romanda o qədər gözəl fikirlər, elə dəqiq ifadələr var ki, az qalıram bütün kitabı bura kömürdırək oxuculara göstərəm.
Romanda bəhs olunan epilepsiya xəstəliyinin mövcudluğu, onun törətdiyi fəsadlar təkcə bir gəncin həyatını deyil, eyni zamanda onun ailəsinin həmişə gərgin olmasına, narahat və üzgün olmasına səbəb olur. Qəhrəmanımızın Nigara olan saf sevgisi, Nigarın da onu olduğu kimi qəbul etməsi, sədaqəti çox təsirli və maraqlı bir şəkildə qələmə alınıb. Ölüm Nigarı onun əlindən alsa da belə, sədaqəti, etibarı və vəfası ilə yazıçı tərəfindən çox gözəl tərənnüm olunub. Bununlada yazıçı qəhrəmanımızı sonrakı bədbəxt taleyində ən azından vəfasızlıqla üzləşdirmir... Niğarın anasının gələcəkdə kürəkəni ola biləcək qəhrəmanımızın həyatını araşdırması, xəstəliyini aşkar edib üzə çıxarması və gələcəkdə bu sevdanın baş tutmayacağı qənaətinə gəlməsi, onların elə indidən ayrılmasına qərar verməsi yazıçını çıxılmaz vəziyyətə salır və o, istəməsə də belə onları ayırmağa məcbur olur. Məncə bu oxucuların da gözündən yayınmır və buna görə yazıçı alqışlanmağa layiqdir. Bir şeyi unutmaq olmaz ki, elə hadisələr var ki, bizim iradəmizdən kənar, Allahın qədər-qismətindən asılıdır. Məncə Eyruz müəllim də Nigarı "öldürməklə" biz oxuculara bunu təşviq etməyə çalışmışdır.
Romanı oxuduqca yazıçının daha bir ideyası diqqətimi cəlb etdi. Əsər boyu bir çox alimləri, tarixin yaddaşında qalan korifey yazıçıları, sərkərdələri, məşhur rəssamları, dövlət başçılarını və bir çox tarixi şəxsiyyətləri xatırlamasıdır. Onlar haqqında yadımızdan çıxan və ya ümumiyyətlə məlumatsız olduğumuz hadisələri bizimlə bölüşməsidir. Qəhrəmanın pristupu tutan an onun ruhu bədənindən cıxaraq, epilepsiya xəstəliyini canlarında gəzdirən tarixi şəxsiyyətlərdən Yuli Sezar, Vinsent Van Qoq, Janna Dark, Nitşe, Napaleon, Sokrat, Dostoyevski, Platon, l Pyotr və s. ruhları ilə görüşûr, "Epi" dilində ūnsiyyətə girirlər.
Bu adları yazdıqca nədənsə ağlıma gələn bir fikri də qeyd etmək istəyirəm. Qəhrəmanımızın epilepsiya tutmalarındakı vaqilər, incəliklə ipə-sapa düzülmüş maraqlı hadisələr bir növ mənə "Min bir gecə" nağıllarını xatırlatdı və bu da oxucuda mövzu baxımından deyil, ardıcıllıqla danışılan hadisələr baxımından əsəri tez oxumaq həvəsini artırır.
Romanı oxuyub qurtaranda özüm-özümə belə bir sual verdim ki, hörmətli yazıçımız nə əcəb qəhrəmanımıza ad verməyib? Yoxsa... Maraqlıdır, deyilmi?!
Ümumilikdə yazıçı Eyruz Məmmədovun "EPİ" romanı son dövrlərdə oxuduğum əsərlərdən stil və forma baxımından, eləcədə hadisələrin dinamikliyi baxımından fərqlənən bir əsərdir.
Hər kitab bir hadisədir! Bu baxımdan həyat hadisələrini ədəbi hadisəyə gətirərək onu gözəl roman şəklində bizə çatdıran yazıçı Eyruz Məmmədovu təbrik edirəm. Ona can sağlığı yaradıcılıq uğurları arzulayıram. Tahirə Bədəlova
yazıçı-publissist
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
