O qumbara hər vaxt sıxılmağa hazır imiş. Daim özüylə gəzdirirmiş. Neçə
illərin dostu, yoldaşı olsaq da, bundan xəbərim olmayıb. Onu hər an
sıxmağa, özünü də, başqalarını da məhv etməyə hazır imiş!
Çox təəssüf ki, özü məhv oldu - hər an partlatmağa hazır olduğu və bir
gün dözməyib, nəhayət sıxdığı qumbaradan. Özünü məhv elədi - ömrünün
çiçəkləndiyi, çox gənc bir vaxtda.
...Bir dost itirdim. Özümə həmişə yaxın və doğma bildiyim bir adamı.
Bir dost kimi mənə başsağlığı verilməliydi. Ancaq dost-tanışlar bunu
etmədilər. Bəlkə də, onlar özü-özünü məhv edən adama görə başsağlığı
verməyi heç lazım bilmədilər…
...Bir dost itirmişəm. Özünə və son qoyduğu dostluğa acısam da,
gözlənilməz itkidən uzun müddət özümə gələ bilməsəm də, bu ağır itki
məndə dərin ürək ağrısı yaratsa da, çox qəribədir ki, onun bu
gözlənilməz, ağlasığmaz hərəkətini, ciddi bir səbəb olmadan özünü məhv
etməsini ona heç cür bağışlaya bilmirəm... Heç vaxt bunu büruzə verməsəm
də, həmişə ən çox onun sadəliyi, səmimiyyəti, dosta sədaqəti ilə
öyünürdüm… Aramızdan heç vaxt su da keçməmişdi, bir-birimizdən heç vaxt
incik düşməmişdik.
Heyf!... O özü-özünü məhv elədi. Onu itirməklə mən bir dost "azaldım",
bir dost qədər zəiflədim, gücsüzləşdim. O, bunu etməyə də bilərdi -
hər şey onun özündən asılı idi. Çox tələsdi, səbrsizlik etdi… Və
partlayış elə güclü oldu ki, bütün içi… çölə atıldı. Bu, çox dəhşətli
bir mənzərə idi. Allah bunu heç bir dosta göstərməsin!...
Hadisə belə olmuşdu… Yoldaşlarla birgə çox adi olan bir məsələni
araşdırırdıq. Birdən onun tərsliyi tutdu və özünün haqlı olduğunu israr
edərək, tədricən səsini qaldırmağa, yoldaşlarını səhv düşünməkdə, guya
onun haqlı olduğunu bilə-bilə onunla qəsdən razılaşmamaqda
günahlandırmağa başladı. Ondan bu məsələdə bir qədər təcrübəli olduğumu
(bunu yalnız indi "etiraf" etmək məcburiyyətindəyəm), həm də
dostluğumuzu və mənim ondan heç olmasa "2-3 bayram" böyük olduğumu əsas
tutaraq və bir dost ərki ilə öz fikrimi söyləmək istəsəm də (o, hərfi
mənada bəlkə də haqlı idi, mütləq mənada, konkret götürüldükdə isə –
yox), o, məni sonacan dinləmək belə istəmədi.
Üsyankarcasına etirazını bildirərək, bizim "heç nə bilmədiyimizi, başa
düşmədiyimizi" söyləyərək, əsib-coşmağa başladı (mən isə həmişə elə
güman edirdim ki, o, hər yerdə və hər zaman özünün yaşca böyük olan
dostunun hörmətini saxlayır və mən nəsə bir söz demək istədikdə hər
zaman etika gözləyərək, sözümü kəsmədən, diqqətlə məni dinləyə bilir…)
O, danışdığı yerdəcə… partladı. Bu partlayışın səsi bütün ətrafa
yayıldı… Hay-küyə çoxlu adam yığışdı. Artıq onun içi… çölə tökülmüşdü.
Belə bir gərgin anda o, mənim ünvanıma layiq olub-olmadığım hər nə
vardısa, dost-yoldaş olduğumuz ötən illər ərzində "içəriyə" nə
yığmışdısa, mənim haqqımda nə fikirləşirdisə, hamısını deyə bildi…
Heyrətdən yerimdəcə donub qalmışdım…
Haşiyə
…Orta məktəbin 5-ci sinfində oxuyarkən bizim qızlardan biri üstünə
benzin tökərək, özünü "sevgi alovunda" (?.. – 12 yaşında) yandırmışdı.
Həkimlər və bədbəxt, gözü yaşlı anası düz iki il gecə-gündüz çalışaraq,
çox çətinliklə də olsa, onun həyatını xilas etmişdilər.
Ancaq qızın özünün, həm də doğmalarının həmin illər ərzində
çəkdikləri məşəqqətləri gördükdən sonra mənim intihar edənlərə - özünü
çaya, dənizə, oda atanlara, boğazına kəndir salıb həyatla vidalaşanlara
heç vaxt rəğbətim olmayıb. Axı, bu həyat bütün acısı, ağrısı-əzabı ilə
şirindir. Ona tab gətirməyi, dözməyi bacarmaq lazımdır. Şair Molla Pənah
Vaqif demiş:
"Toy-bayramdır bu dünyanın əzabı,
Əqli olan ona gətirər tabı!..."
O dözmədi, tab gətirmədi həyat sınağına, dost sınağına, dost əzabına.
...İlk günlər dost itkisi məni çox sarsıdır, əzab verirdi. Ancaq onun
son anda ünvanıma söylədiyi haqsız iradlar, ittihamlar və təhqirlər
yadıma düşdükcə dərk etdim ki, o, heç vaxt mənim dostum olmayıbmış,
sadəcə mən onun dostu olmuşam. Sən demə, o, heç dost deyilmiş…
Və indi bu itki məni o qədər də ağrıtmır. Mənə o zaman
başsağlığı verməyən dostlarımdan da daha incik deyiləm. Mənə heç
başsağlığı düşmürmüş: "həlak olan", doğrudan da, heç mənim dostum
deyilmiş…
