İri cüssəli, çirkli amma səmimi Şrek

Uşaqlıqda nağılları oxuyanda həmişə düşünürdüm ki, görəsən, doğurdan da div var?! Düzdü qarşıma çıxmasını istəməzdim. Amma qəhrəmanların divə qalib gəldiyi hissələri sevinclə oxuyurdum və qələbəyə ürəkdən sevinirdim. Sonralar nağıl qəhrəmanlarını cizgi filmlərində gördük. Üstəlik yeni obrazlar da tanıdıq. Əminəm ki, indi adını deyəcəyim cizgi qəhrəmanını, hətta animasiya film qəhrəmanını tanımayan yoxdur.

 İri cüssəli, kor-kobud, tez-tez gəyirən, çirkli amma səmimi Şrek.  Bu obrazı real həyatda görsəniz necə, yenə sevərsiniz? Məncə, sevin. Çünki doğurdan da o, yaxşı insan olub. Amerikanın məşhur cizgi film rəssamı Uilyam Steyqin yaratdığı Şrek obrazının prototipi peşəkar fransız güləşçisi, ağır çəki üzrə ikiqat dünya çempionu, "Fransız mələyi" ləqəbli Moris Tiyedir.

 O,  1903-cü il oktyabrın 23-də Rusiyanın Ural əyalətində yaşayan fransız əsilli ailədə doğulub. Anası müəllim, atası dəmiryolu stansiyasında mühəndis işləyirdi. Atasını erkən yaşlarında itirib. Sonradan bədheybətə oxşasa da, uşaqlıq çağlarında yaşıdlarından fərqlənmirdi. Hətta onu üzdən mələyə də bənzədənlər vardı. 1917-ci il inqilabından sonra ana oğlu ilə birgə Fransaya köçür və Reyms  şəhərində məskunlaşırlar.

Morisin 17 yaşı olanda  ayaqlarında, əllərində, başında şişkinlik yaranmağa başladı. 19 yaşında ona akromeqali (beyində hipofiz vəzinin böyümə hormonlarının çoxalması nəticəsində yaranan xəstəlik) diaqnozu qoyulur. Bu xəstəlik sümükləri, əsasən də üz nahiyəsini böyüdür. Boyu 170 sm olan Tiyenin çəkisi 122 kiloqrama çatır.

Moris Fransanın Talouse Universitetinin hüquq fakültəsinə qəbul olunsa da, kəskinləşən xəstəliyinə görə təhsilini yarımçıq qoymalı olur.

 Müsahibələrinin birində demişdi: "Bəlkə də mən bu üzümlə də peşəkar hüquqşünas ola bilərdim, amma mənin səsim eşşək anqırtısına oxşadığı üçün onu dinləmək dözülməzdir. Ona görə də mən hərbi dəniz donanmasına getdim".

Bu minvalla o, fransız hərbi gəmi donanmasında beş il mühəndis kimi çalışdı.

 Moris çox inanclı katolik idi. Anasının ciddi nizam-intizamı və özünün də güclü yaddaşı sayəsində 14 dildə sərbəst danışmağı bacarırdı.

 Ancaq bu keyfiyyətləri belə onu ətrafının yanında baş uca yox, elə göründüyü kimi başı yekə göstərirdi. Çoxları Morisin başının və ürəyinin içindəkilərə bələd deyildi. Xəstəliyinin təzə vaxtlarında cəmiyyətə adaptasiyası çətin oldu. Bəzən onu görənlər gülür, ələ salırdılar. Ancaq Tiye anlayırdı ki, bu qədər çatışmazlıqlarının içində üstün cəhətləri ilə özünə təskinlik verməlidir.

 "Çoxları mənə meymun deyirlər və bu məni çox kədərləndirir. Əlbəttə, bu hal heç kəsin xoşuna gəlməz. Belə vaxtlarda mən hamıdan qaçıb suyun kənarında rahatlıq tapırdım".

 1937-ci ilin fevralında Tiye Sinqapurda Karl Pocello ilə tanış olur. O, peşəkar güləşçi idi. Pocello Morisi inandırır ki, o güləşçi olsa, uğur qazana bilər və onlar məşqlərə başlamaq üçün birlikdə Parisə gedirlər.

 Moris həm də  iki il  Fransa və İngiltərə müharibəsində iştirak etdi və İkinci Dünya müharibəsinin başlanması səbəbi ilə 1939-cu ildə Amerikaya yollandı. 1940-cı ildə isə Pol Bouzer hələ heç kəsin tanımadığı güləşçini yeni ulduzu kimi "Fransız mələyi" ləqəbi ilə güləş aləminə təqdim etdi. Uğurlu döyüşləri sayəsində şöhrətlənən Moris "məğlubedilməz" güləşçi titulunu qazandı.

 1945-ci onun xəstəliyi kəskinləşməyə başladı. Artıq baş ağrıları dözülməz həddə çatmışdı. Görmə qabiliyyəti tamamilə zəifləmişdi. Üstəlik ürəyi də məşhur güləşçinin "sözünə" baxmırdı. Final döyüş səhnəsi isə 1953-cü ilin 14 fevralında Sinqapurda baş tutdu.

 Moris Tiye sevimli dostu və onun məşhur güləşçi olmasının səbəbkarı Karl Pacello ilə eyni gündə 1954-cü ilin 4 sentyabrında ürəktutmasından vəfat edib. Dostlar yanaşı dəfn olunublar və onların qəbirlərinin yanında üzərinə "Dostları ayırmağa ölümün belə gücü çatmadı" sözləri yazılmış abidə qoyulub.

 Güləşçi karyerası dövründə Tiyeni "rinqdəki eybəcər, nəhəng adamyeyən" adlandırırdılar. Bütün bu keyfiyyətlər məhz "Şrek" cizgi filminin ərsəyə gəlməsində əsas stimul mənbəyi olub.

 Vaxtilə “PDI Dreamworks” şirkətində çalışanlardan biri yazırdı: "Şrek obrazını yaratmaq üçün bir çox möcüzəvi güləşçilərin fotolarını gözdən keçirtdik. Ancaq düşünürəm ki, təkcə görünüş baxımından yox, həm də insani keyfiyyətləri və mehriban xasiyyəti ilə bu obraza yalnız Moris Tiye uyğun gəlirdi".

 Düzdü, Uilyam Steyq çalışdığı şirkətin gizlilik prinsiplərinə əməl edərək əslində Şrekin prototipinin Moris Tiye olduğunu təsdiqləməyib. Amma bütün göstəricilər bu səmimi bədheybəti nişan verir. Bəs Şrekin sevimli arvadı Fionanın prototipi kimdir? Bax bu özümə də maraqlıdır. Yəqin ki, bir gün onun kimliyi də üzə çıxacaq...

Gülnarə İlham

/ailem.az/