Bir sinifdə 45 şagird
Təhsil sahəsində bir sıra problem qalmaqdadır. Burada elə
problemlər var ki, ilk baxışdan bir o qədər nəzərə çarpmasa da, təhsilin keyfiyyətinə
birbaşa təsir göstiərir. Məsələn, orta məktəblərdə olan şagird sıxlığı kimi.
Sumqayıtın orta təhsil müəssisələri üçün xarakterik olan bu məsələ illərdir həllini
tapmır. Hazırda Sumqayıt şəhərinin bir qisim məktəbində şagird sıxlığı yaranıb.
Vəziyyət o yerə çatıb ki, bir sinifdə şagirdlərin sayı 35-40, bəzi hallarda isə
daha çox olur. Belə ki, valideynlər bir sinifdə uşaq çox olduqda təhsilin
keyfiyyətinin aşağı düşdüyünü, müəllim tərəfindən hər uşağa ayrılan diqqətin
azaldığını iddia edirlər.
Araşdırmamıza görə Sumqayıtda elə məktəblər var ki, orada ibtidai sinifdə
şagirdlərin sayı hətta 45 nəfərə çatır.
"Robot” müəllimlər
Belə bir halda müəllim bir dərs ərzində neçə uşağı
dinləyib sonra da yeni dərsi izah edə bilər?! Bütün şagirdlərə vaxt ayırmaq,
görüləsi işləri çatdırmaq müəllimdən əlavə bir bacarıq tələb edir. Nəzərə almaq
lazımdır ki, nə müəllim, nə də şagird robot deyil. Birincilərlə qısa müddətdə
daha yaxşı formada məşğul olmaq, onları öyrətmək də mümkün deyil. Bütün bunları
nəzərə alaraq, 35-40 şagird olan sinifdə keyfiyyətli dərs gözləmək də məntiqli
deyil. Bunun fonunda onlardan bilik tələb etmək absurd məsələdir.
Orta sıxlıq 30 nəfərdir
2017-2018-ci tədris ilində Sumqayıtda 5877 nəfəri şagird
I sinfə gedib. Şagirdlər 202 sinifdə komplektləşdirilib. Şagirdlərin sayı ötən
tədris ili ilə müqayisədə 53 nəfər az, siniflərin sayı isə 3 sinif çoxdur. Orta
hesabla bir sinifə 30 nəfərə yaxın şagird düşür. Ötən il də eyni hal yaşanıb.
Qanunvericilik: bir sinifdə 20 şagird və 36-42 m2
Nazirlər Kabinetinin 13 yanvar 2011-ci il tarixli, 5
nömrəli qərarı ilə təsdiq olunmuş "Ümumtəhsil məktəbinin Nümunəvi Nizamnaməsi”nə
əsasən, ümumtəhsil məktəblərində siniflər şagirdlərin sayı 20 nəfər olmaqla müəyyən
edilir. Zəruri hallarda mövcud qanunvericiliyin tələbləri gözlənilməklə, siniflər
şagirdlərin sayının 20 nəfərdən az olmasıyla təşkil oluna bilər.
Nazirlər Kabinetinin
"Ümumtəhsil məktəbinin Nümunəvi Nizamnaməsi”nə dəyişikliklər edilməsi
haqqında” 19 yanvar 2012-ci il tarixli qərarında da qeyd olunub ki, bir sinifdə
şagirdlərin ümumi sayı 20 nəfərə çatmadıqda mövcud şagird sayı ilə sinif təşkil
edilməsinə yol verilir.
Mövcud qaydalara (Nazirlər
Kabinetinin 19 yanvar 2012-ci il tarixli, 9 saylı qərarı) görə, bir sinifdə
şagirdlərin sayı 30 nəfərdən çox olduqda, yaxud şagirdlərin bir sinifdə tədrisinə
sinif otağının ölçüsü imkan vermədikdə həmin sinif üzrə ikinci paralel sinif təşkil
olunur.
Digər bir qərara nəzər salaq.
"Təhsil müəssisələrinin tikintisinə, maddi-texniki təchizatına dair vahid
normalar, ümumi sanitariya-gigiyena tələbləri, şagird yerləri ilə təminat
normativləri”nin təsdiq edilməsi haqqında 03.08.2012-ci ildə Azərbaycan
Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 171 nömrəli qərarının 2.3.1 saylı bəndində
isə qeyd olunur ki, Ümumi təhsil müəssisələrində siniflər şagirdlərin sayı 20 nəfər
və sahəsi 36-42 m2 olmaqla təşkil edilir. Həmin qərarın 2.3.12 saylı bəndində
isə bildirilir ki, dərslər üzbəüz siniflərdə keçirilən zaman otaqların sahəsi
bir şagirdə 2,0-2,5 m2, qrup formasında və fərdi məşğələlər qaydasında
aparılarkən isə bir şagirdə 3,5 m2 sahə ilə hesablanır.
Şagird sıxlığı fəsadlara yol açır
Üstəlik orta məktəblərdə təlim-tərbiyə alan uşaqların
vaxtaşırı sağlamlığında problemlərin yaranması, qrip və kəskin respirator
viruslara yoluxması valideynləri ən çox narahat edən məqamdır.
Həkim Natiq Əsgərov deyir ki, bu gün məktəblərdəki siniflərdə yaranmış sıxlıq
uşaqların səhhəti üçün təhlükədir. Onun sözlərinə görə, sinif otaqlarını hər tənəffüsdə
havasının dəyişdirilməsi də şərtdir: "Sinif otağında şagirdlərin sayı ilə
onlara düşən sahə tərs mütənasib olduqda, sinifdə karbon qazının miqdarı artır.
Bundan əlavə hər uşağın mikroflorası var. Nəfəs aldıqda ətrafa mikroflora
yayılır. Bununla yanaşı, hər insanın dərisindən üzvü maddələr ayrılır. Həmin dəri
qopmaları havaya keçir. Bütün bunlar karbon qazının artmasına gətirib çıxardır.
Karbon qazının artması isə, uşaqın beyninin yorulmasına, beyninin qidalanmasına
mənfi təsir göstərir. Üzvü madddələr, mikoflora sinif otağında havanı çirkləndirir.
Bu isə hava-damcı yolu ilə virusların yayılmasına gətirib çıxardır”.
Həkimin sözlərinə görə, məktəblərdə
sıxlığın qeyri-bərabər olması tədrisin keyfiyyəti ilə də bağlıdır: "Elə məktəblər
var ki, yanaşı olsalar da, birində şagird sıxlığı çoxdur, digərində hər sinifdə
20 şagird yoxdur. Bu məktəblərdə tədrisin keyfiyyəti ilə bağlıdır. Ancaq çox təəssüf
ki, valideynlər çox vaxt təhsili əsas götürürlər. Uşaqların sağlamlığını isə
heç düşünmürlər. Başa düşməlidirlər ki, uşağın sağlamlığı birincidir, şagird
sağlam olmalıdır ki, təhsil ala bilsin. Çox təəssüf ki, bu gün valideynlər öz
yaxınlarında şagird sıxlığı az olan məktəbi qoyub, uşağını bir sinifdə 40-45
şagird olan məktəbə qoyurlar. Bunun isə uşağın sağlamlığına göstərəcək mənfi təsirini
düşünmürlər".
Təhsil şöbəsində nə deyirlər?
Təhsil şöbəsindən
Xeberle.com-un sorğusuna cavab olaraq bildirilib ki, Sumqayıt şəhərində 1, 11,
14, 23 və 35 nömrəli məktəblər şagird sayının ən çox olduğu məktəblərdir. Ən az
şagird sayına malik olan məktəblər isə 8, 37, 40, 41 və 42 nömrəli tam orta məktəblərdir.
Adıçəkilən məktəblərdə şagird sayının az və ya çox olması obyektiv səbəblərlə,
yəni yerləşdikləri ərazi, həmin ərazidə əhali sıxlığı və məktəbin layihə üzrə
şagird tutumunun sayı ilə əlaqədardır.
Qanunvericiliyə görə ümumtəhsil məktəblərində siniflər şagirdlərin sayı ən azı
20 nəfər olmaqla müəyyən edilir. Həmçinin eyni bir sinifdə şagirdlərin sayı 30
nəfərdən çox olduqda və ya şagirdlərin bir sinifdə tədrisinə sinif otağının
ölçüsü imkan vermədikdə, həmin sinif üzrə ikinci paralel sinif təşkil edilə bilər.
Lakin şəhər üzrə bir neçə sinifdə şagird sayı 40-a çatsa da, həmin məktəblərdə
müxtəlif səbəblərdən paralel siniflərin yaradılması mümkün olmayıb.
Əsasən təlim rus dilində olan bir neçə ibtidai sinifdə belə bir vəziyyət yaranıb.
Həmin siniflərdə paralel siniflərin təşkili üçün müəllim vəzifəsi
vakanta çıxarılıb, lakin Təhsil Nazirliyinin təşkil etdiyi müəllimlərin işə qəbulu
müsabiqəsində vakansiya tutulmadığından bu siniflər bölünə bilməyib.
Ümidvarıq ki, bu problem yaxın zamanlarda öz həllini tapmış olacaq.
Elnarə
Salamova
Xeberle.com
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.