Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin dəstəyi və "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi” İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə, 1 noyabr 2023-cü il tarixdə Naxçıvandan start götürən "Sazlı Sözlü Kəlağayı Günləri” layihəsi növbəti dəfə Sumqayıt şəhərində N.Nərimanov adına Mədəniyyət Evində gerçəkləşdi.
Layihənin rəhbəri, "Kəlağayı Ev Muzeyi”nin direktoru, "Mirvarid Dilbazi Poeziya Məclisi” İctimai Birliyinin sədri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, şair-publisist Güllü Tomarlı tədbiri açaraq, tarixi eramızdan əvvəl IV-V əsrlərə gedib çıxan, Azərbaycanda XVIII əsrdən geniş yayılan kəlağıyının tarixindən, onun istehsal sahələrindən söz açdı. O, qeyd eydi ki, "dövrünün salnaməçisi, səyyah yazıçı olan Aleksandr Duma Şamaxıya səyahət edəndən sonra əsərlərində qeyd etmişdir ki, "Şamaxı mədəniyyəti, maarifi ilə tanış oldum və burada diqqətimi çəkən fərqli, qeyri adi bir ipək məni valeh etdi”. Bəli, bu ipək milli kəlağayımızın hazırlandığı material idi.
Kəlağayının vaxtilə Şamaxıda, Təbrizdə, Gəncədə, Naxçıvanda istehsal olunmasına baxmayarq, sonradan müxtəlif çeşidli baş örtüyü İsmayıllı rayonunun Baskal qəsəbəsində və Şəki şəhərində istehsal edilib. Bu illər ərzində kəlağayının təbliği və geniş yayılması istiqamətində müxtəlif sərgilər təşkil olunsa da, ilk dəfə ötən il paytaxt Bakıda kəlağayı festivalı keçirildi.
Çıxış edən natiqlər tədbirin mahiyyəti və önəmindən danışaraq, əsrlərin sınağından çıxaraq bu günümüzəcən qorunub saxlanılan, nənələrimizdən bizlərə ərmağan qalan kəlağayını yaşatmağın və gələcək nəsillərə ötürməyin vacib şərtlərdən biri olduğunu vurğuladılar.
Tədbirdə, həmçinin, milli-mədəni ruhumuzu, adət və ənənələrimizi özündə ehtiva edən kəlağayımızın keçdiyi tarixi yoldan geniş söhbət açıldı, bu kimi tədbirlərin keçirilməsinin əhəmiyyəti vurğulandı. Azərbaycan kəlağayı sənətinin 2014-cü ildə YUNESKO-nun "Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması” siyahısına daxil edilməsi və onun bu gün dünya səviyyəsində qorunması xüsisi qeyd olundu.
Qeyd edək ki, İpək saplarla toxunan baş örtüyü təkcə Azərbaycanın qədim tarixini, mədəniyyətini, adət-ənənələrini özündə birləşdirmir, incə naxışlarla, zövqlə işlənmiş kəlağayı əsrarəngiz sənət nümunəsidir. Kəlağayı – gözəllik, ismət, ləyaqət, ehtiram, sədaqət rəmzidir!
Əsrlərcə bir tarixə malik olan, 125-150 qramlıq kəlağayının hazırlanması elə də asan başa gəlmir. Bir kəlağayının hazırlanması çox çətin, ağır prosesdir. Demək olar ki, kəlağayı bir təsviri sənət əsəridir. Bəzi mütəxəssislərin fikrincə, baş örtüyünün üzərindəki naxışlar kainatın və dünyanın quruluşunu təsvir edir.
Hər bir çıxışçı yeni nəslin maariflənməsində belə tədbirlərin xüsusi rol oynadığını vurğuladı.
Tanınmış xanəndələrin və aşıqların çıxışları, söylənilən şeirlər, ifa olunan rəqslər tədbirə xüsusi rəng qatdı.
Tədbirin aparıcısı Güllü xanım layihənin həyata keçirilməsində göstərdiyi diqqətə görə, aidiyyətı qurumların rəhbərlərinə, əziyyəti keçən hər kəsə öz dərin təşəkkürünü bildirdi və qeyd etdi ki, "kəlağayı bizim milli mədəniyyətimiz olsa da, dünyada tanıdılmasında, təqdim olunmasında Heydər Əliyev Fondunun rəhbəri, ölkənin Birinci xanımı Mehriban xanım Əliyevanın rolu böyükdür. Onun sayəsində biz kəlağayımızı beynəlxalq səviyyədə dünyaya sərgiləyə bildik. Kəlağayı Azərbaycan qadınlarının "bayrağı”dır.
Kəlağayıda o qədər sirr, mehr, sehr var ki... Bu örtüyün adı gələndə insanın ruhu dincəlir, üzünə təbəssüm gəlir, simasına nur çilənir, nənələrimiz yada düşür... Kəlağaylarımız sandıqlarda qalmamalıdır, artıq onların gün işığına çıxma zamanı gəlib çatıb. Min bir əziyyətlə ərsəyə gələn, bütün dünyanın gözü olan incimizi qoruyaq, təbliğ edək, gələcək nəsillərə ötürək. Milliliyimiz, tariximiz, ismətimizdir, Azərbaycan xanım-xatınlığının simvoludur kəlağayımız!”.
Sumqayıt şəhərində baş tutan layihə sonda çəkilən fotoşəkillərlə yaddaşa həkk olundu.
1 Noyabr 2023-cü ildə Naxçıvandan start götürən layihə Tovuz, Gəncə, Naftalan, Şamaxı, İsmayıllı, Şəki və digər şəhər və rayonlarda həyata keçdikdən sonra, sonda 26 noyabr 2023-cü il tarixdə - Milli Kəlağayı Günündə Bakı şəhərində möhtəşəm tədbirlə başa çatacaq.
Aygün Hacıyeva,
AJB, AYB, AAB-nin üzvü
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
