Təxminən 20 il əvvəlin (vaxt necə də sürətlə "uçur”) – 1994-ci ilin aprelinin söhbətidir. O zaman təsisçisi və redaktoru olduğum, erməni təbliğatına qarşı ideoloji mübarizə məqsədilə nəşrinə başladığımız "Bakinets” qəzeti üçün maraqlı bir mövzu ardınca Xırdalana getmişdim. İşi başa çatdırdıqdan sonra evə qayıtmaq üçün magistral yola çıxaraq, Bakı-Sumqayıt marşrutu ilə işləyən avtobusları gözləməli oldum. Axşama yaxın idi və o dövrdə iş dalınca paytaxta üz tutanlar həddindən artıq çox olduğundan "sovet”dən qalma "LAZ” və "PAZ” avtobusları "ağzınacan” sərnişinlərlə dolu keçirdi və heç biri də saxlamırdı.
Xeyli gözləməli oldum. Şəxsi maşınlara əl qaldırmaq istəmirdim - o vaxtlar çoxları yol kənarından tanımadıqları adamları götürməyə risq etmir, bəziləri də imkanlı olduqlarından "1-2 manatlıq adam” üçün maşın saxlamaq istəmirdilər. Getdikcə hava soyumağa başlayırdı. Avtobuslar, minik maşınları bir-birinin ardınca ötür, imkansız yolçunu – məni isə heç kəs "saya salmır”, götürmürdü. Tək-tək ötən xarici maşınların "mənlik olmadığını”, mənim üçün öz bahalı maşınlarını əyləməyəcəklərini bilərək, onlara əl eləmir, "adi” maşınları saxlatmağa çalışırdım. İşin tərsliyi, ya günün nəhsliyi idi, nə idisə, maşınlar mənə əhəmiyyət vermədən yanımdan şütüyüb keçirdi.
Bir xarici maşın da sürətlə ötüb keçdi, ancaq 200-300 metr getdikdən sonra nədənsə maşın qəfil dayanaraq, geriyə hərəkət etməyə başladı. Yəqin gedəcəyi yeri ötüb keçdiyini, ona görə də geriyə qayıtdığını düşündüm. Bərabərimə çataraq, sürücü maşının sağ qapısını açanda fikirləşdim ki, məni "o yerlərin adamı” hesab edib, nəsə soruşmaq istəyir. Ancaq mən həmin ətrafı və o yerlərdə yaşayan, işləyən heç kəsi, heç bir obyekti, müəssisəni tanımadığımdan nə cavab verəcəyimi bilmirdim. Tərslikdən yaxınlıqda başqa bir kəs də yox idi ki, "bələdçilik” etsin. O anda həmin adama heç nə ilə kömək edə bilməyəcəyimin ani məyusluğunu keçirdim. Lakin üzünü hələ görə bilmədiyim sürücü birdən qayıtdı ki:
- Rəhman müəllim, əyləşin.
Çaşıb qaldım – axı, mənim dost-tanışlarımdan heç kəsin belə bir xarici maşını yox idi. Diqqətlə baxdım və inana bilmədim. Bu, mənim və sumqayıtlıların yaxşı tanıdığı, onun isə məni o qədər də yaxşı tanımadığını güman etdiyim, ətrafdakılara münasibətdə bəlkə də bir az laqeyd, təkəbbürlü olduğunu düşündüyüm... gənc hacı Gülağa idi – iş adamı kimi yenicə tanınmağa başlayan Gülağa Abışov!
O zaman çox da yaxın dostluğumuz-tanışlığımız olmadığından, buna görə də ondan bəlkə də belə bir xeyirxah, qayğıkeş bir jest gözləmədiyimdən onun bu hərəkəti məndə təbii minnətdarlıq hissi doğurdu. Dönə-dönə təşəkkür edərək, maşına oturdum. O vaxtacan mən yalnız Gülağanın vaxtilə Sumqayıtın Sülh prospektindəki ən populyar qəzet köşklərindən birində işləyən, neçə illər qəzet müştərisi olduğum, nikbin və gülərüz atasını yaxşı tanıyırdım, onun özünü – Gülağanı isə o qədər də yox...
Bir vaxtlar "Vışka” qəzetindən olan həmkarımın xahişi ilə sürücülük vəsiqəsi almaqda, sonralar isə "taksoparka” təmənnasız işə düzəltdiyim bir "gənc nankor”un, redaktoru olduğu çoxtirajlı qəzetin fəaliyyəti barədə hər il respublika qəzetləri üçün xülasə yazmağı xahiş edən, "qonaqlığından” bir qayda olaraq imtina etdiyim, sonralar şəhərin icra başçısının müavini olmuş jurnalist dostumun və bəzi vəzifəli "dostlarımın” məni görməzliyə vuraraq, maşınla yanımdan saymazyana ötdüklərini yada salaraq, Hacı Gülağanın da bu cür edə biləcəyi halda bunu etməməsi (axı, yanımdan ötərkən mən onu heç görməmişdim də!), diqqət göstərməsi mənə təsirsiz qalmadı.
Sonralar Hacı Gülağanı daha yaxından tanıdıqca inandım ki, adamlara xoş münasibəti, yaxşılıqları təkcə onun hacılığından, hacı olmasından irəli gəlmir. Sən demə, insani keyfiyyətlər onun canında, qanında imiş. Axı, imkanlı iş sahiblərini, hacıları az görməmişik. İçərilərində el-oba içində, camaat arasında daim təkəbbürlü dolananlar, amiranə, yüksəkdən danışaraq diqqəti özləriunə cəlb etmək istəyənlər, ətrafındakılara yuxarıdan aşağı baxanlar da az deyil. Ancaq Hacı Gülağa elələrindən deyil – hər yerdə, hər zaman sadədir, diqqətlidir, danışanda isə elə yavaşdan, az qala pıçıltı ilə danışır ki, bəzən onu güclə eşidirsən. Şəxsən mən onun kimi bu cür səbr və təmkinlə, asta səslə danışan ikinci bir adam tanımıram.
Hacı Gülağanın xeyirxahlığı, yaxşılıqları barədə çox deyilib, çox yazılıb. Onun qayğıkeşliyinə sübut kimi yaratdığı kiçik müəssisədə yüzlərlə adamı işlə təmin etməsini, onların hər birinə yaxın dost-yoldaş, sirdaş münasibəti göstərməsini misal çəkmək kifayətdir. Və dəfələrlə şahidi olmuşam ki, görüşüb-söhbət etdiyi hər bir adamın halını hörmətlə xəbər alır, xudahafizləşərkən isə qayğıkeşliklə, səmimiyyətlə soruşur: "mənə görə bir qulluq?..” Elə bu səmimiyyətin, diqqətin özü kifayətdir ki, onunla görüşən adamın ovqatı daha xoş olsun və inansın ki, çətin, dar gündə hər zaman onun yanında olmağa hazır olan Hacı Gülağa kimi yaxın, səmimi bir adam, etibarlı bir dost var.
...Ötən ilin dekabrında mənim üçün dünyada ən əziz, müqəddəs olan əzizimi - anamı itirəndə yas yerinə Hacı Gülağanın öz iş yoldaşları, ümumi dostlarımızla birgə gəlməsi məni çox mütəəssir etmişdi. Axı, mənim ağır, əvəzsiz itkim barədə ona xəbər eləməmişdim. Gəlməyə də bilərdi – bəzi naxələf tanışlarım, həmkarlarım kimi xəbər tutmadığını, işin gərginliyini, çoxluğunu bəhanə edə bilərdi. Yox, bunu kim etsə də, Hacı Gülağa edə bilməzdi. Çünki o, başqa birisi yox, məhz Hacı Gülağadır. Çətin, ağır günümdə qəlbən istəyərək, dost kimi yanımda olduqlarına görə bu gün Hacı Gülağaya da, adlarını bilərəkdən çəkmək istəmədiyim vəzifəli, həm də adi, sıravi dostlarıma da bir daha öz dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Onlardır mənim arxam-dayağım, məni həyata bağlayanlar.
...Hər dəfə Haçı Gülağa ilə görüşəndə onun yolunu geri dönərək, məni yoldan götürməsini dost-tanışlara danışaraq, bunun əsl dost diqqət və qayğısı, dostluq nümunəsi olduğunu böyük məmnuniyyətlə danışıram – Hacıya minnətdarlıqla, digərlərinə isə - dostluqda "görk” olması üçün.
Bəlkə də uzaq illərin arxasında qalmış o "kiçik” epizod kimlərəsə adi bir şey kimi görünə bilər, ancaq mənim üçün o həm dostluq, həm də insanlıq nümunəsi kimi hər zaman dəyərlidir və daim yaddaşımdadır. İstərdim ki, Hacı Gülağa dostları üçün hər zaman geriyə, dost yanına dönməyə, dost yanında olmağa hazır olsa da, həyat-ömür yolu onu daim irəli, daha gözəl sabahlara aparsın!
Rəhman ORXAN,
Osman Mirzəyev adına
Respublika mükafatı laureatı.
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.