Bu barədə Xeberle.com-a Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən məlumat verilib. Ümumiyyətlə hər il nəinki ölkəmizdə, dünyada yüzlərlə uşaq fiziki və psixoloji zorakılığa məruz qalır. Bəs balacalara zorakılığın tətbiq olunması onlarda hansı psixoloji fəsadların yaranması ilə nəticələnə bilər?

 

Bu barədə saytımıza açıqlama verən psixoloq Sevinc Baxışova bildirdi ki, döyülmək uşaqlarda psixoloji travmaların yaranmasına gətirib çıxarır:

 

"Əvvəlcə onu qeyd edim ki, uşağın döyülərək cəzalandırılması valideynin və ya hər hansı bir tərbiyəçinin vicdanının zəif olması və ya heç olmaması ilə nəticələnir. Təəssüflər olsun ki, bu "tərbiyə üsulu" cəmiyyətimizdə çox istifadə olunur. Çünki valideyn və yaxud tərbiyəçi düşünüb tərbiyəvi metodlar axtarmaq əvəzinə uşağı döyür, ona fiziki güc tətbiq edir. Fikir vermisinizsə, uşağı döyərkən o, artıq etdiyi nadincliyin qarşılığını ödədiyini düşünür və yenidən o nadinclikləri edir. Hətta uşaq etdiyi hərəkətin, nadincliyin pis bir şey olduğunu bilib özünü günahkar hiss etmək əvəzinə onu döyəni günahlandırır. Döyulmək uşaqda valideynlərə qarşı aqressiya formalaşdırır və sözügedən uşaq kinli olur. Ümumiyyətlə bu hal uşağın bütün həyatına təsir edir və özünü tənha, çarəsiz, gücsüz hiss etməsinə gətirib çıxarır. Hətta pis vərdişlərə və əməllərə belə səbəb olur. Bir sözlə, döyülmək uşaqlarda psixoloji travmaların yaranması ilə nəticələnir”.

 

 

Hüquqşünas Ramil Süleymanov uşaqların zorakılığa məruz qalmasının yol verilməz olduğunu bildirdi:

 

"Uşaqların hüquqları "Uşaq Hüquqları haqqında Bəyannamə” ilə qorunur. Bu, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) tərəfindən qəbul olunub və Azərbaycan da bu bəyannaməni ratifikasiya edib. Eyni zamanda "Uşaq Hüquqları haqqında Ümumdünya Bəyannamə”sinin ölkə ərazisində tətbiqi ilə bağlı normativ hüquqi akt da imzalanıb və həmin hüquqi akt birbaşa tətbiqə malikdir. Uşaqların hüquqları həmçinin "Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası”, "Azərbaycan Respublikasının Uşaq Hüquqları haqqında Qanunu” ilə qorunur. Uşaqların fiziki zorakılığa məruz qalması heç bir halda yolverilməzdir. Çox təəssüf ki, mental dəyərlərimizə nəzər saldıqda "Qızına döyməyən dizinə döyər”, "Əzizim əzizdirsə, tərbiyəsi ondan da əzizdir” kimi deyimlərə rast gəlirik. Bu tip atalar sözlərimiz onu sübut edir ki, uşaqlara qarşı həyata keçirilən tərbiyə metodları qədimdən gəlmə və bizim mentalitetə sığınan qəlibləşmiş bir qaydadır. Bu kimi tərbiyə metodlarından artıq uzaqlaşmaq lazımdır. Çünki bu yaxınlarda Ümumdünya Psixoloqlar Assosiasiyasının uşaqların tərbiyələndirilməsi və eyni zamanda uşaqlarla davranış qaydalarında fiziki zorakılığın qadağan olunması ilə bağlı böyük bir hesabat sənədi yayıldı və çap olundu. Orada birmənalı şəkildə uşaqların psixi zorakılığından çox fiziki zorakılığından bəhs olunurdu. Postsovet ölkələrində, Yaxın Şərqdə, o cümlədən inkişaf etməkdə olan bir sıra sosial problemli kateqoriyalı ölkələrin məişətində uşaqlar fiziki zorakılığa daha çox məruz qalırlar. İslam qaydalarına görə də uşaqların döyülməsi pis qarşılanır. Əgər kiminsə uşağa zorakılıq tətbiq etdiyini görürüksə, yaxşı olar ki, ilk növbədə həmin adama döyməyin tərbiyə metodu olmadığı deyilsin. Lakin bu, heç bir nəticə verməzsə, o zaman aidiyyəti üzrə iki orqana müraciət etmək olar. Bunlardan biri İcra Hakimiyyətinin nəzdində "Yetkinlik yaşına çatmayanların işləri üzrə komissiya”dır. Düzdür, əslində o komissiyanın təyinatı başqa işlər üzrə nəzərdə tutulub, amma bununla bağlı da müraciət etmək olar. Həmçinin hər bir polis bölməsində yetkinlik yaşına çatmayanların işləri üzrə inspektorlar fəaliyyət göstərirlər və bu inspektorlar faktiki olaraq azyaşlılarla profilaktik söhbətlərin aparılması, onlara qarşı olunan zorakılıq və ya psixoloji hərəkətlərin araşdırılması və s. kimi bu tip işlərin həyata keçirilməsi ilə məşğuldurlar. Azyaşlılara qarşı seksual xarakterli hərəkətlər isə 152-ci maddə ilə tənzimlənir və bunun sanksiyası 3 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilmə və ya azadlığın məhdudlaşdırılmasıdır”.

 

 

Komitənin uşaq problemləri şöbəsindən saytımıza verilən məlumata görə, bu kimi halların qarsısın alınması istiqamətində komitə tərəfindən müntəzəm olaraq tədbirlər həyata keçirilir, təlimlər təşkil olunur, monitorinq qrupları yaradılır:

 

"Məlumdur ki, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biri də məhz uşaq hüquqlarının müdafiəsi sahəsidir. Uşaq hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi, onların müdafiəsi ilə bağlı əsaslı qanunvericilik bazası mövcuddur və konkret tədbirlərin həyata keçirilməsi yolu ilə reallaşdırılmaqdadır. Lakin bütün bunlara baxmayaraq hər bir ölkədə olduğu kimi, respublikamızda da uşaqlara qarşı törədilən fiziki, psixoloji, cinsi zorakılıq faktlarına rast gəlinir. Bu kimi halların qarsısın alınması istiqamətində komitə tərəfindən müntəzəm olaraq tədbirlər həyata keçirilir, təlimlər təşkil olunur, monitorinq qrupları yaradılır. Zorakılıq halları ilə bağlı təhlillər aparılması, uşaq hüquqların daha mütəşəkkil şəkildə müdafiəsinin təşkili məqsədilə Komitənin təşəbbüsü ilə bütün rayonlarda yerli icra orqanlarının nümayəndələrindən ibarət gender zorakılığı və uşaqlara qarşı zorakılıq üzrə monitorinq qrupları yaradılıb. Monitorinq qrupları yerlərdə vəziyyətin qiymətləndirilməsi, həyata keçirilən tədbirlərin effektivliyinin yoxlanılması, riskli ailələrin müəyyən edilməsi və lazımi dəstəyin göstərilməsi, zorakılığın səbəblərinin araşdırılması və təhlil edilməsi, xüsusilə də baş vermiş ağır zorakılıq hallarının müzakirəsi, zorakılıq qurbanlarının müdafiəsi və müvafiq yardımlarla təmin edilməsi üzrə fəaliyyətlərin əlaqələndirilməsi funksiyası daşıyır. Azərbaycanda uşaqlara qarşı cinsi zorakılıq, yetkinlik yaşına çatmayanların cinsi toxunulmazlığı əleyhinə olan cinayətlər, onları törədən şəxslərin məsuliyyəti ilə bağlı 2015-ci ildə Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən hazırlanmış təkliflər əsasında qanunvericlik bir qədər sərtləşdirilib. Belə ki, bu tip cinayətlərin 14 yaşına çatmayana qarşı törədilməsinə, habelə əməlin yetkinlik yaşına çatmayanı tərbiyə etmək və ya ona nəzarət etmək vəzifəsi daşıyan şəxslər tərəfindən törədilməsinə görə, Cinayət Məcəlləsinin 152-ci (on altı yaşına catmayan şəxslə cinsi əlaqədə olma və ya seksual xarakterli digər hərəkətlər etmə) və 153-cü (əxlaqsız hərəkətlər) maddələrində daha ağır cəza müəyyən edilib. Komitə əməkdaşları tərəfindən mütəmadi olaraq rayon və şəhərlərdə valideynlər, müəllim və uşaqlara müvafiq mövzu ilə bağlı təlimlər keçirilir. Eyni zamanda, yay məktəbləri təşkil olunur ki, yay məktəblərində uşaqlara uşaq hüquqları, öz hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı maarifləndirmə xarakterli məlumatlar verilir, təlimlər keçirilir”.

 

Xeberle.com