İyul ayının əvvəli ölkəmizdə hava şəraiti olduqca
isti keçir. Belə günlərdə uşaqlara qarşı xüsusilə diqqətli olmalısınız.
Uşağın bədəninin termorequlyasiyasının xüsusiyyətləri səbəbindən olduqca
təhlükəli bir vəziyyət – istivurma və ya günvurma inkişaf edə bilər.
Bunu Səhiyyə Nazirliyinin eksperti, Azərbaycan Tibb
Universitetinin Uşaq xəstəlikləri kafedrasının professoru, tibb elmləri
doktoru Hüseyn Qabulov uşaqları istivurma və günvurma təhlükəsindən
qorumaq üsulları barədə tövsiyələrini verərkən deyib.
Həkim
bildirib ki, isti havaya məruz qalmağın təsirləri ilə əlaqədar
pediatrlara müraciətlərin sayında kəskin artım müşahidə olunur:
"Bu
yay da istisna deyil. Hazırkı vəziyyəti və yay mövsümünün qızmar
günlərinin hələ qabaqda olmasını nəzərə alaraq, uşaqları istivurmadan və
onun ağır nəticələrindən mümkün qədər qorumaq üçün valideynlərə bir
neçə tövsiyələr və məsləhətlər vermək istərdim. Məsələ burasındadır ki,
bu problemlə bağlı elektron məlumatlar da daxil olmaqla, mediada bir çox
fərqli informasiya mövcuddur. Lakin bu materialları təhlil edərkən,
bəzi məqalələrin və tövsiyələrin tam düzgün olmadığı və hətta bəzən
uşağa zərər verə biləcəyi ortaya çıxır.
Təbii ki, açıq havada
olmaq imkanından yararlanmaq sağlamlığın açarlarından biridir. Ancaq,
eyni zamanda, isti günlərdə diqqətli olmağı unutmamalıyq.
Unutmamalıyıq
ki, əgər uşaq uzun müddət istidə və ya günəş şüaları altındadırsa
istivurma və ya günvurma baş verə bilər. Bu, olduqca təhlükəli bir
vəziyyətdir və ilk növbədə beyin, ürək-damar, tənəffüs sistemi və digər
orqanlara təsir edir”.
Həkimin sözlərinə görə, istivurma
uzun müddət xarici mühitdə qalma nəticəsində bütün bədənin həddindən
artıq istiləşməsindən yaranan vəziyyətdir:
"Eyni zamanda,
istivurma orqanizmin ümumi isinməsi, bədən hərarətinin yüksəlməsi və
nəticədə vacib funksiyalarının pozulmasına səbəb olur.
İstivurmanın bir növü olan günvurma, günəş şüaların birbaşa baş nahiyəsinə məruz qalması nəticəsində olur.
Hər
iki vəziyyət o halda baş verir ki, uşaq uzun müddət istiyə
(istivurmaya) və ya birbaşa günəş şüasına (günvurmaya) məruz qalır, bu
da həyati orqanların funksiyalarının pozulmasına səbəb olur.
İstivurmanın
ağırlıq dərəcəsi təkcə ətraf mühitin temperaturundan deyil, eyni
zamanda istiliyin orqanizmə təsir müddətindən də asılıdır.
İstivurmanın
inkişafına təkan verən digər amillər arasında ətraf mühitin yüksək
rütubəti, küləksiz hava, mayenin az qəbulu, günəş altında həddindən
artıq fiziki fəaliyyət və s. qeyd etmək olar. Bol və yüksək kalorili
qida məhsulları, piylənmə və ya artıq çəki (həddindən artıq dərialtı
piyin olması istinin xarici mühitə ötürülməsini çətinləşdirir) də bədən
isinməsinin inkişafına səbəb olan amillərdir.
İstivurma ümumi
zəiflik, bədən hərarətinin 39-41° -ə qədər yüksəlməsi, başgicəllənmə,
baş ağrısı ilə xarakterizə olunur. Uşağın iştahı azalır, nəticədə o
yeməkdən imtina edir, dərisi qızarır və quruyur, nəbz sürətlənir və
nəfəs darlığı müşahidə olunur. Vəziyyətin şiddətindən asılı olaraq ürək
bulanması, qusma və ishal inkişaf edə bilər. Ağır hallarda müxtəlif
orqan və sistemlərinin zədələnməsini göstərən qıcolmalar və huşun
itirilməsi, burun qanaması, görmə pozğunluqları və digər simptomlar
müşahidə olunur”.
O deyib ki, istivurma zamanı dərhal həkimə müraciət etmək lazımdır:
"İlkin yardım ondan ibarətdir ki, uşağı kölgəyə və ya sərin otağa
aparmaq, onu sıxan paltarları çıxarmaq, yarıoturaq vəziyyətdə uzatmaq,
başı yan tərəfə əymək (qusma olduğu təqdirdə boğulma baş verməsin)
lazımdır. Ondan başqa, uşağın hərarəti artdığı təqdirdə üzünü və
sinəsini soyuq su ilə silməli, başına, boyunun yan tərəflərinə soyuq
kompress qoymaq lazımdır. Kompresslər məhz sərin olmalıdır. Eyni
zamanda, ona fasilə ilə bol miqdarda maye vermək lazımdır.
Ümumilikdə gəzinti zamanı körpəni birbaşa günəş şüalarına məruz
qalmasından qorumaq məqsədilə ilk növbədə onun başını və ya bədənini
panama və ya dəsmal ilə örtmək lazımdır. Ondan başqa, istivurmanın
qarşısını almaq üçün çimərlikdə üzmələ qum vannasının qəbulunu növbə ilə
etmək, günəş şüasını (vannası) az doza ilə qəbul etmək məqsədəuyğundur.
Həmçinin çox maye qəbul etməsi məsləhətdir, xüsusən təmiz, sərin su.
Açıq
havada, xüsusilə isti yay günlərində günəşin altında olmağınız səhər
10-na kimi və axşam 6-dan sonra tövsiyə olunur. Həmçinin yüngül yumşaq
materiallardan hazırlanan paltarı geyinmək məsləhətdir.
Həddindən
artıq fiziki fəaliyyətin (yarışlar, uzun gəzintilər və s.)
məhdudlaşdırılması vacibdir. Rasiona meyvə-tərəvəz məhsulları daxil
olmalıdır. Yağlı qidaları və ət məhsullarını məhdudlaşdırmaq lazımdır,
xüsusilə də gündüz saatlarında və günəş şüası qəbulunu planlaşdırıldığı
zaman.
Qazsız içkilərə və şəkərsiz kompotlara üstünlük verməyiniz tövsiyə olunandır.
Yuxarıda
göstərilən profilaktik tədbirlərinə riayət etsək, istivurma təhlükəsi
körpələrinizdən yan keçəcək və yay mövsümü onların inkişaf edən
orqanizmini gücləndirməyə kömək edəcək”.(modern.az)