Azərbaycan Prezident Administrasiyası ölkə vətəndaşlarının dövlət başçısına müraciətlərinin əsas səbəblərini açıqlayıb. Bu barədə Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının Sənədlərlə və vətəndaşların müraciətləri ilə iş şöbəsinin müdiri Süleyman İsmayılov bildirib. Onun sözlərinə görə, müraciətlərin böyük əksəriyyətini (68 faiz) təşkil edən ərizələr vətəndaşların bilavasitə şəxsi problemlərinin həllinə kömək göstərilməsi, o cümlədən ünvanlı sosial yardımların, əlil arabaları və minik avtomobillərinin, ipoteka və digər kreditlərin, dərman preparatlarının verilməsi, xaricdə müalicəyə yardım edilməsi, ali və orta ixtisas məktəblərini bitirmiş gənclərin işlə təmin edilməsi, mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması, əfv məsələləri və s. barədədir.
Əksər mövzular üzrə müraciətlər azalıb

2014-cü ildə Prezident Administrasiyasına daxil olan müraciətlərin sayı əksər mövzular üzrə  azalıb. Azalma daha çox prokurorluq və polis orqanlarının fəaliyyəti, vətəndaşlıq, pasport qeydiyyatı, şəxsiyyət vəsiqələrinin verilməsi, maliyyə məsələləri və sahibkarlığın inkişafı, kreditlərin verilməsi, əmlak, elm və təhsil, nəqliyyat, ekologiya və təbii sərvətlər məsələləri üzrə müşahidə olunub.
Artan müraciətlər də var

Əvəzində yaşıllıqların və meşələrin mühafizəsi, meliorasiya və su təsərrüfatı, uşaq bağçaları və körpələr evlərinin fəaliyyəti, turizm, məişət məsələləri ilə əlaqədar müraciətlərin sayında bir qədər artım müşahidə olunub.
Prezident Administrasiyasına keçən il daxil olmuş müraciətlərin təhlili göstərir ki, onların sayı əvvəlki illə müqayisədə azalsa da, hüquq mühafizə və məhkəmə orqanlarının, hakimlərin fəaliyyəti, torpaq sahələrinin ayrılması və pay torpaq sahələrinin sənədləşdirilməsi, şəhər, rayon İHB-ləri aparatlarının, habelə inzibati ərazi dairələri üzrə nümayəndələrin, bələdiyyələrin fəaliyyəti, bank əməliyyatları, kreditlərin verilməsi, sahibkarlığın inkişafı, əhalinin sosial müdafiəsi, mənzillə təmin olunma, şəhərsalma və tikinti, enerji daşıyıcıları və su təchizatı, səhiyyə, dövlət qulluğu, kənd təsərrüfatı, məişət, turizm və sair məsələlər barəsində digər mövzulara nisbətən daha çox müraciət daxil olmuşdur.
Hüquq mühafizə orqanları və məhkəmələrdən şikayətlər hələ də çoxdur

Hüquq mühafizə orqanlarının, məhkəmələrin və hakimlərin fəaliyyəti ilə bağlı müraciətlərin sayı 2013-cü illə müqayisədə 22,2 faiz (o cümlədən polis orqanları – 20,9 faiz, məhkəmələr və hakimlər – 25,7 faiz, prokurorluq orqanları  –15,4 faiz) azalmışdır. Bu azalma ölkə Prezidentinin səyləri ilə son illərdə bu sahədə geniş islahatların aparılması, Məhkəmə-Hüquq Şurasının fəaliyyətinin xeyli gücləndirilməsi, korrupsiya hallarına qarşı mübarizənin genişləndirilməsi, ASAN xidmət kimi qurumların yaradılması ilə bir çox neqativ halların qarşısı alınması, son 3 ildə 20-dək yeni məhkəmə yaradılması və hakimlərin sayının 2 dəfə artırılması ilə əlaqədardır.

Bununla yanaşı, hüquq mühafizə orqanlarının, məhkəmələrin və hakimlərin fəaliyyəti mövzusunda müraciətlər başqa mövzulara nisbətən yenə də çoxdur və ümumi müraciətlərin 18,4 faizini təşkil edir.
Polislərdən şikayətlər

Prezident Administrasiyasına 2014-cü ildə daxil olan müraciətlərin 8,2 faizi polis orqanlarının fəaliyyəti ilə bağlıdır. Bu mövzuda olan müraciətlərdə istintaqın aparılmasında, oğurluq və dələduzluq hallarının araşdırılmasında, vətəndaşların hüquqlarının qorunmasında yol verilən çatışmazlıqlardan daha çox bəhs olunur və belə müraciətlər Sumqayıt, Bakı şəhərinin Binəqədi, Xətai, Nərimanov, Nəsimi, Suraxanı rayonlarından, Gəncə, Şəki, Abşeron, Biləsuvar, Goranboy, Kürdəmir, digər şəhər və  rayonlardan daha çox daxil olub.

Məhkəmələrdən şikayətlər

Məhkəmə orqanları və hakimlərin fəaliyyəti barədə müraciətlər ümumi müraciətlərin 7,4 faizini təşkil etmişdir. Sumqayıt, Bakı, Gəncə, Şəki və Şirvan apelyasiya məhkəmələrinin, həmçinin Gəncə, Şirvan şəhərlərinin, eləcə də Xəzər, Səbail, Yasamal, Gədəbəy, Qusar, Tərtər, Kəpəz, Nizami (Gəncə) və digər rayonların məhkəmələrinin hakimləri tərəfindən yol verilmiş süründürməçilik, prosessual və etik qaydaların pozulması barədə müraciətlər daxil olmuşdur. 

Prokurorlardan şikayətlər

Prokurorluq orqanlarının fəaliyyəti barədə müraciətlər isə 2,8 faiz olmuş, Bakı şəhəri və onun Nizami, Sabunçu, Yasamal rayonlarından, Gəncə, Şirvan, Ağdam, Ağdaş, Ağstafa, Xaçmaz, Şamaxı, digər şəhər və rayonlardan göndərilmişdir.

Prezident Administrasiyasına daxil olan müraciətlərin əsas mövzularından biri də ətraf mühitin qorunması, əhalinin içməli su ilə təchizatı, meliorasiya və su təsərrüfatı məsələləridir.
Son illərdə elektrik, qaz və su sayğaclarının quraşdırılmasında və onların dəyişdirilməsində müsbət irəliləyişlər baş vermiş, vətəndaşların bu sahədə şikayətləri azalmışdır. Bununla belə bu mövzuda müraciətlər hələ daxil olmaqdadır. Həmin müraciətlərdə kommersiya istehsalat obyektlərinə sayğac qoyulması üçün tələb olunan rüsum ödənilsə də sayğacların quraşdırılmamasından, istehsalat sahələrində sayğac olmasına baxmayaraq əlavə borc yazılmasından və sair məsələlərdən narazılıq bildirilir. 2014-cü ildə elektrik sayğacları ilə əlaqədar Sumqayıt, Ağdam, Ağdaş, Hacıqabul, Saatlı, Sabirabad, Siyəzən, qaz sayğacları ilə əlaqədar Gəncə, Qazax, Neftçala, Oğuz, Samux, Şabran, su sayğacları ilə əlaqədar Bakı şəhəri və onun bəzi rayonlarından, Mingəçevir, Şirvan, Göyçay, Göygöl, Hacıqabul, Tovuz, Zərdab, digər  şəhər və rayonlardan daxil olan müraciətləri göstərmək olar.

İcra hakimiyytələrindən şikayətlər 

Prezident Administrasiyasına daxil olmuş müraciətlərin öyrənilməsi və təhlili göstərir ki, bu müraciətlərin arasında şəhər və rayon icra hakimiyyəti orqanlarının vəzifəli şəxslərinin, RİHB-lərin inzibati ərazi dairələri üzrə nümayəndələrinin, bələdiyyə sədrlərinin fəaliyyəti barədə ərizə və şikayətlər də az deyildir. Bu mövzuda müraciətlər son illərdə ardıcıl olaraq azalsa da, respublikanın bəzi şəhər və rayonlarından bununla bağlı istər fərdi, istərsə də kollektiv müraciətlər, o cümlədən şikayət xarakterli müraciətlər hələ də daxil olmaqdadır. Respublikanın bir çox şəhər və rayonunu, kənd və qəsəbəsini əhatə edən belə müraciətlərdə müxtəlif sənədlərin rəsmiləşdirilməsində süründürməçilik hallarına yol verilməsindən, bəzi icra nümayəndələrinin vətəndaşların müraciətlərinə laqeyd yanaşmasından, vətəndaşların istifadəsində olan torpaq sahələrinin qanunsuz olaraq başqa şəxslərə satılmasından, kənd və qəsəbələrin abadlıq işlərinə lazımınca diqqət yetirilməməsindən narazılıq bildirilir.
İcra nümayəndələrindən şikayətlər

Şəhər, rayon İHB-lərinin inzibati ərazi dairələri  üzrə nümayəndələri əhali ilə daha sıx ünsiyyətdə olduqlarına və onların fəaliyyəti bilavasitə icra hakimiyyəti orqanları barədə rəy formalaşdırdığına görə bu barədə daha geniş bəhs etmək lazım gəlir. Bəzən vətəndaş həmin şəxslərin laqeydliyi ilə üzləşir və birbaşa Prezident Administrasiyasına müraciət etməli olur. Nümayəndələrin fəaliyyəti mövzusunda şəhər və rayonların bir çox kənd və qəsəbəsindən müraciətlər daxil olmuşdur. Buna misal olaraq Lənkəranın Lüvəsər, Göyşaban, Ağcabədinin Boyat, Hüsülü, Kəbirli, Cəlilabadın Üçtəpə, Təzəkənd, İmişlinin Qaradonlu, Qaraqaşlı, Xoşçobanlı, Lerikin Blaband, Veri, Masallının Öncəqala, Qarğalıq, Salyanın Arbatan, Yenikənd, Şəmkirin Qapanlı, Yeni Həyat, Tərtərin Mamırlı, Bəyimsarov, Tovuzun Qalaboyun, Sarıtala, Dondarlı kəndlərindən və başqa rayonlardan daxil olan digər müraciətləri göstərmək olar. 
Bələdiyələrdən şikayətlər

Bələdiyyələrin fəaliyyətində isə vətəndaşları narazı salan əsas cəhət odur ki, vətəndaşlar tərəfindən seçilmiş bu yerli özünüidarəetmə orqanlarının üzvləri bəzən onların etimadını doğrultmur, bələdiyyələrə ayrılmış vəsaitdən düzgün istifadə etmir, bələdiyyələrin maliyyə imkanlarını genişləndirmək üçün lazımi tədbirlər görmür, kənd və qəsəbələrin ümumi istifadəsində olan torpaqları, o cümlədən ehtiyat fondu üçün nəzərdə tutulmuş torpaq sahələrini, həmçinin örüş yerlərini qanuna zidd olaraq ayrı-ayrı şəxslərə satır, yaxud icarəyə verir, bələdiyyə şuralarının iclaslarını vaxtlı-vaxtında keçirmirlər.
Bələdiyyə torpaqlarının istifadəsində pozuntular aşkar edilib

Prezident Administrasiyasının Sənədlərlə və vətəndaşların müraciətləri ilə iş şöbəsi tərəfindən 2014-cü ildə respublikanın bəzi rayonlarında müraciətlərə baxılmasının yoxlanılması zamanı torpaqların, xüsusilə bələdiyyə torpaqlarının istifadəsində nöqsanlara yol verildiyi aşkar edilmişdir. 2014-cü ilin dekabrında keçirilən sonuncu bələdiyyə seçkilərində, demək olar ki, bələdiyyələrin əksəriyyətinin tərkibi yenilənmişdir. Yəqin ki, bələdiyyələrin ünvanına deyilən tənqidi qeydlər öz nəticəsini verəcək və əvvəlki bələdiyyə sədrlərinin yol verdikləri nöqsanlar aradan qaldırılacaqdır. Ümumiyyətlə, bələdiyyələrin fəaliyyəti haqqında müraciətlər Sabunçu, Lənkəran, Ağdam, Qazax, Quba, Sabirabad, Salyan, Şamaxı, Tərtər, Zaqatala, həmçinin digər şəhər və rayonlardan daha çox daxil olmuşdur.
Prezidentə kollektiv müraciətlər də var

Prezident Administrasiyasına daxil olan müraciətlərin bir hissəsi isə kollektiv və təkrar müraciətlərdir. Növündən və sayından asılı olmayaraq bu müraciətlər xüsusi diqqət tələb edir. Müəyyən qrup insanların, bəzən bir məhəllənin, yaxud bir kəndin, bir rayonun fikrini ifadə edən kollektiv müraciətlərə həmişə  diqqət göstərilir, onlara daha çox nəzarət qaydasında baxılaraq lazımi tədbirlər görülür. Kollektiv müraciətlər Prezident Administrasiyasına daxil olan bütün müraciətlərin cəmi 4,2 faizini təşkil etsə də, onların  daha  çox  insanın  fikrini  ifadə  etməsi nəzərə alınmışdır. Belə müraciətlərin 66 faizi ərizə, 32 faizi şikayət, 2 faizi isə təkliflərdən ibarətdir və 2013-cü ilə nisbətən onların sayı xeyli azalmışdır. Kollektiv müraciətlər Bakı, Lənkəran, Mingəçevir, Şəki, Ağcabədi, Bərdə, Göygöl, Quba, Laçın, Masallı, Neftçala, Şamaxı, Şəmkir, Tovuz, digər şəhər və rayonlardan daha çox daxil olmuşdur.
Şikayətlərin azalması problemlərin həllindən asılıdır

Prezident Administrasiyasına daxil olan müraciətlərin bir qismi vətəndaşların şikayətlərindən ibarətdir və bunların üzərində daha ətraflı dayanmaq vacibdir. Çünki bu müraciətlər hər bir şəhər və rayon icra hakimiyyətinin, eləcə də mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının və onların yerlərdəki idarə, müəssisə və təşkilatlarının fəaliyyəti barədə daha dolğun məlumatı özündə əks etdirir. Daxil olan müraciətlərin ümumi sayında şikayətlərin faiz nisbəti bir sıra şəhər və rayonlar üzrə yüksəkdir. Belə şəhər və rayonlardan Bakı şəhərini və onun bəzi rayonlarını, Naftalan, Yevlax, Ağstafa, Astara, Balakən, Beyləqan, Bərdə, Biləsuvar, Cəbrayıl, Göyçay, Göygöl, Xızı, İmişli, Laçın, Tərtər, Tovuz, digər şəhər və rayonları göstərmək olar. 
Təəssüf ki, bəzi yerlərdə bunun əksi müşahidə olunur. İlk mərhələdə yerli bələdiyyə sədrinin, yaxud digər vəzifəli şəxsin qəbul etdiyi qərardan çox şey asılıdır.  Xüsusilə ayrı-ayrı vəzifəli şəxslərin fəaliyyəti barədə müraciətlərin çoxunun şikayət olması heç də müsbət hal sayıla bilməz. Belə şikayətlərin sayı 2013-cü ilə nisbətən 24,7 faiz azalsa da, Bakı şəhəri və onun Binəqədi, Xəzər, Nizami rayonlarında, Mingəçevir, Beyləqan, Bərdə, Biləsuvar, Gədəbəy, Kürdəmir, Laçın, Şəmkir şəhər və rayonlarında daha çox olmuşdur. Bu şikayətlərin bir çoxuna respublikanın mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarında baxılmış və lazımi tədbirlər görülmüşdür.
Meşələrlə bağlı müraciətlər

Şikayətlərdə yaşıllıqların və meşələrin mühafizəsində yol verilən qüsurlar da qeyd olunur. 2014-cü ildə bu mövzuda müraciətlərin sayı Ağsu, Balakən, Biləsuvar, Cəlilabad, Daşkəsən, Gədəbəy, Qusar, Lerik, Masallı, Tovuz, Yardımlı rayonlarından daha çox olmuşdur. Bu müraciətlərdə yaşıllıqların, meşə zolaqlarının lazımınca qorunmaması, həmin yerlərdə mal-qara saxlanılması, bostan və əkin yeri kimi istifadə edilməsi, balıqçılıq təsərrüfatlarının yaradılması, fərdi yaşayış evlərinin tikilməsi, meşələrdən odun və tikinti materialı hazırlamaq üçün istifadə edilməsi, meşə gözətçilərinin öz işlərinə bəzən laqeyd yanaşması və sair məsələlər barədə məlumat verilir. Respublikanın şəhər və rayonlarının qəsəbə və kəndlərindən daxil olan belə müraciətlərlə bağlı Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin verdiyi məlumatda çoxsaylı intizam və inzibati tənbeh tədbirləri görüldüyü bildirilir.
Fermerlərdən şikayətlər

Prezident Administrasiyasına daxil olan bəzi şikayətlərdə vətəndaşlar şəxsi təsərrüfatlarında saxladıqları mal-qara üçün örüş yerlərinin ayrılmaması, yaxud ümumi örüş yerlərindən başqa məqsədlər üçün istifadə edilməsi, onların yerli bələdiyyələr və icra nümayəndələri tərəfindən kənar şəxslərə verilməsi, həmin ərazilərdə kənd təsərrüfatı bitkilərinin əkilməsi barədə məlumat verir, bunun qarşısının alınmasını xahiş edirlər. Respublika Nazirlər Kabinetinin 2006-cı il 2 mart tarixli "Qış otlaq sahələrindən istifadənin tənzimlənməsi barədə” qərarının pozulması vətəndaşların haqlı narazılığına səbəb olur. Otlaq sahələrindən düzgün istifadə edilməməsi ilə bağlı Ağsu, Balakən, Daşkəsən, Goranboy, Qazax, Quba, Sabirabad, Salyan, Tovuz, Zaqatala və digər rayonlardan müraciətlər daxil olmuşdur. Bəzi yerlərdə vətəndaşların ümumi istifadəsində olan örüş yerlərinin çox hissəsinin ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən zəbt edilməsi də vətəndaşları narazı salan cəhətlərdən biridir.
Sahibkarlar və xaricilərdən də şikayətlər var

Təkcə sıravi vətəndaşlardan deyil, hüquqi şəxs olan sahibkarlardan, fermerlərdən və ictimai təşkilatlardan daxil olan müraciətlərin də bir hissəsi şikayətlərdən ibarətdir ki, bu şikayətlərdə onların rastlaşdıqları problemlər, narahatlıq doğuran məsələlər öz əksini tapıb. Ölkə Prezidentinin fərman və sərəncamları, həmçinin tapşırıq və tövsiyələri ilə respublikada sahibkarlığın inkişafı üçün son dərəcə əlverişli mühit yaradılmasına, bilavasitə dövlətin verdiyi güzəştli kreditlər hesabına çoxsaylı özəl müəssisələrin daha geniş fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, bəzi hüquqi şəxslər öz müraciətlərində onların işinə maneçilik törədilməsi və digər hallar barədə məlumat verir, belə halların aradan qaldırılmasını xahiş edirlər. Təəssüf ki, belə şikayət məktubları respublikada fəaliyyət göstərən xarici ölkə vətəndaşlarından da daxil olur. Onların böyük əksəriyyəti ölkəmizdə aparılan böyük abadlıq və quruculuq işlərini yüksək qiymətləndirməklə yanaşı, müəyyən qüsurlarla rastlaşdıqlarını da qeyd etməyi unutmurlar.

Sahibkarlıq məsələləri ilə bağlı daha çox müraciət Bakı, Gəncə, Mingəçevir, Şəki şəhərlərindən, Beyləqan, Füzuli, Göygöl, İmişli, Masallı, Saatlı, Tərtər, Zərdab və başqa  rayonlardan daxil olmuşdur. Bu məsələlərə dair daxil olan bir sıra müraciətlərə nəzarət qaydasında baxılaraq müsbət həll olunduğuna görə Gəncə, Şirvan, Neftçala və  Şabrandan minnətdarlıq məktubları da daxil olmuşdur.
Nəzarət tədbirləri

2014-cü ildə də Prezident Administrasiyasında nəzarət qaydasında baxılan müraciətlərin sayı kifayət qədər yüksək olub, bu sahədə şəffaflıq artırılıb, mövcud olan çatışmazlıqlara və nöqsanlara qarşı daha ciddi tədbirlər görülüb. Məhz nəzarətin artırılması sayəsində ötən il vətəndaşların qaldırdıqları məsələlərin daha çoxu müsbət həll edilib. Xüsusilə nəzarət qaydasında baxılmaq üçün respublikanın Ədliyyə, Daxili İşlər, Təhsil, Nəqliyyat, Kənd Təsərrüfatı, Səhiyyə, Ekologiya və Təbii Sərvətlər, Fövqəladə Hallar, İqtisadiyyat və Sənaye nazirliklərində, Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsində, "Azərenerji”, "Azərsu” ASC-lərdə və digər təşkilatlarda vətəndaşların müraciətlərinə baxılmasında səhlənkarlığa və süründürməçiliyə, vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadəyə yol verdiklərinə görə 48 nəfər vəzifəsindən kənarlaşdırılıb, 56 nəfər barəsində inzibati və intizam tənbehi tədbirləri görülüb. Məsələn Suraxanı rayonu Zığ qəsəbə sakini R.Axundovanın müraciəti əsasında polis sahə rəisi A.Nəsirov intizam məsuliyyətinə cəlb edilib, Lənkəran rayonu Separadi kənd sakini Ş.Axundovun şikayətindən sonra tikinti işləri apararkən ağacları zədələmiş şəxslər böyük məbləğdə cərimə olunub,  vəzifəli şəxslərə axırıncı xəbərdarlıq edilmiş, Sabirabad rayonu Sərxanbəyli kənd sakini X.Quliyevanın RİHB-nin Moranlı kənd İƏD üzrə nümayəndəsinin müavini D.Dövlətovun bir sıra qanunsuzluqlara yol verməsi barədə müraciəti əsasında o, işdən azad edilib.

Ümumiyyətlə, 2014-cü ildə Prezident Administrasiyasına göndərilmiş və nəzarətə götürülmüş müraciətlərlə bağlı 7 nəfər barəsində hüquq mühafizə orqanlarına müraciət edilib, qanun pozuntusuna yol vermiş 64 hüquqi və fiziki şəxs cərimə olunub, qanunsuz işdən çıxarılan 7 nəfər öz işinə bərpa edilib, 19 halda cinayət işinin istintaqı bərpa olunub, 12 halda cinayət işinə yenidən baxılması barədə prokurorluq orqanları qarşısında vəsatət qaldırılmışdır və sair.

Müraciətlərə nəzarət qaydasında baxılması nəticəsində onların 27,8 faizi müsbət həll olunmuş, 24,6 faizinə müvafiq izahat verilmiş, 20,6 faizinin hazırda icra edildiyi, 19 faizinin əsassız, qərəzli, böhtan, anonim olduğu, 8 faizinin icrasının dövlət proqramlarında nəzərdə tutulduğu bildirilmişdir. Bəzən vətəndaşlar öz dediklərini təkzib edərək müraciətlərini əsəbi vəziyyətdə yazdıqlarını göstərmişlər.

Ayrı-ayrı dövlət orqanlarında, idarə, müəssisə və təşkilatlarda vətəndaşların nəzarət qaydasında baxılan müraciətlərinə cavabların gecikdirilməsi hallarına yol verilir. Ziddiyyətli və başdansovdu cavabların verilməsi heç vaxt diqqətdən kənarda qalmır, belə hallarda məsələ sona çatanadək nəzarətdə saxlanılır və yenidən cavablar tələb olunur. Burada əsas tələblərdən biri də odur ki, heç bir şikayət qanunun tələblərinə zidd olaraq barəsində şikayət edilən vəzifəli şəxsə göndərilməməli, müraciətlər sonadək araşdırılmalı, vətəndaşlara əsaslandırılmış və əhatəli cavablar verilməlidir. Təəssüf ki, bəzi nazirlik və RİH-lərdə, o cümlədən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində, Bakı şəhər, Astara, İmişli, Kürdəmir, Qobustan, Laçın rayon icra hakimiyyətlərində belə hallara təsadüf olunur.

Beləliklə məlum oldu ki, Sumqayıtdan ölkə prezidentinə ən çox polis orqanlarının fəaliyyəti, məhkəmə orqanları və hakimlərin fəaliyyəti, qaza sayğacları, ətraf mühitin mühafizəsi barədə olub.  (Fins.az)