1980-cı illərin sonlarından etibarən SSRİ- də tədricən dağılma prosesi güclənir, respublikalar daxilində ayrı-ayrı hərbi qruplaşmalar formalaşmağa başlayırdı. Sistem daxilində parçalanmadan istifadə edən ermənilər artıq, 1989-cu ildən etibarən hərbi qruplaşmalar yaratmağa çalışırdı. Ermənistan rəhbərliyi tərəfindən yaradılan bu qruplaşmalar, yerli azərbaycanlılara qarşı qırğınlarda və deportasiya proseslərində birbaşa iştirak edirdi. SSRİ-dən ayrılmaq istəyi ilə yanaşı Ermənistan rəhbərliyi daha da irəli gedərək ordu quruculuğu fonunda hərbi hava qüvvələrinin yaradılması prosesini (halbuki hələ SSRİ dağılmamışdı (?)) tezləşdirmək istəyirdi.
Qeyd etmək lazımdır ki, SSRİ-nin dağıldığı zaman, Ermənistanda reaktiv döyüş aviasiyası olmayıb. Döyüş aviasiyasının olmaması Ermənistan hərbi hava qüvvələrinin formalaşmasını 1992-ci ilin avqustuna qədər təxirə saldı. 1990-ci il dekabrın 19-da "Avropada Adi Silahlar üzrə” müqaviləyə əsasən Ermənistana havadan müdafiə sistemi ilə yanaşı üç əməliyyat təyyarəsi (1992-ci ilin yayında Rusiya rəsmi olaraq Ermənistana ilk iki SU- 25 və SU- 25 UB döyüş təyyarələrini verib) və on üç silahlı helikopter qaldı. Döyüş helikopterləri qrupu 1991-ci ildə keçmiş 7- №li Qvardiya helikopter alayının 382 saylı əlahiddə helikopter eskadrilyasının (İrəvan yaxınlığında keçmiş 32823 saylı hərbi hissə) əsasında formalaşdırıldı.
Bununla yanaşı, bölgüyə əsasən Ermənistan üçün Mİ-8 və Mİ-24 hərbi helikopterləri verilir. Ermənistan 1991-ci ildə altı An-2, bir An-24 və bir An-32B nəqliyyat təyyarələrini, həmçinin 10 Yak-52 təlim təyyarəsini qəbul edir. Noyabr ayında isə Rusiya Ermənistana daha 4 ədəd SU-25 təyyarələrini göndərir. Belə ki, SU-25-lərin göndərilməsi ermənilərə ilk həmlə eskadrilyasını təşkil etməyə imkan versə də, təyyarələr döyüş əməliyyatlarında istifadə edilməyib.
Qarabağ müharibəsi Ermənistanı 1992-94-cü illər üçün hərbi hava və hava hücumundan müdafiə sahəsində tədbirlər görməyə vadar etdi. Ümumiyyətlə Ermənistan aviasiya ilə bağlı sərmayeni daha çox hava hücumundan müdafiə sahəsinə yönləndirib. Rusiya tərəfdən texniki yardım, havadan müdafiə silah-sursat və avadanlıqlarının göndərilməsi nəticəsində Ermənistan bir il ərzində hərbi hava qüvvələri sahəsində irəlləməyi bacardı. Nəticə etibarı ilə 1992-ci ildən başlayaraq formalaşdırılan havadan müdafiə sistemi öz rəsmi fəaliyyətini 1994-cü ilin aprelində elan etdi. Lakin Ermənistanın hərbi rəhbərliyi bunu qənaətbəxş hesab etmədi. Bu səbəblə 1994-cü ilin sonuna qədər Ermənistan hərbi hava qüvvələri təxminən beş-altı Su-25, iki L-39 və on Yak-52 təlim təyyarəsi, altı An-2, iki An-72, bir Tu-134 nəqliyyat təyyarəsi və iki Mİ-2, yeddi Mİ-8/Mİ-17, on beş ədəd Mİ-24 helikopterləri aldı. Azərbaycan və Türkiyəyə nisbətən çox zəif inkişaf etmiş erməni ordusunu gücləndirmək üçün Rusiya onunla 16 mart 1995-ci ildə 25 illik müqavilə bağladı. Bundan sonra, 27 sentyabr 1996-cı ildə Gümrü və İrəvanda Rusiya hərbi bazalarının yaradılması barədə müqavilə imzalandı. Rusiyaya məxsus aviasiya qüvvələri Ermənistanda yerləşən 426- №li qırıcı eskadronda, 700- №li Hava Nəqliyyatına Nəzarət mərkəzində və İrəvandan kənarda yerləşən 3624- №li Yerebuni hava limanında yerləşdirilib. Araşdırmalara görə, məhz 426- №li qırıcı eskadrona Rusiya tərəfindən 18 MİQ-29 təyyarəsi (məlumatlara görə hal-hazırda Yerebuni aeroportundakı 3624 saylı aviabazada saxlanılır ) göndərilib.
Rusiyanın MİQ-29 təyyarələrinin Ermənistana gətirilməsi dörd mərhələ ilə həyata keçirilib; 1) 16 dekabr 1998-ci ildə beş ; 2) 26 fevral 1999-cu ildə beş; 3) 18 iyunda daha dörd; 4) son olaraq 1999-cu il 22 oktyabrda dörd təyyarə. Ermənilər Rusların bu təyyarələrini yerləşdirmək üçün ilkin olaraq bunu Ermənistan hərbi hava qüvvələrinə çatdırılma kimi təhrif etdi. Rusiya MİQ-29 təyyarələrini əvvəl yerləşdirdiyi MİQ-23 döyüş təyyarələri ilə əvəz edilə bilərdi. MİQ-23 və MİQ-29-ların birgə sayı isə İrəvanda bəlkə də otuzdan çoxdur. Ermənistana MİQ-23 təyyarələrinin yenidən göndərilməsi haqqında da iddialar var. 2004-2005-ci ildən etibarən Ermənistan hava qüvvələrinin genişləndirilməsinə başlandı. 2004-cü ildə 1 milyon $ qiymətində Slovakiyadan on Su-25 alındı. Təyyarələrin çatdırılması 2005-ci ilin sentyabrında başa çatdı. Bununla yanaşı 2004-cü ilin mayında Rusiya və Ukraynadan bir cüt L-39C təlim təyyarələri, həmçinin həmin ayda Rusiyadan iki İL-76 nəqliyyat təyyarəsi alındı.
2006-cı ildə hələ də öz təstiqini tapmayan məlumatlar yayıldı. Guya Ermənistan Rusiyadan on Su-27 təyyarəsi alıb. Bundan bir il öncə, 2005-ci ilin oktyabrında isə ölkəmizdə, Ermənistanın "on döyüş” təyyarəsi alması haqqında məlumatlar verilirdi. Lakin onların hansı təyyarələr olması bildirilmirdi. Azərbaycan hərbi mənbələrinə görə, təyyarələrin yalnız iki-üçü Su-27, qalanı isə Su-25 təyyarəsi və Mİ-24 vertolyotlarından ibarət idi. Araşdırmalara görə, alınan təyyarə və vertolyotlar KTMT-nın müddəaları əsasında güzəştli şərtlərlə satın alınıb. Lakin bu günə qədər də Su-27 təyyarələrin alınması təstiq edilməyib. Birinci Azərbaycan və Gürcüstandan fərqli olaraq Ermənistanda relyef Su-27-lərin havalanması üçün əlverişli deyil, ikincisi isə on Su-27 təyyarəsinin Rusiyadan satın alınması məaliyyə baxımından Ermənistan üçün əlçatmazdır. Hərbi ekspertlərə görə, bu təyyarələr əgər Ermənistanda mövcuddursa o yalnız Rusiyaya məxsus hərbi qüvvələrə məxsus ola bilər. Məhz bu səbəbdən Rusiya Ermənistanda olan Su-27 təyyarələrini İrəvandakı öz şəxsi aviabazasında yerləşdirə bilərdi. Qeyd edim ki, SSRİ dövründə belə, havaya qalxma və manevrlər üçün şəraitin olmaması səbəbindən Cənubi Qafqazda Su-27 saxlanılmayıb.
Ermənistan, SSRİ- nin süqutundan sonra yaranmaqda olan hərbi hava qüvvələrinin döyüş əməliyyatlarında iştirakını 1992-ci ilin oktyabrına qədər təxirə saldığını bildirir. Lakin tədqiqatçı Məmməd Vəliməmmədovun verdiyi məlumatlara görə, 13 iyun 1992-ci ildə Ağdərədə gedən döyüşlər zamanı pilotları polkovnik V. Qulayev və baş leytenant V. Tereşenko olan Mİ-24, Sırxavənd üzərində vurulub. Bildirək ki, müharibə dövründə Ermənistan havadan dəstək üçün MDB-nin Birləşmiş Silahlı Qüvvələrinə daxil olan 382 saylı helikopter eskadrilyasından asılı idi. Daha sonra iyunun sonunda 382-ci helikopter eskadrilyası Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə verildi. İlk erməni pilotları A. Abramyan, B. Babayan, S. Xanaqyan, Q. Baginyan, B. Xaçaturov, Q. Naxapetyan, Q. Kilofyan və b. oldular. Onları Rusiyalı hərbi instruktorlar Vladimir Kolyanov və Leonid Didenko hazırlayıb. 1992-ci ilin iyunun 23-ü iki erməni Mi-24 helikopteri Qarabağa Mi-8 helikopteri ilə gələn general Andeasyanı müşaiyət edərkən, Qubadlı batalyonun döyüşçüləri tərəfindən vurulur. Mi-24-dən biri məhv edilir, digərini isə qəzalı vəziyyətdə yerə oturtmaq mümkün olur. Döyüşçülərimizin əraziyə çatmasına qədər Mi-8 helikopteri yerə qona bilən Mi-24-ün ekipajını öz bortuna alıb, uzaqlaşa bilir. Yerdə qalan erməni Mi-24-ü isə təmir edilərək ordu ilə döyüşlərdə iştirak edir.
Göstərilən məlumatlar hələ Ermənistan hərbi hava qüvvələrinin rəsmi şəkildə yaranmadığı yəni avqust ayına qədər olan bir dövrünü əhatə edir. Araşdırmalara görə, artıq avqustda öz hərbi hava qüvvələrini yaradan ermənilər elə həmin aydan başlayaraq ilk dəfə müxtəlif Mİ-24-lərdən istifadə etməyə başlayıb. Məlumata görə, Qarabağ səmasında Ermənistan ilk itgisini 1992-ci ilin sentyabrında Mİ-24 helikopterinin məhv edilməsi ilə yaşayıb. 1992-ci ilin oktyabr ayında ermənilər Qarabağ müharibəsində ilk və yeganə hərbi təyyarələrdən, Laçın (Hoçaz-Mişni-Pircahan) istiqamətində istifadə edib. Belə ki, Hocaz yüksəkliyi Azərbaycan ordusu tərəfindən işğaldan azad edildikdən sonra, oktyabrda gedən döyüşlər zamanı ermənilər 2 ədəd Su-25 təyyarəsinin iştirakı ilə (11ədəd Mİ-24) Azərbaycan ordusunun mövqelərinə hücum etdi. Hocaz əməliyyatına rəhbərlik etmiş polkovnik-leytenant Çingiz Əliyevin sözlərinə görə, hücum uğursuz alınıb və bundan sonra ermənilər tərəfindən döyüş təyyarəsi tətbiq edilməyib.
Qarabağ müharibəsi zamanı ermənilərin ikinci itgisi noyabrın 12-də Xocavəndə hücum zamanı baş verib. Bununla yanaşı, noyabrın 23-də iki Mİ-8, dekabrın 30-da isə başqa bir Mİ-8 helikopteri məhv edilir. Ümumiyyətlə müharibə ərzində MDB-nin Birləşmiş Silahlı Qüvvələrinin göstərdiyi dəstəklərə baxmayaraq, 1993-cü ilin yanvarın əvvəllərində də Ermənistanın bir Mİ-8, Mİ-24 və Su-25 ( müxtəlif məlumatlara görə, ermənilər tərəfindən səhvən vurulub ) məhv edilir. Ermənilərin daha bir Mi-24-ü isə 1993-ü ilin fevralın 26-ı uçuş zamanı aerodromda qəzaya uğrayaraq, 3 nəfər ekipajı ilə məhv olur. Əldə edilən uğurlara baxmayaraq qeyd etmək lazımdır ki, əməliyyatlar zamanı ordumuza məxsus üç helikopter və bir MİQ-21 (15 yanvarda) qaçırdılıb. Xatırladaq ki, bundan öncə 1992-ci ilin sentyabrında ermənilər Gürcüstandan bir SU- 25-i də qaçırmağı bacarıblar. 1993-cü ilin martından etibarən ermənilər müharibəni anklavdan xaricə çıxararaq, Ermənistanla birbaşa yeni bir yol açmaq üçün Kəlbəcər istiqamətində işğalçı əməliyyatlara başladılar. Kəlbəcərə hücumda iştirak edən erməni Mİ-8 helikopteri isə gec də olsa apreli 16-da məhv edildi. Məhv edilən erməni helikopterindən sonra erməni qüvvələri 1993-cü ilin yay hücumu və 1994-cü ilin mayın əvvəli üçün heç bir təyyarə itgisi yaşamayıb.
Mövzunun əvvəlinə qayıdaraq bildirim ki, erməni hava qüvvələri haqqında məlumatlar olduqca az açıqlanıb. Ermənistan hərbi hava qüvvələri hava hücumu və hava hücumundan müdafiə sahəsində birgə fəaliyyət içərisindədir. Ermənistan hərbi hava qüvvələri dörd aviabaza, təhsil üzrə aviasiya eskadronu, aviasiya təhlükəsizlik qərargahı, aviasiya texniki xidmətlər batalyonlarından və aviasiya təmir hissələrindən ibarətdir:
1) Gümrüdə yerləşən 121-№li əsas Hücum Aviasiyası Eskadronu.
2) Gürmrüdə yerləşən 15-№li Qarışıq Aviasiya alayı (Şirak bazası).
· Hücüm Aviasiyası dəstələri. On beş Su-25
· Aerodrom texniki xidmətlər batalyonu.
· Kommunikasiya-Radar bölmələri
3) İrəvan yaxınlığında yerləşən 3624- №li Erebuni mürəkkəb helikopter eskadronu. Güman edilir ki, VİP nəqliyyat birliyi məhz bu bazada yerləşir.
· Müstəqil helikopter aviasiya bölüyü. Mİ-8 helikopterləri
· Müstəqil helikopter aviasiya bölüyü. Mİ-24 helikopterləri
· Müstəqil aviasiya dəstəsi. Nəqliyyat təyyarəsi
· Aerodrom texniki xidmətlər batalyonu.
· Rabitə eskadronu
· Özəl aerodrom infrastrukturu
4) İrəvan Yeğvard aeroportu yaxınlığında Arznidə yerləşən 60-№li Aviasiya Təlim eskadronu.
5) Müstəqil Aviasiya Məktəbi eskadronu. Gümrü (L-39), Arzni (Mİ-2)
6) N-li əlahiddə batalyon aerodrom-texniki xidməti.
7) NN-li əlahiddə batalyonların aerodrom-texniki xidməti.
Gümrüdə yerləşən təyyarə təmiri zavodunda təyyarələrin təmiri və modernləşməsi kimi işlər aparılır. Aşağıda Ermənistanın qonşu dövlətlərlə sərhəd xətlərində yerləşən enmə-uçuş zolaqları göstərilib:
1) Şərqdən Türkiyə, şimaldan Gürcüstanla həmsərhəd olan Şirak mərzində yerləşən "Gümrü Şirak Aeroportu”nun enmə-uçuş zolağı
2) Türkiyə ilə həmsərhəd olan Armavir mərzində yerləşən "Hoktember Aeroportu”nun enmə-uçuş zolağı
3) Qərbdən Naxçıvan Muxtar Respublikası, şərqdən Kəlbəcər rayonu ilə həmsərhəd olan Vayoc dzor mərzində yerləşən "Cermuk Aeroportunun” enmə-uçuş zolağı
4) Cənubdan İran, qərbdən Naxçıvan Muxtar Respublikası, şərqdən Kəlbəcər,Laçın, Qubadlı, Zəngilan rayonları ilə həmsərhəd olan Sünik mərzində yerləşən enmə-uçuş zolaqları
· Sisyanda yerləşən enmə-uçuş zolağı
· "Gorus-Şinuyar Aeroportu”nun enmə-uçuş zolağı
· "Qafan Aeroportu”nun enmə-uçuş zolağı
· Mehridə yerləşən enmə-uçuş zolağı
5) Şərqdən Azərbaycanla həmsərhəd olan Geğarkunik mərzində yerləşən Böyük Məzrə kəndində enmə-uçuş zolağı. Hal-hazırda yararsız vəziyyətdədir
6) Şimal-şərqdə Azərbaycan və Gürcüstanla həmsərhəd olan Tavuş mərzində "Berd Aeroportu”nun enmə-uçuş zolağı
7) Şimaldan Gürcüstanla həmsərhəd olan Loru mərzində yerləşən enmə-uçuş zolaqları
· "Stepanavan Aeroportu”nun enmə-uçuş zolağı
· "Kalinino Aeroportu”nun enmə-uçuş zolağı
İşğal edilmiş Qarabağda enmə-uçuş zolaqları
· Xocalı Aeroportunun enmə-uçuş zolağı
· Fizulidə yerləşən enmə-uçuş zolağı. Hal-hazırda uçuşa yararlı deyil.
1992-ci ildə "Daşkənd”də MDB daxilində KTMT yaradılması (2002-ci ildə əlaqələr daha da genişləndirildi), Rusiya-Ermənistan dostluq müqaviləsi, 21 avqust 1992-ci ildə Silahlı qüvvələrin qarşılıqlı texniki və maddi təminatı haqqında müqavilə və 29 avqust 1997-ci ildə əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardım haqqında müqavilə nəticəsində Ermənistan hava və havadan müdafiə sistemlərinin vəziyyətini qismən də olsa düzəldə bilib.
1997-ci il dostluq müqaviləsinə görə, tərəflərdən hər hansısa biri hərbi təhlükə qarşısında qalarsa qarşılıqlı yardım edilməlidir. KTMT daha da irəli gedərək Ermənistanın İran və Türkiyə ilə sərhəd xəttində rus sərhədçilərinin dayanmasını təmin edir. Ermənistan mütəmadi olaraq Rusiyanın Zaqafqaziyada ordu qrupları ilə ikitərəfli hərbi təlimlərdə və KTMT-nın illik hərbi hava qüvvələrinin təlimində iştirak edir. Hal-hazırda Rus Ordusunun Gürcüstanı tərk etməsi ilə Zaqafqaziya ordu komandanlığı nisbətən şimalada- Cənubi Osetiya və Abxaziya ərazilərində sülhməramlı (?) qüvvə kimi qanunsuz olaraq yerləşdirilib.
1993-cü ilin yayından erməni hərbi hava qüvvələrinin heyəti 2000 nəfər, 2004-cü ildə isə 3000 nəfər olaraq göstərilir. Qarabağ müharibəsi zamanı ermənilərdə təcrübəli pilotların azlığı səbəbilə onlar daha çox xarici muzdlu pilotlardan istifadə edirdilər. 1993-94-cü ildən etibarən İrəvan Aviasiya İnstitutu daxilində pilotlar yetişdirilməyə başladı. Pilotlar aviasiya üzrə ali məktəbi bitirmiş şəxslərdən 3-15 illik müqavilə əsasında komplektləşdirilir. Pilotlar və texniki personal İrəvanda Hərbi Aviasiya İnstitutunda kurslar keçir və namizədlər Yak 52-də (2005-ci ildə paraşutçuların təlimi üçün bir Yak-18 fəaliyyət göstərir) 80 saat təlim uçuşları, L-39-da isə 60 saat uçuş keçirdikdən sonra orduda onlara təyyarə həvalə olunur. Vertolyot pilotları isə 2 ədəd Mi-2 vasitəsi ilə öyrədilir. Təlim İrəvandan 30km (19 mil) şimalda yerləşən Arzni bazasında keçirilir.
Aşağıda Erməni hərbi hava qüvvələri ilə yanaşı nəqliyyat və sərnişin təyyarələri də qeyd edilib:
1) SSRİ istehsalı bir ədəd MİQ-25 PD. 14 yanvar 1993-cü ildə Azərbaycan hava qüvvələrindən Ermənistana qaçırılan bu təyyarə hal- hazırda Yerebuni hava limanında saxlanılır. Uçuşa yararlı olmağı şübhəlidir. Bununla yanaşı dörd ədəd MİQ-23 hərbi təyyarəsi də var.
2) Rusiya istehsalı on üç ədəd Su-25K, iki ədəd Su-25UBK. "Su-25”lərdən beş ədədi Gürcüstandan, doqquz Su-25K və bir ədəd Su-25UBK 2004-cü ildə Slovakiyadan alınıb. Təyyarələr hal-hazırda Şirak bazasında saxlanılır. Müxtəlif məlumatlara görə 2006-cı ildə Rusiyadan Su-27 alınıb. Bununla yanaşı bir neçə Su-17 və Su-22 mövcuddur.
3) SSRi istehsalı olan İl-76 təyyarəsi. 2011-ci ilin məlumatlarına görə Ermənistan hava qüvvələrində üç İl-76 hərbi yük təyyarəsi mövcuddur. İl-76M və İl-76TD versiyalarından ibarət olan təyyarələr 2004-cü ildə Rusiyadan (2 ədəd) alınıb. KTMT-nın yaratdığı imkanlar hesabına əldə edilən təyyarələr Erebuni hava limanında saxlanılır.
4) SSRİ istehsalı olan 6 ədəd (6-10) An-2TD nəqliyyat təyyarəsi. Bununla yanaşı An-12, bir ədəd An-24, bir ədəd (2) An-32 və An-72 vardır.
5) Fransa istehsalı olan A-320, A-340, A-380 sərnişin təyyarələri.
6) SSRİ istehsalı olan bir ədəd Tu-134A-3 sərnişin təyyarəsi. Tu-134A-3 təyyarəsi prezident və baş nazir üçün istifadə edilir. Erməni hava qüvvələrində Tu-154 təyyarəsinin olması da güman edilir.
7) Fransa istehsalı olan bir ədəd A319 CJ təyyarəsi. Avropa Birliyinə aiddir.
8) Çexslovakiya istehsalı olan altı ədəd L-39C Albatros təlim təyyarəsi. Məlumata görə, 2004-cü ildə Ukraynadan iki ədəd, 2010-11 ci ildə isə daha dörd təyyarə alınıb. Məlumatlara görə, L-39 təyyarəsi ilə yanaşı, L-29 tipli təlim təyyarələri də var. Erebunidə saxlanılan təyyarələrin bəziləri pulemyotla silahlandırılıb.
9) SSRİ istehsalı olan on altı ədəd Yak-52 təyyarəsi. 2011-ci ilin məlumatlarına görə bu təyyarənin sayı on ədəddir. Yak-18T tipli təyyarələrdən isə bir ədəddir.
Qeyd: Bütün bunlarla yanaşı Rusiya hərbi bazasına məxsus olan on səkkiz ədəd MİQ-29 təyyarəsi var.
Helikopterlər:
1) Polşa istehsalı olan doqquz-on ədəd çoxfunksiyalı Mİ-2 helikopteri.
2) SSRİ istehsalı olan Mİ-8T/MT/17 helikopterləri.
3) SSRİ istehsalı olan iki ədəd Mİ-9 helikopteri.
4) SSRİ istehsalı olan on yeddi ədəd Mİ-24R/P/K helikopterləri.
Qeyd: Helikopterlərin sayı haqqında dəqiq məlumatlar yoxdur. Müxtəlif məlumatlara görə helikopterlərin sayı 33 ədəddir. Bununla yanaşı 2012-2013-cü illərdə ermənilər Mİ-8 və Mİ-24 helikopterlərini gecəgörmə və lazer qurğuları ilə təhciz ediblər.
Pilotsuz Uçuş Aparatları:
1) Ermənistan istehsalı olan on beş ədəd Krunk 25-1 .
2) Ermənistan istehsalı olan Krunk 25-2 ( Ermənistanın Qarabağda qanunsuz olaraq keçirdiyi "hərbi parad” zamanı nümayiş etdirilib.)
3) Ermənistan istehsalı olan Baze.
4) Rusiya istehsalı olan beş ədəd Ptero-E5 üzərində ermənilər bir sıra dəyişikliklər apararaq onu ictimaiyyətə X-55 olaraq təqdim edirlər. Belə ki, bu il Ermənistan Müdafiə Nazirliyi tərəfindən təşkil edilən təqdimatda uzun müddət gizli olaraq istehsal olunan və mətbuata açıqlanmayan X-55-in iki nümunəsi təqdim edilib. Hazırda bu model Ermənistan xüsusi qüvvələri və fövqəladə hallar nazirliyi tərəfindən istifadə edilir.
5) Armdrone. 2014-cü ilin əvvəllərində yayılan fotolara əsasən üzə çıxan bu aparat öz dizaynına görə, Krunk və Baze modellərindən fərqlənir.
6) Azniv. Müxtəlif məlumatlara əsasən Ermənistan hərbi hava qüvvələri Azniv adlı pilotsuz uçuş aparatları istehsal edir.
7) Rusiya istehsalı olan ZALA 421-08 Mİ (Qranat). Hal-hazırda ZALA 421-08 Mİ erməni xüsusi təyinatlıları tərəfindən kəşfiyyat aparatı kimi istifadə olunur.
8) Danimarka şirkətlərindən birindən alınan detallar hesabına Ermənistan kiçik ölçülü multikopterlər istehsal edir. Kamikadze (kamera çıxarılıraq əvəzinə trotil yerləşdirilir və uzaqdan idarə edilərək partladılır ) və kəşfiyyat məqsədli olan bu uşuş aparatları xüsusi təyinatlı qüvvələr tərkibində istifadə edilir. Məlumatlara görə, bu aparatlar əlavə dəyişikliklər edilmədən Danimarka fermer təsərüfatlarına olduğu kimi satılıb.
Qeyd: Ermənistan mətbuatının bildirdiyinə görə, hazırda X-55 pilotsuz uçuş aparatları ilə yanaşı, bir neçə pilotsuz uçuş aparatının modeli modifikasiya edilir. Göstərilən aparatlarla yanaşı, Ermənistanda Rusiyaya aid sayını və modelini bilmədiyimiz pilotsuz uçuş aparatları da mövcuddur.
Ermənistan hərbi hava qüvvələri işğal edilmiş Qarabağda qanunsuz olaraq qüvvələr yerləşdirib:
1) Blandy, C. W. "Azerbaijan: Is War Over Nagorno Karabakh a Realistic Option?” adlı hesabatında işğal edilmiş Qarabağda Rusiya istehsalı olan iki ədəd Su-25 təyyarəsinin olduğunu bildirir. Lakin araşdırmalara görə, Qarabağda ermənilərə məxsus nə döyüş təyyarələri, nə də mülki təyyarələr var. Turistləri gəzdirmək üçün yalnız Xocalı aeroportunda təkmotorlu təyyarə mövcuddur ki, bu da demək olar ki, artıq təyyarə sinifinə aid edilmir.
2) SSRİ istehsalı olan beş ədəd Mİ-24 helikopteri. Bu helikopterlər Ermənistanın 9 may 2007-ci ildə və 2012-ci ildə Qarabağda qanunsuz olaraq keçirdiyi "hərbi parad” zamanı nümayiş etdirilib. Helikopterlərdən biri 12 noyabr 2014-cü ildə Ağdam üzərində məhv edildi.
3) SSRİ istehsalı olan beş ədəd Mİ-8 helikopteri. Böyük Britaniyanın Araşdırma və Qiymətləndirmə qrupu Qarabağda beş Mİ-8 helikopterinin olmasını bildirirdi. Həqiqətən də, Ermənistanın 2012 ci ildə Qarabağda qanunsuz olaraq keçirdiyi "hərbi parad” zamanı bu beş helikopter nümayiş etdirilib.
4) Ermənistan istehsalı olan Krunk pilotsuz uçuş aparatı. 2012-ci ildə Qarabağda qanunsuz olaraq keçirilən "hərbi parad” zamanı göstərilib ki, onun da ən azı ikisi təkminləşdirilib. Ermənistana məxsus pilotsuz uçuş aparatının biri bu ilin 29 yanvar tarixində Ağdam rayonu, digər ikisi isə 4 iyul tarixində Tərtər rayonu istiqamətində məhv edilib. (modern.az)
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.