M.Hüseynzadə adına stadionun tikintisi ilə bağlı xatirələrimi "Xeberle.com” portalında oxucularla bölüşmüşdüm. Müsahibim 1962-1971-ci illərdə Sumqayıt şəhər partiya komitəsinin birinci katibi işləmiş Nadir Balakişiyev idi.

Onun maraqlı söhbətləri məni həvəsə gətirirdi. Çoxlu suallar verirdim. Hər suala konkret və dəqiq cavab aldığımdan onları jurnalist dəftərçəmə köçürürdüm.

İllər keçdi. Nadir müəllimlə söhbəti yada salmağa başladım. Sumqayıtın bir neçə mədəni-məişət obyektlərinin tikintisi ilə bağlı maraqlı tarixçələri var. Onları oxucularla tanış etmək istəyirəm. Əsas mətləbə keçməzdən əvvəl oxuculara belə bir sualla müraciət etmək istərdim.
"Bir vaxtlar Nəsimi adına Mədəniyyət və İstirahət parkında kitabxananın fəaliyyət göstərdiyindən kimin xəbəri var?” Gənc nəslin bundan yəqin ki, xəbəri yoxdur. Nə isə...

Nadir Balakişiyevin xatirələrindən bəzi məsələləri işıqlandırmaq istərdim.

Dəftərçəmi vərəqlədim. Sual verdim.

- Nadir müəllim, M.Hüseynzadə adına stadionun tikintisindən əlavə hansı obyektlər sumqayıtlıların köməyi ilə tikilib?

- Sualınıza cavab verməzdən əvvəl onu demək istəyirəm ki, Sumqayıtı çox sevirəm. İşlədiyim müddət ərzində çalışırdım ki, şəhəri gözəlləşdirim, abad edim. Geniş küçələr, parklar, xiyabanlar, mədəniyyət evləri istifadəyə veriləndə qürur duyurdum. Tikintidə iştirak edənləri alqışlayırdım, mükafatlandırırdım.

Sumqayıtda müəssisə və zavodlar sürətlə tikilirdi. Sosial-mədəni obyektlərin tikintisinə isə vəsait çatışmırdı. Bir gün may ayının 1-i idi. Dünya zəhmətkeşlərinin Beynəlxalq həmrəylik günü olduğundan Sumqayıtda nümayiş keçirilirdi. Tribunanın qarşısından keçən rəhbər işçilər adətən partiya komitəsinin binasına toplaşırdılar. Bu, ənənə şəklini almışdı. Biz onları bayram münasibətilə təbrik edir, xoş istirahət arzulayırdıq.

Həmin gün hava çox xoş idi. Üzümü rəhbər işçilərə tutub dedim: Hava sərindir. Gəlin Nəsimi parkında bir az gəzişək. Bunu deməkdə məqsədim var idi. Parka endik. M.Hüseynzadə adına stadionun yanında dayandıq. Üzümü tikinti trestlərinin müdirlərinə tutub dedim: Gözəl stadionumuz var. Amma burada bir şey çatışmır. Gəlin belə təsəvvür edək. "Polad” komandası qalib gələndən sonra azarkeşlər sevinclərini necə bölüşsünlər, qələbəni harada qeyd etsinlər? Yaxınlıqda isə iaşə obyekti yoxdur. Deməli, nə lazımdır? – deyib, üzümü 1 saylı tikinti trestinin rəisi Məzahir Abdullayevə tutdum. O, məqsədimi başa düşdü. "Yeməkxana olsa, pis olmaz” – dedi. "Düz deyirsiniz. Gəlin belə bir obyektin tikintisini boynunuza götürün”. "Layihəsini hazırlamaq, smeta dəyərini tutmaq lazımdır”.

Mən şəhərin baş memarına işarə etdim. O, qovluğun birini Abdullayevə uzatdı. "Buyurun, - dedim, - layihəsi hazırdır. Smeta dəyəri 100 min manatdır.” Məzahir müəllim gülümsündü və qovluğu götürdu.

Parkda xeyli gəzdik. Hiss etdim ki, rəhbər işçilər narahatdırlar, məndən nəsə gözləyirlər. Stadiondan xeyli aralanmışdıq. Təzə əkilmiş şam ağaclarının yanında ayaq saxladım. "Bu yaxınlarda Sumqayıt rəssamlarının Səməd Vurğun adına mədəniyyət sarayında sərgilərinə baxdım. Xoşuma gəldi. Rəssamlarla söhbət etdim. Şəhərdə şəkil qalereyasının olmadığından gileyləndilər. Onlara söz verdim ki, tikinti trestlərinin köməyi ilə parkda onlara müasir üslubda bir şəkil qalereyası tikəcəyik. Buna 2 saylı trestin müdiri yoldaş Kabakov necə baxır?” Trest müdiri gülümsündü və dedi:

"Nadir muəllim, bizi parka dəvət etməkdə məqsədiniz olduğunu anlamışdıq. Yəqin bizim kollektivə də nəsə həvalə etmək istəyirsiniz. Buyurun, sizi eşidirik”.

Mən yenə baş memara işarə etdim. O da qovluğun birini Kabakova uzatdı. "Bu şəkil qalereyasının layihəsidir. Smeta dəyəri 80 min manatdır”.

Pillələrlə körpüyə tərəf qalxdıq. Bu vaxt 7 saylı tikinti trestinin müdiri Sərvər Bədəlbəyli qoluma girdi və astadan danışmağa başladı: "Nadir müəllim, - dedi, - bilirəm ki, bir obyekt də, yəqin ki, bizə tapşıracaqsınız. "Elədir, - dedim”. "Bizim trest 1 və 2 sayli tikinti trestlərindən kiçikdir. Mümkünsə, bizə tapşırılan obyektin smeta dəyəri təxminən 50 min manatdan çox olmasın”.

"Sərvər, - dedim, - biz hər şeyi ölçüb-biçmişik. Sən parkda kitabxana tikməlisən. Smeta dəyəri 50 min manatdır. (Həmin obyekt "Yay estradası”nın yerində tikildi – müəllif)

Beləliklə, parkda 2 mədəni və 1 iaşə obyekti sumqayıtlıların təmannasız köməyi və gərgin əməyi nəticəsində tikildi. Stadionun yanındakı kafeyə "Bülbül” adını qoyduq. Açılışında iştirak etdik. Trestin rəhbərlərini və qabaqcıl inşaatçılarını dəvət etdik. Onları təbrik etdim. Sonra hamılıqla birlikdə nahar etdik. Maraqlı burasındadır ki, kafe həm açıq, həm də qapalı şəkildə fəaliyyət göstərirdi, bu da hamını razı salırdı.

Nadir müəllim daha sonra qeyd etdi ki, hər 3 obyekt bir ilə yaxın tikilmişdir. Açılışında sumqayıtlılarla yanaşı, Bakıdan qonaqlar da iştirak edirdi.

HAŞİYƏ: Burada bir məsələni qeyd etmək istəyirəm. Keçmişə boylananda Sumqayıtın necə sürətlə inkişafının şahidi olursan. 1950-ci illərin sonu, 1960-cı illər mən deyərdim, Sumqayıtın mədəni həyatında yüksəliş illəri olub. Təssəvvür edin, həmin illərdə S.Vurğun, N.Nərimanov, C.Cabbarli mədəniyyət sarayları, "Vaqif”, "Nizami” (əvvəllər "Rossiya” adlanırdı) kinoteatrları, H.Ərəblinski adına Dövlət Musiqili-Dram teatrı, tarix muzeyi, Əli Kərim adına poeziya klubu, yay rəqs meydançası, (S.Vurğun adına mədəniyyət evinin yanında), şəhər parkında (Bələdiyyə parkı) yay kinoteatrı istifadəyə verilmişdir. Çox təəssüflər olsun ki, sonralar mədəniyyət obyektlərinin tikintisi demək olar ki, unuduldu.

Sumqayıtda kimya sənayesi sürətlə inkişaf etməyə başladı. Bu da Sumqayıtın ekologiyasını pozdu, camaatın ciddi narazılığına səbəb oldu. Sumqayıtda az bir zamanda civə, xlor, dust, qliserin, sulfat turşusu, dənəvər superfosfat, lindan, sulfanol və sair zərərli sex və istehsalatlar tikildi. İnsanların əhval-ruhiyyəsini xoş etmək əvəzinə onları zəhərli maddələrlə zəhərlədilər.

Bazar iqtisadiyyatına keçidlə bağlı bir çox obyektlər özəlləşdirildı. "Bülbül” kafesinin yerinə restoran tikildi. Kitabxana söküldu. Yerinə yay estradası əmələ gəldi. Yeganə obyekt "Rəsm qalereyası”dır ki, fəaliyyət göstərir.

Bütün bunları yazmaqda kimisə günahlandırmaq istəmirəm. Həyat dəyişir, inkişaf edir, milli-mənəvi dəyərlər dəyişilir. Bugünkü gənclərimiz doğulub-böyüdükləri şəhərin tarixi ilə maraqlanmalıdırlar. Axı, bu şəhəri onların ataları tikib istifadəyə veriblər. Onların gərgin əməyini və böyük zəhmətini unutmaq isə ən azı insafsızlıqdır.

Eyruz Məmmədov,

Respublikanın əməkdar jurnalisti