Sumqayıtın dostu, qardaşı

Kiçik Azərbaycan hesab etdiyimiz Sumqayıtın Azərbaycanın mədəni əlaqələrində özünəməxsus yeri var. Sumqayıt şəhərinin mədəni əlaqələrinin tarixinə nəzər salanda ilk əvvəl Sumqayıtın qardaşlaşdığı şəhərlərlə münasibətləri əsasən göz önünə gəlir. Sovet dövründə xarici əlaqələrlə bağlı mövcud məhdudiyyətlərə baxmayaraq, Sumqayıt şəhəri bir neçə ölkənin şəhərləri ilə dostluq əlaqələri qurdu. Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra da bu əlaqələr genişləndirildi və hazırda da davam etdirilir. Qurulan əlaqələr qardaşlıq səviyyəsinə gəlib çatdı və Sumqayıt şəhəri dünyanın 13 şəhəri ilə qardaşlaşdı.

"Xeberle.com"un "Sumqayıtın "qardaş"larını tanıyaq" adlı layihəsində bu dəfə sizlərə Ukraynanın Çerkassı şəhərindən bəhs edəcəyik.

Yaranma tarixi

Ukraynanın Çerkassı şəhəri Dnepr çayının sahilində yerləşir. Şəhər eyniadlı vilayətin inzibati mərkəzi sayılır. Şəhərin ərazisi 69 kvadrat kilometr, əhalisi isə 300 min nəfərə yaxındır. Şəhər inzibati cəhətdən 2 rayona bölünür. Çerkassı şəhərinin rəhbəri Viktor Belousovdur. Paytaxt Kiyevin 180 km-də yerləşən Çerkassı şəhəri Ukraynanın ən uzun körpüsünə malikdir. Bu şəhəri bir başından o biri başına 1 saat ərzində piyada qət etmək olar. Şəhərin təməli XIII əsrdə qoyulub. XV əsrdə Ukrayna kazakları buranı tatarların hücumlarına qarşı müdafiə istehkamı kimi istifadə edir və şəhərin genişlənməsi qurulan qala ətrafında başlayır. Şəhər 1648-1654-cü illərdə polyakların hücumlarına qarşı ciddi müqavimət göstərir. Şəhərin şimal tərəfində 1820-ci ildə o dövrün məşhur memarı V.Geste tərəfindən geniş prospektlər və parklar salınır.

Adını çərkəzlərin köçündən almış şəhər?

Bəzi mənbələrdə qeyd olunur ki,XIII əsrdəQafqazdan cənuba köç edən çərkəzlərin bir hissəsihazırki Çerkassı və Dneprpetrovsk bölgəsində məskən salıblar.Adını bu torpaqlarda yüz illər boyu yaşamış çərkəzlərdən alan rus dilində "Çərkəzlər” anlamına gələn"Çərkəzi” şəhərinin adısonralar Çerkassı olaraq dəyişmişvə bütünsənədlərdə belə qeyd olunub.

Sənaye

Sovet İttifaqının dağılmasından sonra şəhərdəki mövcud sənayə kompleksi əvvəlki gücünü itirməsinə baxmayaraq qısa zamanda keçmiş potensialını bərpa edə bildi. Aqrar sənaye şəhər iqtisadiyyatının aparıcı seqmentlərindən biridir. Ukraynanın ilk şəkər fabriki burada qurulub. Regionda iqlim qurşağı münasib olduğuna görə başda şəkər çuğunduru olmaqla demək olar ki, bütün kənd təsərrüfatı məhsulları yetişdirilməkdədir. Hazırda şəhərin aqrar sənayesində əsas problem istehsalatdan sonra müasir tələblərə uyğun olaraq məhsulları qablaşdırmaq və bu sahədə avadanlıqların kifayət qədər olmamasıdır. Bunu böyük bir fürsət olaraq qiymətləndirmək faydalı olardı. Boqdan Avtomobil Zavodu avtobus, minik maşını və trolleybus istehsal edir. Çerkassıda dekorasiya və bəzək üçün istifadə edilən daş mənbələri çoxdur və bunlar digər ölkələrə ixrac edilir. Şəhərdə 300-dən çox biznes strukturu süni gübrə, avtomatik, yari-avtomatik avadanlıqlar, ammonyak, kimyəvi liflər istehsalatı, istehlak malları sahələrində fəaliyyət göstərirlər. Şəhərdə taxta-şalban və mebel istehsalatı da yaxşı inkişaf edib. Çerkassı Ticarət və Sənaye Palatası yeni investisiya qoyuluşlarını artırmaq məqsədi ilə araşdırmalar aparır və xarici investorlara dəstək verir.

Turizm potensialı

Çerkassı qalası, Taras Şevçenkonun kəndi –Morintsi Çerkassı, Taras Şevçenkonun şəhəri, Ukraynanın Mədəniyyət Mərkəzi və Ukrayna kazaklarının vətəni hesab olunur. Bu şəhərdə ən gəzməli yer təpədə qurulan Çerkassı qalasıdır. İkinci dünya müharibəsində həlak olanların xatirəsinə şərəf təpəsində qurulmuş Ana heykəli turistlər tərəfindən ən çox ziyarət edilən yerdir. Şəhər gəzintisindən sonra yorğunluğunuzu Dnepr çayı boyunca uzanan parklara getməklə və ya çaydakı qayıq turları ilə də çıxara bilərsiniz. Taras Şevçenko muzeyi şəhərin ən qədim abidələrindən biridir.

Təhsil

Şəhərdə əsas universitetlər aşağıdakılardır:

Dövlət Texnologiya Universiteti

Boqdan Xmelnitski Milli Universiteti

Şərqi Avropa İqtisad Universiteti

Milli Hüquq Universiteti

Nəqliyyat

Ukraynanın mərkəzi qovşağında yerləşən Çerkassı şəhəri hava, avtomobil və çay nəqliyyatına malikdir. Güclü dəmiryolu infrastrukturu ilə Şərqi Avropa, Rusiya, Belorus, Polşa və Ukraynanın bütün şəhərlərinə həm sərnişin, həm də yük daşımalarını həyata keçirir. Dnepr çayı, üzərindəki 3 liman ilə başda yük daşımaçılığı olmaqla sənayənin inkişafına böyük töhfə verməkdədir. Çerkassı hava limanı 2.5 km-lik pist ilə daxili və xarici səfərləri ilə əhaliyə xidmət göstərir.

Otellər

Dnepr oteli, Ünvan: Frunze küçəsi 13, telefon: 0472 540304

Ukrayna oteli, Ünvan: Lesnaya küçəsi 1, telefon: 0472 321051 A

Quadar Sanitarium oteli, Ünvan: Lesnaya küçəsi 1, telefon: 0474 862029

Apelsin oteli, Ünvan: Frunze küçəsi 145, telefon: 0474 473495

Rosava oteli, Ünvan: Frunze küçəsi 28, telefon: 0472 450321

Restoranlar

Taras Bulijba, Ünvan: Şevçenko bulvarı 418, telefon: 0472 765166

Adriatika, Ünvan: Pasterovskaya küçəsi 11, telefon: 0472 351523

Köhnə şəhər, Ünvan: Xreşatik küçəsi 200, telefon: 0472

Çerkasının "qardaş”ları

Çerkassının Sumqayıt şəhərindən başqa bir sıra qardaşları da var. Ukraynanın bu şəhərini Qazaxıstanın Aktau, Polşanın Bıdqoş, Rusiyanın Perm, ABŞ-ın Santa-Roza, Moldovanın Tiraspol şəhərləri ilə qardaşlıq telləri bağlayır.

Necə oldu ki, Sumqayıt Çerkassı ilə «qardaşlaşdı”?

Sumqayıt şəhəri ilə Ukrayna arasında da dostluq və əməkdaşlıq əlaqələri mövcuddur. Ukrayna Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında dostluq və qardaşlığın tarixi qədimdir. Hər iki respublika müstəqillik qazandıqdan sonra bu dostluq daha da möhkəmlənib və inkişaf edib.

Azərbaycan və Ukrayna Respublikaları Nazirlər Kabinetləri arasında gənclər siyasəti və idman sahəsində əməkdaşlıqla əlaqədar 2001-ci il 16 oktyabrında saziş imzalandı. Bununla yanaşı, Ukrayna Respublikası Ailə, Uşaqlar və Gənclərlə İş nazirliyi ilə Azərbaycanın Gənclər, İdman və Turizm nazirliyi arаsında əməkdaşlığa dair razılqı əldə olundu. Xarkov vilayəti rəhbərliyinin dəvəti ilə Sumqayıtın nümayəndə heyəti dost diyara səfər etdi. Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Vaqif Əliyevin sərəncamına əsasən nümayəndə heyətinə Milli Məclisin deputatı Asif İmaməliyev (rəhbər), şəhər gənclər, idman və turizni baş idarəsinin rəisi Musa Həsənov, baş idarənin gənclərlə iş üzrə şöbəsinin rəisi Hidayət Zeynalov, 2 saylı doğum evinin mama-genekoloqu Leyla Məmmədova, «Leysi Ukrainka» adma Ukrayna Mədəniyyəti Sumqayıt Mərkəzinin nümayəndəsi Rene Nəbiyeva daxil idilər.

Sumqayıtın keçmiş qardaşlaşmış şəhərlər əlaqəsi olan Ukrayna Respublikasının Çerkassi şəhəri ilə dostluq və partnyorluq əlaqələrinin bərpasına 2003-cü ildə nail olundu. 2003-cü ilin sentyabr ayında Sumqayıt şəhərinin nümayəndə heyəti Çerkassı şəhərində səfərdə olub və iki şəhər arasında qardaşlaşmış şəhərlər əlaqəsinin bərpası ilə bağlı Saziş imzalanıb. Həmin ildə Çerkassı şəhərinin nümayəndə heyətinin Sumqayıt şəhərinə səfər etməsi razılaşdırılıb və səfər baş tutub. 2004-cü il iyunun 23-də Sumqayıtın nümayəndə heyəti Ukraynanm Xarkov şəhərinə səfər edib. Sumqayıt şəhərinin nümayəndə heyətini Xarkov Vilayətinin Vitse-qubernatoru Aleksandr Siderenko qəbul edib. Səfər çərçivəsində şəhərimizin nümayəndə heyəti Xarkov Aviasiya İnstitutunda olub, Xarkov Milli Radioelektronika Universitetinin professoru, Ukrayna Milli-Mədəni Cəmiyyətləri Assosiyasiyasının Vitse-prezidenti Murad Ənvərovun rəhbərlik etdiyi Azərbaycan -Ukrayna Dotluq Cəmiyyətinin üzvləri ilə görüşüblər. Həmin cəmiyyətdə Sumqayıt şəhər Gənclər, İdman və Turizm Baş idarəsi, eyni zamanda, «Lesi Ukrainka» adma Sumqayıt şəhər Ukrayna Mədəniyyət Mərkəzi arasında dostluq və işgüzar əlaqələrin yaranması, inkişaf etdirilməsi ilə bağlı ilkin razılıq əldə olunub. Səfərin sonuncu günü Sumqayıt Şəhər Gənclər, İdman və Turizm Baş idarəsi ilə Xarkov Vilayət Ali və Gənclərlə iş idarəsi, Xarkov Vilayət Bədən Tərbiyəsi, İdman və Turizm idarəsi arasında gənclərlə iş, idman və turizm sahələrində əlaqələrin inkişaf etdirilməsi ilə bağlı niyyət protokolu imzalanıb.

Əlaqələrin sonrakı inkişafı ilə bağlı məlumat əldə edə bilmədik.

Sumqayıtda bərbad günə qalan "Cerkassı” küçəsi, Çerkassıda trolleybuslar şütüyən "Sumqayıt”

Sumqayıtda Çerkassı şəhərinin adını daşıyan küçə də var. Sözügedən küçə bir neçə il bundan öncə təmir olunsa da, hazırda pis vəziyyətə qalıb. Və yenidən həmin  küçədə təmir işləri aparılır.

Çerkassı şəhərində isə isə "Sumqayıt” adlı küçə var. Əldə etdiyimiz videomateriallarda sözügedən küçənin vəziyyətinin pis olmadığı və həmin küçə boyunca trolleybusların şütüdüyü görünür.

 Ramil Zeynallı/xeberle.com