Son vaxtlar Sumqayıtın siması sürətlə dəyişir, şəhər yeni estetik və təbii görkəm alır. Amma bununla bərabər daha çox səsləndirilən problemlər də var... İşsizlik. Bəli, kimsəyə sirr deyil ki, Sumqayıtın ən böyük problemi məhz işsizlik və məşğulluqla bağlıdır. Nəhəng kimya sənayesinin, zavodların tam gücü ilə işləməsinin sayəsində Sumqayıt SSRİ dövründə əsl iş poliqonunu xatırladırdı. Sovet dövlətinin hər bir ucqar nöqtəsindən Sumqayıta iş dalınca gələnlər olurdu. İndi isə əksinə,sumqayıtlılar iş dalınca Bakıya, bəzən isə ölkə xaricinə getməyə məcbur olurlar. Halbuki Sumqayıtın böyük məşğulluq potensialı, iş perspektivləri var. Bəs görəsən, hansı sahələr üzrə, maraqlıdır. Elə bu mövzuda Sumqayıtın ziyalı və gənclərinin fikirlərini öyrəndik. Sualımız belə oldu:

Yeni iş yerlərinin açılması məsələsi sadəcə maddi investisiya tələb etmir. Elə olsaydı, ehtiyatda olan likvid dəyərlərlə çoxlu zavod və fabrik açmaq olardı. Lakin məsələ burasındadır ki, 1980-ci illərdə Sumqayıtda sənayenin inkişafı bu sahədə sadəcə güclü və savadlı fəhlə ordusu ilə yanaşı, böyük bir mühəndis ordusu da yaratmışdı. Təəssüf ki, 1990-cı ildən sonra SSRİ-nin dağılması ilə biz o savadlı insan potensialını da itirdik. Arada yaranan sənayesiz bir dövrdə həmin mütəxəssis və savadlı fəhlə ordusunu itirdik. İndi pulumuzla çoxlu zavod aça bilərik. Amma həmin fəhlə və mühəndis ordusunu haradan tapacağıq? İkinci bir məsələ isə neft gəlirlərinin artması ilə cəmiyyətimizdə deinstrulizasiya dövrünə qədəm qoyduq. Hamı daha çox xidmət və ticarət kimi marjinal sektora yönəldi. Bu, təhlükəsiz bir iqtisadi struktur deyil və bunu qısa müddətdə dəyişdirmək çox çətindir. Mümkün qədər peşə təhsilinə daha çox investisiya qoymaq və gəncləri peşə təhsilinə daha çox motivasiya etmək lazımdır. Ali təhsillilərin çoxluğu həm məşğulluq bazarında ciddi sıxıntı yaradıb, həm də peşə ənənələrinin itirlməsinə gətirib çıxardır. İndi 4 ilini universitetdə itirən insanı sənayeyə necə cəlb edək? Hamı ofis işi istəyir. Əsl problem bundan ibarətdir.

 

 

Rauf Məcidbəyli, QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasının hüquq məsələləri üzrə baş məsləhətçisi

Mənə görə, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı, Sumqayıtdan idarə olunan regional turizm məkanının yadraılması, ənənəvi sənaye sahələrinin inkişafı, xarici investorların cəlbi, infrastruktunun və institusional sistemin inkişafı və s. Sumqayıtda işszilik probleminə böyük töhfə verə bilər.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Afət Yaqubova, marketoloq

Nəzərə alsaq ki, hər il ali məktəblərə qəbul sayında, yüksək ballarda, ixtisaslı kadrlarda sumqayıtlılar çoxluq təşkil edir, hər şey yaratmaq olar. Amma əsas odur ki, insanlara imkan verilsin, özləri yaratsınlar işlərini. Böyüklər də, balacalar da. Dövlətdən iş yeri gözləmək yol deyil.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Əfqan Xəlilli, "Qarabağ” futbol klubunun tərcüməçisi

Sumqayıt Zibil Zavodu açıb, zibildən enerji düzəltmək olar.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Füzuli Sabiroğlu, rejissor, ssenarist

Sumqayıtda yüngül sənaye, xüsusən də tekstil sənayesinin, eləcə də elektronika sənayesinin yaradılması və inkişafı üçün böyük potensial var. Bu da xeyli iş yerlərinin yaradılması olardı...

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tərxan Paşazadə, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin baş məsləhətçisi

Mən ilk olaraq Sumqayıtda idman, turizm və təhsil sahəsinin inkişafının faydalı olacağını düşünürəm. Şəhərdə sanballı bir idman klubu olarsa, azı 3-4 min nəfəri işlə təmin etmək olar. Mən peşəkar idman klubu nəzərdə tuturam. Məsələn, "Fənərbağça" kimi. Amma buraya idmanın bütün növlərini aid etmək olar. Təbii ki, ilk əvvəl ölkəmizdə populyar olan idman növləri üzrə bu klubun nəzdində komandalar təşkil etmək lazımdır. Bura idman sənayesini - idman mallarının istehsalını da əlavə etsək, bu rəqəm gələcəkdə artan xətlə inkişaf edəcək. Həmçinin, turizm sahəsində də azı 3-5 min nəfəri işlə təmin etmək olar. Bələdiyyənin nəzdində dünya standartlarına uyğun ali təhsil müəssisəsi yaradıb onun vasitəsilə də azı 2-3 min nəfəri işlə təmin etmək olar.

 

 

 

 

 

Əliyusif Məmmədzadə, bələdiyyə işçisi

İnsanların işlə təmin olunması və normal yaşaması bütün dövrlərdə bütün hökūmətlərin diqqətində olmalıdır. Belə olduqda işsizlik problemi də həllini erkən tapmır. Son illərin nəticələrinə diqqət edəndə bəzi naşı cavabdeh şəxslərin ucbatından problemlər daha da artaraq xoş olmayan səviyyəyə çatdı. Yenisini yaratmadan köhnəsini dağıdaraq Sumqayıt boyda nəhəng sənaye şəhərini iflic vəziyyətinə saldılar. Amma keçmiş ittifaqın əksər ölkələri yenisini yaratmadan kohnəsini dağıtmadılar. Odur ki, nəticədə belə işsizlik problemlərini yaşamadılar. İkincisi, bu problemləri yaradan səbəblər kadrların yerində olmaması idi. Mühəndisin işini baytara tapsıranda belə də olmalıydı. Təəssüf ki, bu tendensiya hardasa davam etməkdədir. Bir sözlə, inkişafımız təhsildən başlamalıdır. Şəxsi tanışlıq arxa plana keçirilməlidir. Hər bir rəhbər işçini qabiliyyətinə görə vəzifəyə təyin etməlidir. Qohum-əqrəbalarını ətrafına toplamaqla hər hansı problemlərin həllinə nail olmaq mümkün deyil. Yeni iş yerləri açılarkən birinci növbədə tanışlar deyil, bilik və bacarığı olanlar irəli çəkilməlidir. Belə olduqda bir çox problemlər həllini tapacaqdır. Sumqayıt sənaye, istehsalat şəhəridir. Ölkə başçısının və şəhər rəhbərliyinin böyük diqqəti nəticəsində ümidvaram ki, Sumqayıt yaxınlarda böyük inkişaf mərhələsinə qədəm qoyacaq.

 

 

Emin Vəli, PR mütəxəssisi, marketoloq
İlk addım kimi Sumqayıt Sahibkarlar Cəmiyyəti yaratmaq və prioritet sahələr üzrə sahibkarların vəhdətinə nail olmağa çalışmaq lazımdır. Mənə görə, prioritet sahələr: eko turizm, kimya sənayesi, qida istehsalatı, logistika mərkəzi, startup mərkəzidir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Süleyman Hüseynov, şair-publisist
Mövzu ilə bağlı aşağıdakıları deyə bilərəm. Sumqayıtda yeni istehsal sahələrini bir neçə istqamətdə təşkil etmək fikrimcə səmərəli olar:

1.Sovet dövründə Sumqayıt istehsal sahələrinin avtomatlaşdırılması mərkəzlərindən biri sayılırdı. İndiki Azərbaycan neft kimya institutu Eİ müəssisəsi avtomatika və telemexanika sahəsində vaxtı ilə çox böyük uğurlara imza atmışdı. Lakin SSRİ-nin dağılması faktiki olaraq bu mühüm elmi-tədqiqat mərkəzinin işini də iflic etdi. Fikrimcə bu institutun bazasında elektron avtımat cihazlarının istehsalı, quraşdırılması və təmiri üzrə respublika miqyaslı mərkəz yaratmaq olar.

2.Sumqayıt respublikanı RF ilə birləşdirən magistral yolun üstündədir. Bildiyimiz kimi RF ölkəmiz üçün çox vacib iqtisadi tərəfdaşdır. Bunu nəzərə alsaq, məhz Sumqayıtda meyvə-tərəvəzlərin konservləndirilməsi üzrə mobil zavodların yaradılması ideyasına da baxmaq olar. Digər tərəfdən Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonunun yaxınlığı bu sahənin inkişafı üçün münbit şərait yardır.

3.Sumqayıtın dəniz sahilində yerləşməsi balıq yetişdirilməsi, istehsalı və satışı sahəsi üçün əlverişlidir. Bu istiqamətdə vaxtilə Hacı Zeynalabdin qəsəbəsində sex də var idi. Onun bazasında qeyd etdiyim müəssisəni yaratmaq da maraqlı olardı.

4.Sumqayıtın texniki və istehsal imkanları burada içməli su və şirələr üzrə kifayət qədər gücə malik zavodun tikilməsinə imkan yaradır.

Sözsüz ki,yuxarıda qeyd etdiyim sahələr monopoliyaya daxildirlər. Bu baxımdan o sahələri təşkil etmək çətinliklərlə qarşılaşacaq. Lakin şəxsən mən əminəm ki, istənilən halda şəhərin icra başçısı Zakir Fərəcov iradəsini ortaya qoysa, bu məsələlər həllini tapa bilər..

 

Hümbət Quliyev, həkim, iş adamı

Sumqayıt üçün ən vacib və ağrılı sualdır. Bu böyük araşdırma tələb edən sualdır. Bu sual sorğuya sığışmır. Bu əslində Sumqayıtın rəqabətəqabiliyyətlilik məsələsidir. Bu şəhərin investisiya mühitinin qiymətləndirilməsi məsələsidir və s. Xülasə qoyulan məsələyə qısa cavab verməyə çətinlik çəkirəm.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Arzu Qafarlı, iqtisadçı-ekspert

Sumqayıtda məşğulluq səviyyəsinin yüksək olmasına əhəmiyyətli təsir göstərən sahələrdən biridə sənaye sahəsidir. Sumqayıtda sənaye parklarının daha da geniş salınması çox sayda şəhər sakininin işlə təmin olunmasında kömək ola bilər. Çünki bu sahədə onlarla yox, minlərlə işçi çalışır. Şəhərdə sənaye parklarının salınması üçün hər bir şərait vardır. Bildiyimiz kimi, (kimya və neft-kimya, metallurgiya, maşınqayırma, еlеktrоеnеrgеtikа, yeyinti və yüngül sənaye, tikinti mаtеriаllаrı istehsalı müəssisələri) sənaye sahələri fəaliyyət göstərir. Bu sahələrin sayını daha da artıraraq və ya investor cəlb edərək müəssisələrin işini genişləndirməklə, işsizlik səviyyəsini minimuma endirmək olar. Çünki bir sənaye parkında ortalama 500-3000 nəfər işçi işləyir, sənaye parklarının sayı onlarla olarsa, qeyd olunanların olması realdır. Digər bir təklif kimi turizmin inkişafını da göstərmək olar. Turizm obyektlərinin tikintisi, turizm ehtiyatlarının genişləndirilməsi, turizm xidmətlərinin göstərilməsi minlərlə sakinin işlə təmin olunmasına gətirib çıxarda bilər. Şəhərdə turizmin genişləndirilməsi, cəlb edilməsi üçün hər bir şərait vardır. Sumqayıtda bu kimi digər işlərin də görülməsi üçün kifayət qədər potensial var.

İşsizliyin qarşısını minimuma endirmək üçün əsasən sənayeyə güc vermək lazımdır.

Daha çox yeyinti sənayəsinə üstünlük vermək məqsədəuyğundur. Kimya sənayesi çoxaldıqca işsizlik azala bilər, amma bunun mənfi tərəfləri də ola bilər. Şəhərin ekologiyasına mənfi təsirlər göstərər. Üstunlüyü digərlərinə vermək olar. Sumqayıtda buna şərait də var. Yüngül sənayedə o qədər rəqabət yoxdur,bunu da edə bilərlər. Tək "Azərsun”, "Bismak” la kifayətlənmək olmaz. Yeyinti istehsal edən başqa şirkətləri də cəlb etmək olar.

Dənizə yaxın olduğu üçün balıq sənayesi də yaratmaq olar,buradan xaricə məhsul da ixrac etmək mümkündür. Bununla yanaşı meyvə-tərəvəz konserv zavodu da yaratmaq olar.

Xeberle.com

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.