AzVision.az ın növbəti həmsöhbəti Əmir Əli Sərdar İrəvanidir. O, vaxtilə İrəvan xanlığını idarə edən Qacar nəslinin davamçısıdır. Qacar Ziyadoğlu nəslindən olan əcadadları Rusiya işğalından öncə 50 il müddətinə İrəvanı idarə etmişdilər. Soyadını (Sərdar) da onlardan götürüb – İrəvanın sərdarı, yəni İrəvan xanı deməkdir.
19-cu əsrin əvvəllərində onun babaları Makuya köçüblər…
-Burada İrəvandan gələn miqrantlar Maku xanlığını qurmuşdular. Məhəmməd Şah Qacarın baş məsləhətçisi Hacı Mirzə Ağasi də İrəvandan idi və mənim əcdadım Məhəmməd Xan Sərdar İrəvani ilə olduqca yaxın idi. Bu yaxınlıq sayəsində əcdadlarım paytaxt Tehrana gəliblər. Onlar Şahın bacısı və qızı ilə evlənib Tehranda və İranın müxtəlif yerlərində İrəvanın itirilmiş qüdrətini və var-dövlətini bərpa ediblər. Arak, Yəzd və Kirman vilayətlərinə rəhbərlik etsələr də, illərlə öz doğma yurdları İrəvanla əlaqələrini kəsmədilər.
- Harada anadan olmusunuz? Tələbəliyiniz, gəncliyiniz, təhsiliniz barədə məlumat verin.
- Mən 42 il əvvəl Tehranda anadan olmuşam. Tehran təxminən 220 il əvvəl Ağa Məhəmməd Şah Qacar tərəfindən İranın paytaxtı elan olunub. Mənim əcdadlarım 1830-cu illərdə Məhəmməd Şah Qacarın hakimiyyətə gəlişini dəstəkləmək üçün Makudan Tehrana köçüblər. İranın hazırkı parlament binasının da yerləşdiyi Tehranın məhşur səmtlərindən biri onlara məxsusdur. Əcdadlarım həmçinin Tehranın ilk sakinlərindən hesab olunurlar. Nənə-babalarım kimi mən də orada böyümüşəm. Elektrik mühəndisliyi üzrə təhsil almışam və bir neçə il orada mühəndis kimi işləmişəm.
Bəs necə oldu ki Almaniyaya getdiniz? Orada necə bir həyat yaşayırsınız? İşləyirsinizmi?
- Almaniyaya 12 il əvvəl elektrik mühəndisliyi üzrə təhsilimi davam etdirmək məqsədilə gəlmişdim. 5 il sonra yaxşı bir iş təklifi aldım. O vaxtdan avtomobil sənayesi üzrə mühəndis kimi çalışıram.
- Ailəniz haqqında bilmək istərdik. Övladlarınız nə işlə məşğuldur? Həyat yoldaşınızla eyni nəsildənsinizmi?
10 yaşında bir qızım var. Həyat yoldaşımla 20 il əvvəl Tehranda ailə həyatı qurmuşuq. Onun nə İrəvanla, nə də Qacar nəsli ilə bağlılığı yoxdur, ancaq ailəmin tarixi ona olduqca maraqlıdır. Qızım da ailəsinin mənsub olduğu soyadla fəxr edir. O bu haqda çox şey bilir. Evdə İrəvanlı əcdadlarımızın xatirəsini yaşadacaq xeyli sayda şəkillər var. Onlar sanki şəkillərdən ibarət hekayədir. Marağında olan hər bir kəs oradan bir sıra tarixi faktlar öyrənə bilər.
- İrəvanda olmusunuzmu və hansı təəsüratlarınız vardır? Əcdadlarınızın dövründə olduğu kimi qədimdirmi və hansı dəyişikliliklər baş verib?
- Təəssüf ki, hələ İrəvanda olmamışam. Əcdadlarımın dövründən qalan yeganə xatirənin İrəvan Göy Məscidinin olması da məni kədərləndirir. Bu məscid 1768-ci ildə 7-ci ulu babam olan İrəvan xanı Hüseyn Əli xanın əmri ilə tikilib.
- Azərbaycanda necə olmusunuzmu və ya olmamısınızsa, gəlmək istərdinizmi? Azərbaycanın paytaxtı Bakı haqqında nələri bilirsiniz?
- Azərbaycanda hələ ki, olmamışam. Lakin, Azərbaycandan olan bir çox mehriban insanlar tanıyıram. Bildiyim qədərilə, Bakı gözəl şəhərdir. Lakin, qədim Bakının şəkilləri məni daha çox cəlb edir. Yeni və müasir şəhərlər məni bir o qədər də cəlb etmir, çünki onlardan kifayət qədər görmüşəm. Düşünürəm ki, müasirlik, inkişaf üçün çalışsanız belə, qədimiliyi qorumaq lazımdır.
- Azərbaycan və azərbaycanlılar sizə nəyi ifadə edir? Hansı dilləri bilirsiniz?
- Aydındır ki, İrəvan haqqında oxşar hisslərimiz var. İllər keçsə belə, ürəyimin bir hissəsi İrəvanladır. Fars, ingilis və alman dillərində danışıram. Azərbaycan dilini də anlamağa çalışıram, lakin əcdadlarımın dilini öyrənmək üçün real imkanım olmayıb.
-
Təbrizə, İrana baş çəkirsinizmi? İranda səyahət etdiyiniz yerlər haqqında təəssüratlarınızı bizimlə bölüşərdiniz.
- Təbriz eləcə də, İranın bir çox şəhərlərində olmuşam. Qeyd etdiyim kimi, qədimiliyi sevirəm və buna görə də getdiyim yerlərin hər birində bu kimi, xüsusilə, Qacar dövründən qalan görməli yerləri axtarıram. Arxivləri araşdırıram.
Qacar Sülaləsinin digər üzvləri ilə əlaqə saxlayırsınız?
- Bəli, digər üzvlər və bu dövr tarixi ilə maraqlanan bir sıra tədqiqatçılar ilə də əlaqələrim var.
Sosial mediada `Sarı Gəlin` mahnısını paylaşmısınız. Bu mahnı sizdə hansı təəssüratları oyadır?
- Mənə elə gəlir ki, bir parçam orada yaşayır. Qədim İrəvan haqqında eşitmək mənə bir növ rahatlıq verir və bu mahnı ilə xəyallara dalıram. Mahnı mənə əcdadlarımın dövründə olan İrəvanı xatırladır.
-Azərbaycanda kiminləsə əlaqə saxlayırsınız?
-Sosial mediada Azərbaycanlı dostlarım var. Onlar çox xeyirxah və mehribandırlar. Gələcəkdə Azərbaycana gələn zaman onları yaxından tanımaq istəyirəm.
Şahanə RƏHİMLİ
Tərcümə edib: Türkan Məmmədli
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
