HAŞİYƏ: Ülviyyə Abbasova 1979-cu ildə anadan olub. 2002-ci ildə Azərbaycan Tibb Universitetini bitirib. 2003-2010-cu illərdə "Mərkəzi Klinika”nın mama-ginekalogiya şöbəsində süni-mayalanma xidməti ilə məşğul olub.  2010-2015-ci illərdə respublikanın qabaqcıl özəl xəstəxanalarında işləyib. 2015-ci ildən Sumqayıt  şəhərində - "Unikal Klinika”da fəaliyyət göstərir.

Polikistik over yumurtalıq sindromu.
Polikistik over yumurtalıq sindromunu (PCOS) çox vaxt xəstəlik kimi qiymətləndirirlər, amma bu, çox yanlış fikirdir. Axır vaxtlar gündəmdə olmasının əsas səbəbi isə qadınlarda kilo artımı ilə bağlıdır, artıq çəki olanda polikistoz over sindromu özünü daha qabarıq şəkildə büruzə verir. Bu da menstruasiya pozğunluğu və sonsuzluqla nəticələnir.
" Sindromunun yaranması irsiliklə bağlıdır”
Polikistik over  sindromu qadınlarda  irsi  olaraq yaranır, yəni həmin şəxslərin anasının, xalasının, bibisinin və ya nənəsinin yumurtalığında da bu sindrom olub. Çox vaxt qızlarımız, qadınlarımız sindromun yaranmasını qida və ya iqlimlə əlaqələndirirlər, amma bu, çox səhv  yanaşmadır.  Sindromun yaranmasının nə qidayla, nə də ki, iqlimlə əlaqəsi var. Bu, sadəcə onların yumutalıqlarının quruluşudur. İnsanların hamısı eyni cür yaranmayıb, necə ki, hamımızın burnu, dodağı və ya gözləri bir birinə bənzəmir, eləcə də yumurtalıqları da eyni quruluşda ola biməz. O, kimisində multifolikulyar, kimisində polikistik, kimisində də sadə quruluşdadır. Əgər bir qız və ya qadında çəki normadan artıq və ya azdırsa, o zaman bu sindrom özünü açıq şəkildə göstərir. Amma çəki normaldırsa, çox vaxt menstruasiya tsikli pozulmur və bu zaman biz həmin şəxsdə polikistoz sindromunun olduğunu da bilmirik. Keçmişdə insanlar daha çox fiziki əməklə məşğul olduqlarına görə onlarda  piylərin depolanması da indiki qədər deyildi. Texnikanın inkişaf etməsinin faydalı tərəfləriylə yanaşı, zərərli tərəfləri də məhz bu tip sindromların xəstəlik halına keçməsidir. İndi oturaq  işlər daha çoxdur, insanlar ən qısa məsafəyə belə avtobusla, maşınla gedib-gəlirlər. Paltaryuyan, qabyuyan və  s. bu kimi fiziki əməyi azaldan texnikaya görə piylər depolanır və bunun  nəticəsində də yumurtalıqların fəaliyyəti korlanır. Əhali arasında polikistik over sindromunu bu şəkildə dəyərləndirirlər: "Filankəsin yumurtalığının qabığı qalın imiş, onu soyub götürəndən sonar hamilə qaldı”. Sindromun çəki ilə bağlı olmasının səbəbi yumurtalıq qabığının şəkərə rezistent reseptorlarının artmasıdır. Bu da həmin şəxslərin potensial olaraq gələcəkdə şəkərli diabet olma riski var deməkdir. Buna görə də bu sindromun olduğu şəxslər daha hərəkətli olmalı və çəkilərini stabil şəkildə saxlamalıdırlar ki, menstruasiya tsikliləri pozulmamış olsun və eyni zamanda sonsuzluq problem yaşamasınlar. Pasientlərdə bu sindrom daha çox üzdə səpkilərin olması, menstruasiya tsiklinin pozulması, kişi tipli tüklənmələr ilə müşahidə olunur. Onlar bu zaman həkimə müraciət edirlər və USM müayinəsi zamanı məlum olur ki, onlarda polikistoz yumurtalıq sindromu var.
"Polikistik over sindromu ilə müalicəsiz hamilə qalmaq mümkündür”
Bu sindromu olan  şəxslərə bizim ilk tövsiyəmiz "çəkinizi azaldın” şəklində olur. Əgər çəkisini azalda bilərsə, həkim müdaxiləsi olmadan hamilə qalmaq şansı artır. Oxucularda belə bir sual yarana bilər ki, bəs filankəsin qızı, gəlini 80-90 kilo idi, amma hamilə qaldı, uşaq dünyaya gətirdi, bu necə olur? Onu da nəzərinizə çatdırım ki, hər kilolu qadın və ya qızı görəndə: "Onda  polikistik over sindromu var”- demək düzgün  deyil. Yəni bu, mütləq deyil ki, əgər artıq çəkisi varsa həmin şəxsin yumurtalığı polikistik quruluşdadır. Əslində bu sindromun olması yumurtalığın polikistik quruluşda olması deməkdir. Sadəcə çəki artdığı zaman bu, patoloji vəziyyətə keçir. Elə vaxt olur ki, bizə evlilik qabağı müayinədən keçmək üçün qızlar müraciət edir və biz onları USM ilə yoxlayandan sonra məlum olur ki, yumurtalıqları polikistik quruluşdadır. Onlara ilk tövsiyəmiz bu olur ki, çəki almayın.
"Sindromun yaxşı tərəfləri də var”
Əslində polikistik over sindromu insanların düşündükləri qədər pis bir şey deyil. Bu sindromu olan qadınların folikulyar, yəni ana olma rezervi daha yüksəkdir. Həmin qadınlar digərlərinə nisbətən daha gec qocalır, estrogen tutumları daha çoxdur, cinsi istəkləri daha yüksəkdir.  Əsas odur ki bu sindromu olan qadınlar artıq çəki almasınlar və normal çəkilərini qoruyub saxlasınlar. Onu da qeyd edim ki, polikistozlar növlərinə görə ayrılırlar. Sindromun şiddətli, orta-ağır və yüngül dərəcələri var. Biz yalnız qadında polikistozun şiddətli dərcəsi olarsa, mütləq həkim müayinəsi almasının vacib olduğunu deyirik.  Çünki elə vaxt olur ki, baxırsan pasientin normal çəkisi var, amma bu sindromdan əziyyət çəkir, menstruasiya vaxtında baş vermir və hamilə qala bilmir. Səbəb isə artıq həmin şəxsdə polikistozun şiddətli növünün olmasıdır. Bu şəxslərin müalicə almadan hamilə qalmaq şansları 10 faizdən belə azdır. Subay qızlar müayinədən keçmək üçün bizə müraciət etdikləri zaman onlarda polikistozun bu növünü aşkarlayırıqsa, mələhət görürük ki, evləndikdən 3-4 ay sonra gəlin və hamilə qalmaq üçün yardım alın. Əgər onlar bu müddət ərzində həkimə müraciət etsələr, hamilə qala bilərlər  Amma xanımda sindromun dərəcəsi orta-ağırdırsa, o, az müddətli müalicə ilə,  yüngüldürsə, müalicə almadan da hamilə qala bilər .
"Polikistik yumurtalıq sindromu olan qadınların əkiz, üçəm uşaq dünyaya gətirmək imkanları daha yüksəkdir”
Bu yumurtalıq quruluşuna malik olan qadınların hamiləlik dövrü digərlərindən heç bir şəkildə fərqlənmir. Tək fərq onların əkiz, üçəm uşaq dünyaya gətirmək şanslarının daha yüksək olmasıdır. Çünki onların yumurtalığında çox sayda eyni ölçülü folikul olur. Amma adi yumurtalıq quruluşu olan qadınlarda bir dənə böyük ölçülü dominant folikul , digərləri isə xırda ölçülü, yəni əhəmiyyətsiz folikullar olur.
"Qadınlara sonsuzluq diaqnozu yalnız onların ailə qurmasından 1 il keçərsə qoyula bilər”
Əgər bir qadın ailə qurduqdan sonra bir il müddətində heç vaxt hamilə qalmayıbsa, biz ona birincili  sonsuzluq diaqnozu qoya bilərik. Bəzən qadın hansısa səbəblərə görə uşağını itirir ki, (uşağın düşməsi, tələf olması, inkişafdan qalması və s.) bu zaman ona ikincili sonsuzluq diaqnozu qoyulur.
"Evlənən cütlüklərin 1 il tamam olmamış həkimə gəlmələri düzgün deyil”
Elə olur ki, cütlüklər evliliklərindən bir il keçməmiş uşaqlarının olması üçün həkimə müraciət edirlər. Ya da ki, anası və ya qayınanası gəlini vurur qoluna gətirib deyir ki: "Həkim, bunun niyə uşağı olmur?”. Əslində bu, heç də düzgün deyil, çünki  qadın orqanizmi ilə kişi orqanizminin  bir-birinə öyrəşməsi üçün tələb olunan müddət 6 aydır.  Bunun üçün də normal quruluşlu yumurtalığa malik olan qadınların 6 aydan tez həkimə müraciət etmələri məsləhət görülmür. Amma polikistik yumurtalıq quruluşuna malik olan qadınlar vaxt itkisi yaşamasınlar deyə evliliklərindən sonra 3-6 müddətində həkimə müraciət edə bilərlər. Çünki təbii yolla arıqlamaq 1 günün içərisində baş verə bilməz, azı 2-3 ay vaxt tələb edir.
Hazırladı: Elnarə Salamova
Xeberle.com

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.