Sumqayıtda Rustavi küçəsi, Rustavidə isə Sumqayıt metallurqları küçəsi salınıb.

Bu dəfəki səfərimiz yaxın və qonşu dövlətə Gürcüstanın Rustavi şəhərinədir.

Kiçik Azərbaycan hesab etdiyimiz Sumqayıtın da Azərbaycanın mədəni əlaqələrində özünəməxsus yeri var. Sumqayıt şəhərinin mədəni əlaqələrinin tarixinə nəzər salanda ilk əvvəl diqqəti cəlb edən Sumqayıtın qardaşlaşdığı şəhərlərlə münasibəti əsasən göz önünə gəlir. Sovet dövründə xarici əlaqələrlə bağlı mövcud məhdudiyyətlərə baxmayaraq, Sumqayıt şəhəri bir neçə ölkə ilə dostluq əlaqələri qurdu. Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra da bu əlaqələr genişləndirildi və hazırda da davam etdirilir. Qurulan əlaqələr qardaşlıq səviyyəsinə gəldi çatdı və Sumqayıt şəhəri dünyanın 13 şəhəri ilə qardaşlaşdı. Sumqayıtın "qardaş”larını sizlərə tanıtmaq üçün "Xeberle.com" olaraq "Sumqayıtın "qardaş"larını tanıyaq" adlı layihəyə start verib. Bu layihədə siz Sumqayıtın qardaşlaşdığı şəhərlərlə tanış olacaqsınız. İlk olaraq sizə Almaniyanın Lüdviqshafen şəhərini təqdim etmişdik. Sizləri Çinin Çyu Cou şəhəri ilə də tanış etmişdik.

Bu dəfə isə yolumuz qonşu Gürcüstanın Rustavi şəhərinədir.

Sonradan Rustaviyə çevrilən Bostanşəhər

Tarixi və coğrafi vəziyyəti

Sumqayıtın 13 qardaşlaşdığı şəhər var ki, onlardan da biri Gürcüstan Respublikasının Rustavi şəhəridir. Əvvəlcə şəhəri tanıyaq. Rustavi Gürcüstan Respublikasında Kvemo Kartli mxaresinin (tarixi Borçalı mahalı) mərkəzidir.Tarixi mənbələrdə şəhərin tarixi IV əsrə gedib çıxır. 1944-cü ildən etibarən metallurgiya nəhənginin tikilişilə bağlı dirçəldilib, çağdaş şəhərə çevrilib, 1948-ci ildən şəhər statusu daşıyır. 1948-ci ildə şəhər kimi restrukturizasiya edilmiş Rustavinin tarixi adı Bostanşəhər olub. Rustavi adı Sulxan-Saba Orbelianiyə görə, ərəb sözüdür, güney deməkdir, Tbilisinin güneyində yerləşdiyinə görə səbəbiylə belə adlandırıla bilərdi. Ərazisi 60,6 kv.km-dir. Kür çayının hər iki sahilində, Yağlıca dağlarının quzey yamaclarında, Tbilisidən 11 kilometr cənub-şərqdə, Tbilisi–Bakı dəmiryolunun, Tbilisi–Sınıqkörpü avtomobil yolunun kənarında yerləşir.

Əhali

Rustavi əhalisinin sayına görə Tiflis və Kutaisidən sonra Gürcüstanda 3-cü yeri tutur. (120.800 nəfər) Rustavi müxtəlif millətlərin yaşadığı tolerant ərazi kimi də seçilir. Etnik tərkibə gəldikdə isə şəhərdə gürcülər, azərbaycanlılar, ruslar, ermənilər, osetinlər üstünlük təşkil edir. Şəhərin meri isə 2012-ci ildən Laşa Mindelidir.

Ailələrin orta say tərkibi 3,4 nəfərdir. 4-nəfərlik ailələr say baxımdan cəmi ailələrin 28%-ni təşkil edir. Əhalinin 87,8%-i gürcülər, 4,3%-ni azərbaycanlılar, 3,1%-i ruslar, eləcə də digər millətlərin nümayəndələri təşkil edir.

İqtisadiyyatı

Rustavi Gürcüstanın iri ağır sənaye mərkəzi hesab olunur. 1991-ci ildə Gürcüstan dövlət müstəqilliyini elan etdikdən sonra dərin iqtisadi tənəzzül ilə əlaqədar olaraq burada fəaliyyət göstərmiş 118 sənaye müəssisəsindən hal-hazırda cəmisi 3-ü işləyir. Metallurgiya və kimya sənayesi, o cümlədən gübrə və sement istehsalı inkişaf etmişdir. 2010-cu ildə Rustavidə uzun müddət bağlı qalan boru istehsal edən metallurgiya zavodu yenidən fəaliyyətə başlayıb. Yeni istehsal obyektinə 152 milyon dollar sərmayə yatırılıb və Cənubi Qafqaz fəaliyyət göstərən yeganə bu tipli zavoddur.

Mədəniyyəti

Şəhərdə hal-hazırda 25 orta, 2 orta ixtisas, Gürcüstan Texniki Universitetinin və Tbilisi Dövlət Universitetinin filialları, eləcə də 1994-cü ildə əsası qoyulmuş "Rustavi 2" teleşirkəti fəaliyyət göstərir.

Cənubi Qafqazın ən böyük maşın bazarı

Gürcüstan son 2-3 illər ərzində maşın satışına görə qonşu ölkələr arasında daha yaxşı inkişaf edib. Rustavi bazarı Qafqazda ən böyük bazardır ki, burada Yaponiya Almaniya və başqa ölkələrin istehsalı olan maşınlardan istənilən qədər seçimlər etmək mümkündür. Bu bazarda Azərbaycan, Ukrayna, Ermənistan, Qazaxıstan kimi ölkələrdən müştəriləri daima var.

Gürcüstan Qara Dənizin sahilində yerləşdiyi üçün bura gəmi ilə yük daşıma ucuz başa gəlir. Buna görə gətirilən maşınların qiymətləridə ucuzdur. Ölkəyə gələn maşının Gömrük rəsmiləşdrilməsindən keçməsi üçün 45 gün möhlət də verilir. Bu müddət bitdikdə isə əlavə olaraq son 45 gündə icazə müddəti tətbiq olunur.
Rustavi azərbaycanlıların, eləcə də sumqayıtlıların ən çox səfər etdiyi şəhərlərdən biri hesab oluna bilər. Məhz bu şəhərdən Almaniya istehsalı olan işlənmiş avtomobillər alınaraq Azərbaycana gətirilir.

Rustavinin "qardaşları”

Rustavinin Sumqayıtdan başqa daha 3 qardaşı var. Bu qardaşlar arasında Azərbaycanını Gəncə şəhərini, Polşanını Lodz və Ukraynanın Çerkassı şəhərini göstərmək olar.

Sumqayıtla qardaşlıq münasibətləri

İki şəhər arasında əlaqələr ötən əsrin 50-60-cı illərində yaranıb. Rustavi də Sumqayıt kimi ölkə paytaxtının yaxınlığında yerləşən sənaye şəhəridir və hər iki şəhərin əsası II Dünya Müharibəsindən sonra qoyulub. SSRİ dövründə şəhərlər arasında əlaqələr çox sıx inkişaf edib və əsasən metallurgiya müəssisələri işçilərinin qarşılıqlı səfərləri ilə yadda qalıb. Bunun nəticəsidir ki, Sumqayıtda Rustavi küçəsi, Rustavidə isə Sumqayıt metallurqları küçəsi salınıb.

Gürcüstanın sənaye şəhəri sayılan bu yer Azərbaycanın Sumqayıt şəhəri ilə bir çox xüsusiyyətlərinə görə qardaşlaşıb. Sovet dövründən mövcud olan bu qardaşlaşma statusu müstəqillik dövründə yalnız 2007-ci ildə yenidən bərpa olunub.

2007-ci ildə isə Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Vaqif Əliyevin dəvəti ilə Rustavi şəhər rəhbərliyi Sumqayıtda rəsmi səfərdə olub və hər iki şəhər arasında "Əlaqələrin bərpası haqqında” saziş imzalanıb. Rustavi də Sumqayıt kimi sənaye şəhəridir.

Rustavi şəhəri merinin müavini Giorgi Tabatadzenin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ötən il Sumqayıtın 65 illik yubiley tədbirində iştirak edib.
Əlaqələrin sonrakı inkişafı ilə bağlı isə məlumat əldə edə bilmədik.