Süleyman Hüseynovu çoxdan tanıyıram. O, poeziya vurğunudur, bir-birindən gözəl şeirlər və poemalar yazır, yaradıcılığını getdikcə təkmilləşdirir. Hələ gənclik illərində respublikada nəşr olunan kütləvi informasiya vasitələrində onun imzasına tez-tez rast gəlmək olardı. İllər keçdikcə onun oxucu auditoriyası artmağa başladı. Şairin şeirləri rus dilli oxuculara da yaxşı tanışdır. Bir neçə kitabı rus dilinə tərcümə olunmuşdur.

Süleyman Hüseynov son illər nəsr janrında da qələmini sınayıb. Onun "And” povesti haqqında bir çox müsbət rəy yazılmışdır. Mən də bu kitab haqqında qısa da olsa, öz fikirlərimi oxucularla bölüşmək istərdim. İlk əvvəl onu bildirmək istəyirəm ki, Süleyman Hüseynovun dili səlist və rəvandir. Əsəri bəzi "üzdəniraq yazıçılar” kimi söz yığımından və tavtalogiyadan ibarət deyil. Yazıçının öz dəst-xətti vardır və o, buna ciddi riayət edir. Obrazların xarakteri, canlı dialoq, dərin mühakimələr əsəri daha maraqlı və oxunaqlı edir. 

"And” kitabı da bu cür əsərlərdəndir. Onun birinci hissəsi 2004-cü ildə nəşr olunmuşdur. Əsərin əsas ana xətti ondan ibarətdir ki, Seymur adında gənc bir oğlan Moskvada Aviasiya İnstitutunda ali təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycana qayıdır. Seymuru Bakıya qayıdışından sonra SSRİ dövləti dağılır. Arzusunda olduğu zavod bağlanmalı olur. Seymur məcburiyyət qarşısında qalaraq yenidən Moskvaya qayıdır və burada rus millətindən olan Aida adlı bir qıza vurulur. İki gənc arasında olan məhəbbət getdikcə böyüyür, saf və təmiz təməl üzərində qurulur. Əfsuslar olsun ki, bu, uzun çəkmir. Onların xoşbəxt gələcəkləri haqqında düşündükləri arzu və istəklərin üzərinə qara buludlar çökür. Süleyman gənclərin münasibətində sevgi ilə yanaşı, bir səmimiyyət axtarır. Bu səmimiyyəti mehribançılıq və etibar üzərində qurmağa çalışır və buna nail olur.

Seymur Moskvada yaşadığı vaxtda ermənilərlə arasında konflikt yaranır. Onun gözü qarşısında Azərbaycanın bayrağını təhqir edirlər. Bu, onun qüruruna toxunur. Seymur ermənilərin bu alçaq hərəkətlərinə dözməyərək onlara əl qaldırır və layiqli cavablarını verir. Yazıçı bu andan baş qəhrəmanın vətənpərvərliyini, Vətənə, torpaqa bağlılığını göstərir. 

Seymur Azərbaycan torpaqlarını qorumaq uçun Vətənə qayıdır, könüllü şəkildə cəbhəyə yollanır. Ermənilərə qarşı mərdliklə vuruşur. Bununla belə, orduda olan intizamsızlıq, hərc-mərclik, xəyanət onu bərk narahat edir. Cəbhədə böyük sarsıntılar keçirsə də, fədakarlıqı, şücaəti ilə başqalarından seçilir. Və  Vətən yolunda canını qurban verir.

Seymurun ölüm xəbəri onun həyat yoldaşı Aidanı bərk sarsıdır. Yazıçı burada çox ustalıqla qadın obrazını yaradır. Aida ərinin qisasını almaq üçün Azərbaycana getmək fikrinə düşür. Buna etiraz edənlər çox olur. Lakin bu gənc qızı inadından döndərə bilmir. O, Seymurun qisasını almaq niyyətində olduğunu bildirir. Və bu niyyətlə də Bakıya gəlir. Könüllü şəkildə cəbhəyə yollanmaq istəyir. Bu istiqamətdə qarşısına bir sıra maneələr çıxır. Rusiya vətəndaşı olduğunu bəhanə gətirərək ona etirazlarını bildirirlər. Lakin bu Aidanı yolundan çəkindirmir. Əksinə, daha qətiyyətli və mübariz edir. Seymura qarşı olan məhəbbət, onun faciəli ölümü Aidaya dinclik vermir. O, cəbhəyə can atır. Uzun danışıqlardan sonra ölkə başçısının qəbuluna düşür, Azərbaycana gəlməkdə məqsədini bildirir, ön cəbhədə vuruşmağı, ərinin qisasını ermənilərdən almağını söyləyir. Respublika prezidentindən xeyir-dua aldıqdan sonra Aida cəbhəyə yollanır. Bundan sonra hadisələr biri-birini əvəz etməyə başlayır.

Aida ərinin cəbhə dostunun vasitəsilə onun gündəliyini əldə edir. Onu həyacanla oxumağa başlayır. Bu, psixoloji bir epizoddur. Bunu yaşamaq və duymaq lazimdir. Süleyman Hüseynov bu epizodu çox incəliklə təsvir edib. Sanki oxucu Seymurla söhbət edir, onun nəfəsini duyur. Aida gündəliyi oxuduqdan sonra dəhşətə gəlir. Müdafiə nazirliyində olan korrupsiya ilə üzləşir, bəzi zabitlərin xəyanətinə rast gəlir. Onlarla mübarizə aparmağa başlayır. Lakin burada təkbaşına mübarizə aparmağın qeyri-mümkün olduğunu anlayandan sonra, ikinci dəfə ölkə başçısının qəbuluna düşmək istəyir. Bu işdə general Əhməlov ona kömək edir. "N” hərbi hissəsində olan nöqsanlar bir neçə ay ərzində aradan qaldırılır, günahkarlar ifşa olunur və cəzalarına çatırlar.

Aida əri Seymur kimi Moskvada Aviasiya institinu bitirmişdi. O, hava döyüşlərində iştirak etmək istəyir. Komandanliq ilk əvvəllər razı olmasa da, bu gənc vətənpərvər qızın inadkar olduğunu görüb, ona məsul vəzifələr tapşırırlar. Lakin tale Aidanın həyatında dəyişikliklər edir, onu sınağa çəkir, ölümlə üz-bə-üz qoyur. Bu, Aidanı qorxutmur. Əksinə, daha cəsarətli və mübariz edir. Növbəti əməliyyatların birində Aidanın idarə etdiyi təyyarə ermənilər tərəfindən atəşə tutulur. Özünü təyyarədən atsa da, əsir düşür. Burada yazıçı öz məharətini göstərir. O, Aidanın xarakterini bütün çılpaqlığı ilə açıb göstərir. Oxucu istər-istəməz bu əyilməz və məğrur qıza vurulur. Aida düşmən qarşısında əyilmir, ona işkəncələr verilir, namusuna toxunurlar. O isə erməni kəşfiyyatına işləməkdən imtina edir. Onun qəlbində yaşayan qisas Aidaya rahatlıq vermir. Gecələr yata bilmir. Gözləri önünə oğlu Murad gəlir. Seymur onun dünyaya gəlişini necə də səbirsizliklə gözləyirdi. Böyük arzular düşmən tərəfindən çilik-çilik olmuşdu. Ürəyini para-para etmişdilər, qəlbindən qara qanlar axırdı. Bütün bu psixoloji sarsıntıların olduğu kimi  qələmə alınması yazıçının uğurudur.

Aida düşmən torpağında olsa da,  Seymurun qisasını almağa and içmişdi. Millətinə, torpağına sadiq qalmaq istəyirdi. Andını həyata keçirməmiş bu dünyadan köçmək istəmirdi. Yoxsa bunu özünə bağışlaya bilməzdi. Aida fürsət gözləyirdi. Bu məqam yetişəndə o, ona işkəncə verən generalı və bir neçə nəfəri öldürməyə müvəvvəq olur. Onu diri tutmasınlar deyə, tapancanı gicgahina dirəyir və özünü öldürür. Həmin sətirləri oxuyanda, oxucuya elə gəlir ki, Aida öz ölümü ilə düşmənə qalib gəlir, məhəbbətinə sadiq qalır, şəhidlik zirvəsinə yüksəlir. Bəli, bu belədir. 

Yazıçı iki gəncin timsalında minlərlə azərbaycanlı balasının Vətən yolunda, torpaq uğrunda canlarını qurban verdiklərini işıqlandırmaq istəmişdir. Mənə elə gəlir ki, Süleyman Hüseynov bu əsərində istədiyinə nail olmuşdur. Bir sözlə, bu kitabı oxumaq məsləhətdir.

Eyruz Məmmədov,
Respublikanın əməkdar jurnalisti 
Xeberle.com