Hər bir insan öz sənətinə, peşəsinə hörmət və ehtiramla yanaşırsa, deməli, məsuliyyət hissini dərk edir. Yaradıcılıqla məşğul olan insanlar isə bu məsuliyyəti ikiqat dərk etməlidirlər. Axı, yazıb yaratmaqla yanaşı, qələmindən çıxan hər hansı bir əsər oxucunu ələ almalı, düşündürməlidir. Bax, onda yazıçının aylarla, ola bilsin, bəlkə də illərlə düşündükləri, beynində saf-çürük etdikləri son anda oxucunun qəlbinə yol tapırsa, deməli, sərf etdiyi əmək, itirilən zaman hədər getməyib.
Bunu yazıçı-tərcüməçi Arif Ərşadın yaradıcılığına da şamil etmək olar.
Mən onun bu günlərdə 2020-ci ilin son həftələrində yenicə çapdan çıxan "Hekayələr” adlı kitabını diqqətlə oxudum. Səmimi etiraf edim ki, kitab məndə xoş təssurat yaratdı və belə qərara gəldim ki, kitab haqqında öz düşüncələrimi yazım. Kitabın müəllifinin bundan nə qədər razı qalacağını deyə bilmərəm.
Son vaxtlar yazıçı və şairlərin sayı çoxalıb. Çeşid-çeşid kitablar çap olunur. Hamısını oxumaq və izləmək mümkün deyil. Bundan başqa oxucunun tələblərini ödəyən və yaxud onu özündən uzaqlaşdıran bədii ədəbiyyat da az deyil. Bununla belə, seçim var. Mən yazıçı Arif Ərşadın yaradıcılığını izləyəndə və onun hekayələr toplusunu oxuyanda, düzgün seçim etdiyimə bir daha qətiyyətlə əmin oldum.
Arif Ərşadın hekayələri çox yığcam və mənalıdır. Mövzu kasadlığı qətiyyən hiss olunmur, əksinə, mövzular çoxşaxəlidir. Dilin rəvanlığı, əlvanlığı və şirinliyi oxucunu özünə cəlb edir, bu isə nəsrdə ən əsas şərtdir. Əfsuslar olsun ki, son vaxtlar bəzi yazarların əsərlərində Azərbaycan dilinin morfoloji qanunları kobud şəkildə pozulur. Buna isə ancaq təəssüflənmək lazımdır.
Yazıçı Arif Ərşad isə bu baxımdan çox məsuliyyətli və diqqətlidir. Dilin təmizliyi və axıcılığı yazıçının uğurlarından biridir. Arif Ərşad yaşından asılı olmayaraq bütün oxucuları onların öz dili ilə dnışdırmağı bacarır. Dialoqlar maraqlı qurulur, məntiqə söykənir, qəhrəmanların səviyyəsi, savadı, dünyagörüşü heç bir pafos olmadan təbii və real verilir. Bunu "Cırılmış şalvar” hekayəsində Əli kişi ilə balaca Familin dialoqundan və ya "Babamın xalçası”, "İydələr çiçəkləyəndə”, "Qismətdən qaçmaq olmaz”, "Qızcığazın taleyi”, "Lax yumurta”, "Gözlər yalan danışmır” kimi hekayələrində də aydın görmək olar. Y
azıçı Arif Ərşadın hekayələri mövzu baxımından bir-birindən fərqlənir. Məni daha çox razı salan hekayələrdə insan humanizminin və xeyirxahlığının yüksək tutulmasıdır. Vəzifəsindən, ictimai mənsubiyyətindən, tutduğu mövqedən asılı olmayaraq, bir çox qəhrəmanlar rastlaşdıqları hadisələrə laqeyd qala bilmirlər, məsləhətini, yardım əlini uzatmaqdan çəkinmirlər, bunu özlərinə borc bilirlər. Yaradılan hər bir obrazda humanizm və xeyirxahlığ birdən-birə əmələ gəlmir. Bu, qəhrəmanların daxili aləminin saflığından, xarakterindən, insanlara qarşı mərhəmət hissindən doğur. "Tənha ağac”, "Dağlar oğlu”, "Ailə”, "Dağlarda döyüş”, "Məhbus qadınların bayramı”, "Nazlı”, "Torpağa qarışan qan”, "Poçt şöbəsinin koronaviruslu günləri” və başqa hekayələrində humanizm ştrixləri səmimi şəkildə ifadə olunur, oxucu onu düşündürən suallara cavab tapır, istər-istəməz bu insanların necə saf və təmiz olduqlarına şahidlik edir. Bunu yazıçının illərlə apardığı müşahidələrin nəticəsi kimi də qəbul etmək olar.
Bir oxucu kimi bu kitabda mənə ən çox təsir edən "Ata xeyir duası” hekayəsi oldu. Əsərin qəhrəmanı Maarif səhər erkən ayağa qalxıb təzə kostyumunu əyninə taxır, qalstukunu bağlayır, arvadının ona "bəs, toya getməyəcəksən?” sualına cavab olaraq, "siz gedin, məni gözləməyin, mən birbaşa şadlıq sarayına gələcəm” deyib, evdən çıxır. Maarifin bu hərəkəti ilk andan oxucuya qəribə gəlsə də, hadisələr cəryan etdikcə, onun daxilən qəm-qüssə içində olduğunu, mənən sarsıntı keçirdiyini duymağa başlayır. Bütün gününü daima düşüncələr içində keçirən Maarif şəhidlər xiyabanına gedir, vətən uğrunda şəhid olmuş əzizinin ruhu ilə danışır. Bu çox həyacanlı və insanın qəlbini riqqətə gətirən bir səhnədir. Axı, torpaq altında uyuyan şəhidin, bu gün oğlunun toyudur. Maarifin bura gəlməkdə məqsədi dünyasını vaxtsız dəyişən atadan oğluna xeyir dua almaqdır. Bu xeyir duanı da onun ruhu ilə söhbətində alır. Gətirdiyi gülləri onun sinə daşı üzərinə qoyandan sonra birbaşa toya yollanır. Şadlıq sarayına çatanda "Evimizə gəlin gəlir” mahnısını eşitdikdə o, özündə rahatlıq tapır.
Arif Ərşad həyatda neqativ hallara da öz münasibətini bildirir, qəhrəmanlarının dili ilə onları ifşa edir. İnsanların zidiyyətli xarakterini müvəffəqiyyətlə acmağı bacarır. Hər kəsin xislətini çox dolğun və inandırıcı göstərməyə çalışır və bu onun hekayələrində çox uğurlu alınır. "Lotoreya bileti”, "Yol əhvalatı”, "Artırdın ə...”, "Səylərin qırılsın”, "Bir qazan dovğa, Büllur külqabı”, "Kənddən bağlama var”, "Qızcığazın taleyi”, "Babamın nağılı” və sair hekayələrində bunları aydın görmək olar.
Bir sözlə, yazıçı Arif Ərşad yaradıcılığının öz dəsti-xətti var. Bu da onu başqa yazarlardan fərqləndirir və elə buna görə də mən onu hələ bir neçə il bundan əvvəl hekayələr ustası adlandırmışam. Bu gün də tam əminliklə deyə bilərəm ki, əgər kimsə yazıçı Arif Ərşadın yenicə çapdan çıxan bu kitabını əldə edib hekayələrini oxusa, onu maraqlı hekayələr ustası kimi qəbul edəcəyinə şübhə etmirəm.
İnanıram ki, oxucular arasında maraqla qarşılanacaq bu kitab yazıçının bizimlə sonuncu görüşü olmayacaq və bu yolda ona uğurlar arzulayıram.
Eyruz Məmmədov
Əməkdar jurnalist
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.
