Məlumdur ki, ölkədə baş verən 2
devalvasiyadan sonra bir çox vətəndaşın banka kredit ödəmələrində çətinlik
yaranıb və nəticədə onlar bir sıra problemlərlə üzləşiblər.
Belə vətəndaşlardan
biri də Sumqayıt şəhər sakini Abdullayev Vüqar İltifat oğludur. A.Vüqar
Xeberle.com-a müraciət edərək "Bank of Baku”nun Sumqayıt filialından dollarla kredit götürdüyünü və
ödəyə bilmədiyi üçün bu gün evinə baxış keçiriləcəyini, əməkhaqının 50
faizinə həbs qoyulacağını bildirib. Onun sözlərinə görə, 2015-ci ildə beynində
olan xoşxassəli şişin müalicəsi və övladlarının təhsil haqqı üçün "Bank of
Baku”dan 9000 dollar məbləğində kreditə pul götürüb. Bir il müddətində mütəmadi
olaraq həmin pulu banka ödəsə də, devalivasiyadan sonra krediti ödəməkdə çətinlik
çəkib. Buna görə də sözügedən bank onu məhkəməyə verib. Şikayətə bütün
instansiya məhkəmələrində baxılıb və sonda məhkəmə tərəfindən təhsil işçisi
A.Vüqarın və onunla eyni peşə sahibi olan həyat yoldaşının maaşının hər ay 50
faizinin kəsilməsi barədə qərar verilib. Bu gün bank tərəfindən onun evinə
baxış keçiriləcək. Müraciətçi bildirir ki, ümumən pulu ödəməkdən yayınmır, onu
hissə-hissə ödəməyə hazırdır, amma neçə dəfə banka müraciət etsə də, bu məbləğin
ödənilməsi üçün ona hər hansı bir güzəştin
olunmasına razılıq verilməyib. O qeyd edib ki, iki övladının təhsil haqqını,
özünün müalicə xərclərini ödəməklə yanaşı, bu günlərdə anasını itirib və buna
görə də əməkhaqlarının 50 faizinə "həbs” qoyulması onun yaşayışı üçün böyük çətinlik
yaradacaq.
Məsələ ilə bağlı "Bank of Baku” ilə əlaqə
saxladıq. Bankdan
Xeberle.com-a bildirildi ki, onlar tərəfindən həmin vətəndaşa
müvafiq güzəştlər təklif olunsa da, o razılaşmayıb: "Abdullayev Vüqar İltifat
oğlu bankımızdan krediti birinci devalivasiyadan sonra götürüb. İkinci
devalivasiyadan sonra ödənişlərdə çətinlik çəkdiyi üçün dəfələrlə ona zənglər
etmiş və SMSlər göndərmişik. 2016-cı ildən etibarən ödənişin tələb olunması ilə
bağlı onunla mütəmadi olaraq əlaqə saxlamışıq. O, vəziyyətinin yaxşı olmadığını
və bu səbəbdən ödəniş edə bilmədiyini qeyd edib. Bankımız tərəfindən vətəndaşa
ödənişin güzəştli hala keçirilməsi üçün kifayət qədər çoxsaylı təkliflər
edilib. Həmin şəxs bu təkliflərimizin heç birinə cavab verməyib. Bilirsiniz ki, bütün devalivasiyalardan sonra banklar tərəfindən vətəndaşlara
tam şəkildə güzəşt olunması mümkün deyil. Edə biləcəyimiz bütün güzəştləri həmin
vətəndaşa təklif etmişik. Problem də bundan
qaynaqlanır. Heç bir bank istəməz ki,
onun müştərisi problemli kredit yaratsın. Çünki bu həm banka, onun imicinə, həm
də qarşı tərəfə ziyandır”.
Hüquqşünas Ramil Süleymanov məsələyə
münasibət bildirərək qeyd etdi ki, icraçının ödənişi yalnız vətəndaşın özünün
minumumlarını tam şəkildə təmin etməsindən sonra artıq qalan məbləğin 50 faizinə
yönəltməyə ixtiyarı var: "Hazırda bankların vətəndaşları incitməsi ilə bağlı əvvəlki
illərə nisbətən azalma müşahidə olunsa da, çox təəssüflər olsun ki, bu problem
hələ də qalmaqdadır. Əslində vətəndaşın dollarla götürdüyü kreditlərlə bağlı Azərbaycan
Respublikasının Konstitusiya Məhkəməsinin 14 may 2015-ci il tarixli qərarı var.
Konstitusiya Məhkəməsi (KM) bu qərar ilə birmənalı şəkildə qeyd etdi ki, vətəndaş
krediti hansı valyuta ilə götürürsə, onunla da ödəniş etməlidir. Bu da əlbəttə
ki, vətəndaşlar tərəfindən xoş qarşılanmadı və müxtəlif müzakirələrə səbəb
oldu. Amma KM ali orqandır və onun verdiyi qərarlar məcburi xarakter daşıyır.
Bundan sonra banklar vətəndaşların üstünə daha çox gəlməyə başladılar və onlar tərəfindən sistemli, kütləvi şəkildə vətəndaşlara
qarşı iddalar qaldırılmağa başlanıldı. Nəticə etibarilə demək istəyirəm ki,
bank bu iddianı qaldırmaqda haqlıdır. Bəzi vətəndaşlar da düzgün etmir. Məsələn,
gedib ev təmiri adı ilə kredit götürürlər, amma onu müalicə üçün istifadə edirlər.
Ona görə də, bankların üzərinə böyük məsuliyyət düşür və ola biləcək bütün
riskləri özləri daşıyırlar. Axı indiki vəziyyətdə banklar vətəndaşdan pulları
çox böyük çətinliklə geri ala bilirlər. Bu səbəbdən də bankların məhkəməyə
müraciət etmələri tam olaraq qanunidir və əlbəttə ki, qalib gəlməkləri də
normaldır. Sözsüz ki, məhkəmədə vətəndaşın hansı dərəcədə müdafiə olunması
müzakirə mövzusu deyil. Zamanında vəkilə müraciət edərək düzgün müdafiə
olunsaydı, müəyyən mənada faiz və cərimələrin azaldılmasına nail ola bilərdi.
Əgər ona nail ola bilməyibsə, nəticə olaraq iş yuxarıda qeyd olunan hallara
gedib çıxıbsa və icra mərhələsindədirsə, vətəndaş gözləməlidir. Ona yönəldilən əməkhaqqının
50 faizinin tutulması haqqında qərar təqdim olunduğu andan etibarən şikayət verə
bilər. Şikayəti Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən imzalanmış
yaşayış minumumu haqqında qanunu əsas gətirərək etmək mümkündür. O qanunda əmək fəaliyyəti olan əhalinin yaşayış minumu
183 AZN məbləğində müəyyən olunub. Mən bir hüquqşünas kimi hesab edirəm ki, məsələn,
vətəndaş bütün vergilər çıxlılmaqla 200 AZN məbləğində maaş alırsa, 183 manat
konkret olaraq ona çatmalıdır və icraçının ödənişi yalnız vətəndaşın özünün
minimumlarını tam şəkildə təmin etdikdən sonra artıq qalan məbləğin 50 faizinə
yönəltməyə ixtiyarı var. Amma çox təəssüf ki, hazırda icra ümumi əməkhaqqına
yönəldilir. Bu da vətəndaşı çox pis vəziyyətə gətirib çıxarır. Mənim fikrimcə
bu, qeyri-qanunidir və vətəndaş bununla bağlı narazılığını ilk növbədə
qeydiyyatda olduğu ərazinin icra şöbəsinə bildirməlidir. Ondan yekun qərarı
alaraq müvafiq İnzibati İqtisad Məhkəməsinə müraciət edə və qərarı mübahisələndirə
bilər”.
Elnarə Salamova
Xeberle.com
Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.