Suriyada döyüşlərdə iştirak edən daha bir azərbaycanlı öldürülüb. “Yəhya Azəri” kimi tanınan azərbaycanlı döyüşçü Hələb yaxınlığında Bəşər Əsəd qüvvələri tərəfindən vurulub. Öldürülən azərbaycanlının əsl adı açıqlanmasa da, onun Sumqayıt sakini olduğu bildirilir.

 

Bəzi məlumatlara görə, Suriyada döyüşlərə 250 nəfərədək azərbaycanlı qatılıb. Təsdiqlənməmiş məlumatlara əsasən onlardan 100-ə yaxını Əsəd qüvvələrinə qarşı döyüşlərdə, o cümlədən kürd silahlı qruplarına qarşı savaşlarda, eləcə də müxalif qruplaşmaların öz aralarında baş qaldıran toqquşmalarda öldürülüb.

 

Suriyada azərbaycanlılar əsasən iki qruplaşma tərkibində savaşır. Bunlar “əl-Qaidə”nin Suriya qolu hesab olunan “ən-Nusra Cəbhəsi” və “İraq-Şam İslam Dövləti” (İŞİD) adlı vəhabilərdən ibarət terrorçu qruplaşmalardır. Bu ilin yanvarından iki qruplaşma arasında savaş başlayıb. Hər iki qruplaşmada azərbaycanlılar olduğundan Suriyada öldürülən azərbaycanlıların da sayı artıb. Gələn məlumatlardan, o cümlədən Suriyada savaşan azərbaycanlıların müsahibələrindən belə aydın olur ki, azərbaycanlıların əsas hissəsi, təxminən 60 faizi məhz radikal İŞİD qruplaşmasının tərkibində savaşır.

 

Hazırda ölkədə 5 müxtəlif silahlı cəbhə döyüşür. Bunlardan bir qismi öz aralarında döyüşür, bir qismi isə digər qüvvələrə və ya konkret düşməninə qarşı savaşır. Suriyada döyüşən 5 ayrı cəbhənin birinci qrupunu Suriya ordusu və Bəşər Əsədə sadiq qüvvələr təşkil edir. Hökumət qüvvələri adlandırılan bu qrupa Suriya ordusu, polis, xüsusi xidmətlər, Livanın “Hizbullah” hərəkatının döyüşçüləri, o cümlədən İran, İraq, Bəhreyn kimi ölkələrdən gələrək Suriyadakı şiə müqəddəslərinin ziyarətgahlarını qoruyan silahlı dəstələr daxildir.

 

İkinci əsas qruplaşma Azad Suriya Ordusu (ASO) adlandırılan, əsasən Suriyanın dünyəvi müxalifəti, eləcə də ordudan qopmuş zabitlərin rəhbərlik etdiyi silahlı qruplaşmadır. ASO Suriyada əsas müxalif qruplaşma hesab olunsa da, son illərdə müxtəlif cəbhələrdən zərbələr alması nəticəsində xeyli zəifləyib və üzvlərinin bir qismi hökumət tərəfinə keçib. Eyni zamanda mütəxəssislərə görə, Suriyada savaşan ən zəif təchiz olunmuş və pərakəndə qruplaşmadır.

 

3-cü qruplaşma “ən-Nusra” Cəbhəsi və ya İslami Cəbhədə birləşmiş radikal islamçı qruplaşmalardır. Sayları xeyli çox olan (70 min nəfərə yaxın olduqları bildirilir - K.) bu qruplaşma bir sıra xarici ölkələr tərəfindən dəstəklənir, ən son silah və texnika ilə təchiz olunmuş, xüsusi hazırlıqlı birləşmələrdən ibarətdir. Suriyanın şimalında sıx yaşayan kürdlərin PYD təşkilatının silahlı qanadı böyük qüvvə hesab olunmasa da, kürdlərin məskunlaşdığı ərazilərin qorunması üçün silahlı qruplaşmalarla savaşa girir.

 

Suriyada hökumət qüvvələrindən sonra ən böyük və güclü silahlı qruplaşma İraq-Şam İslam Dövləti silahlı qruplaşmasıdır. İraqın ABŞ ordusu tərəfindən işğalından sonra “əl-Qaidə”nin təsiri ilə yaradılmış bu qruplaşma bir müddət Amerika ordusuna qarşı savaşıb. Daha sonra lideri Əbu Musab əl-Zərkavinin öldürülməsi ilə zəifləyən qruplaşma Suriyada müharibə başladıqdan sonra yenidən fəallaşıb. 2012-ci ildə İraq və Suriya ərazisində İraq-Şam İslam Dövləti - xilafət elan edib. Ancaq ötən ildən etibarən əvvəlcə müttəfiq olan Suriya islamçıları ilə İŞİD arasında münasibətlər gərginləşib. 2014-cü ilin yanvarın 3-dən başlayaraq iki qruplaşma arasında qanlı toqquşmalar qeydə alınır.

 

Hazırda Suriyada döyüş cəbhələrini belə təsnif etmək olar: Suriya ordusu İŞİD, “ən-Nusra” və ASO-ya qarşı savaşır. Öz növbəsində “ən-Nusra” cəbhəsi Suriya ordusu, İŞİD və PYD silahlılarına qarşı vuruşur. Suriyanın İraq sərhədləri, şimal ərazilərində dövlət elan edən İŞİD isə PYD silahlıları, “ən-Nusra” cəbhəsi, ASO və Suriya ordusu ilə savaşır. PYD kürd silahlıları isə “ən-Nusra” və ya İslami Cəbhə döyüşçüləri, o cümlədən İŞİD-ə qarşı savaşır. Göründüyü kimi, mənzərə kifayət qədər mürəkkəbdir. Müxalif silahlı qruplaşmaların öz aralarındakı toqquşmalar isə günü-gündən daha da böyük miqyas alır və dəhşət saçmaqda davam edir. İŞİD və İslami Cəbhə arasında gedən döyüşlər xeyli dərəcədə amansız və qəddar hal almaqdadır. Bir-birinin tərəfdarlarının ələ keçirilərkən amansızcasına cəzalandırılması, baş kəsilməsi kimi olaylar artıq adi hal alıb.

 

Bir sıra müşahidəçilərə görə, Suriyada baş verən və gündən-günə dəhşətli səhnə alan toqquşmalar gələcəkdə digər ölkələrə, o cümlədən Azərbaycana da sıçrayacaq. Daha əvvəl, bu düşmənçiliyin şiə və radikal vəhabilər arasında baş verəcəyi ehtimal olunurdusa, indi artıq radikal qrupların öz aralarında baş verən toqquşmalar qorxulu hal almağa başlayıb. Ötən il dekabrın 11-də Sumqayıtda radikal dini qrupların üzvləri arasında baş verən silahlı insident bu hadisələrin xəbərçisi hesab oluna bilər. Bir qədər əvvəl azərbaycanlı döyüşçülərdən birinin İŞİD tərkibində savaşan azərbaycanlıları günahlandırması bu iki qruplaşma tərkibindəki azərbaycanlılar arasında düşmənçiliyin getdikcə dərinləşdiyini göstərir.(islam.az)