Səhər-səhər üst başından şor, ağzından da sarımsaq iyi gəlir. “Arxaya keç”, - deyə deyinən gənc marşrut sürücüsüdür. Tənə ilə söz itələdiyi isə nimdaş geyimli, yaşlı bir qadın. Gənc sürücü günə başlayar-başlamaz lazım olduğundan artıq sərnişin mindirməklə həm qanunu pozmuşdu, həm də anası, bəlkə də nənəsi yaşlı qadını təhqir etməklə etikanı... Tərbiyəsini, daha dəqiq desək, tərbiyəsizliyini nümayiş etdirən bu gənc ən böyük haqsızlığı etmişdi bu səhər.

Cəmiyyətin yaradıcı qüvvəsi olan bir ananı, bir bacını, bir qadını incitmişdi...

Bəşəriyyət yaranan gündən əzildi, haqqı talandı, hüququ tapdandı kişilər tərəfindən qadınların. Özlərinin məhz bir qadın bətnində əkilib, cücərib, nəfəs bəxş olunduqlarını bilə-bilə. Ey gənc, sən bilirsənmi kimdir qadın?

124 min peyğəmbəri dünyaya gətirəndir qadın. Səni 9 ay qarnında, bir il qucağında, bir ömür ürəyində daşıyandır qadın. Namusdur, qeyrətdir qadın.

Sirli qala qapılarına bənzəyir qadınlar. Açdıqca hər qapının arxasında daha bir qapı olduğunu kəşf edirsən. Zaman dəyişdikcə qadınlar da dəyişmiş, inkişaf etmiş, gündən–günə dəbdən–dəbə, libasdan–libasa keçmişlər. Tarixə nəzər salsaq, hər dövrün özünəməxsus formalaşdırdığı qadınları müqayisə etmək maraqlıdır. Bəşər yarandığı gündən Tanrı qadını geyimsiz yaratmış, sonra ayıblı yerlərinə paltar düzəldib geyinən qadınlar əsrlər keçdikcə daha çox geyinməyə, bir sözlə desək, qısa dəri “yubka”dan çadraya qədər dəyişdilər, örtündülər. Yenə əsrlər dolandıqca qadınlar təkrar soyundular. Ətrafımıza nəzər salsaq, bugünkü cəmiyyətimizdə soyunan qadınlar nə qədər çox olsa da, yenidən hicaba, çadraya qayıdan qadınlarımızın sayı da durmadan çoxalmaqdadır. Beləcə dünya fırlandıqca qadınların imicləri də dəyişir. Tarixə nəzərən fərq burasındadır ki, qədim dövrdə qadınlar hamısı eyni imicdə idisə, bu günümüzdə isə imicləri qruplaşdırmaq belə mümkün deyil.

Zaman–zaman şalvar geyib at belində qılınc oynadan, 1941-1945–ci illərdə kişilərlə çiyin-çiyinə ön cəbhədə vuruşan, istərsə də arxa cəbhədə zəhmət çəkən qadınlarımız hər zaman tarixin səhifələrinə şərəflə adlarını yazdılar.

Qadın yaradılanda Allah onların üzərinə şərəfli bir vəzifə: doğub-törəmək vəzifəsi qoydu. SSRİ Ali Soveti Rəyasət heyətinin 1944–cü il 8 iyul və 18 avqust tarixli “Qəhrəman ana”, “Analıq şərəfi” ordeni və “Analıq medalı” ilə təltif olunma barədə fərmanlarından sonra uşaqsevər Azərbaycan qadınları uşaqlarının sayı ilə yarışa girərək medal uğrunda rəqabət apardılar.

Ətrafımızda dəb-dəbəsi göz qamaşdıran, bahalı ətiri ilə hamını feyziyab edən qadınlarımız da var, baxmaq istəməsək də, gözünə sataşan çirkli libasda, dağınıq saçda, tər qoxulu, “sarımsaq qoxulu”qadınlarımız da. Bir qrup da var ki, əlavə etmirəm. O qrupun çoxalmasına da şərait yaradan bəzi “kişi”lərdir.

Ağrıdıcı tərəf odur ki, “sən” və “sənin kimi” bəzi gənclər dildə əxlaqsız, açıq–saçıq geyinən qadınları baltalasaz da, belələrini görəndə mimikanız dərhal dəyişir. İncitməmək, xətrinə dəyməmək üçün dondan–dona düşür, min nəzakət göstərirsiniz. Çayxanada oturub namusdan qeyrətdən ağız dolusu danışmağınıza baxmayaraq heç kimə əyilməyib, al-qaranlıqdan bazarda şor, göyərti satıb indisə əlində qalmış şoru ilə idarə etdiyin marşruta minib evinə dönən yorğun, namuslu qadın və ya bu kimi qadınlara “lazımsız varlıq” kimi münasibət göstərirsiniz.

Harada qadın varsa, mütləq əmək də vardır. Qadın var ki, dövlət idarə edir, qadın var ki, kiçik ailəsinə başçılıq edir. Qadın var ki, nəsil arxasını ona söykəyib. Qadın da var ki, nə arxasını söykəyəcəyi bir əri, nə də nazını çəkəcək oğlu-qızı var.

Tər-tumarda bahalı ətirdə gəzən qadınları görəndə əldən–ayaqdan gedən cavan. Fərqi yoxdur yaşlı və ya cavan, gözəl və ya “baxımsız”. Qadın qadındır. Anadır. Bacıdır.

Sənin kobudluğun qələmimi kobudlaşdırdı bir az. Kor olmamalıydın. Ayağındakı rezin şəpiklərinə baxanda hər şeyi görmək olardı. Fərqi yoxdur, cavansan, ya qoca. Əgər insan cinsinin üstə “kişi” kəliməsini daşıyırsa, qadınla da kişi kimi rəftar etməyi bacarmalıdır. O qadının bəlkə də, aclıqdan qoxumuşdu nəfəsi, o qadının bəlkə də pulu yox idi sənin zövqünü oxşayacaq ətir alıb süslənməyə, o qadının bəlkə də kimsəsi yox idi çimdirib təmiz, səliqəli, ütülü geydirməyə, amma o qadının illərin zəhmətindən qırışmış, əziyyətdən cadarlanmış əlləri vardı. O qadının üzündəki qırışlarda illərin ağrı-acısı məskən salmışdı. Ən əsası ey kor, kobud cavan, o qadının bütün bəşəriyyətin önündə baş əydiyi ağbirçəkləri var idi...

Nəsibə Nəsibqızı

Xeberle.com