Füzuli rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı: “Mən hər gün işdən sonra Bayraq Meydanına qalxıb ordan Horadizə - Füzuliyə baxıram, ürəyim açılır. Horadiz, əvvəlki Horadiz deyil...”

 (II hissə)

İndi ovaxtkı saraya bənzər evimizin xarabalıqları arasında dayanıb, hər tərəfdən şəkillərini çəkirəm. Gələcəkdə öz övladlarımıza göstərmək üçün. Qızımın səsinə diksindim:

-          Ana, dif burda deyib: kim yatmış, kim oyaq?

-          Yox, ana qurban, bura bizim evimizdir.

Qızım təəccüblə mənə baxdı bir də dağıntılara. Dodağının altında pıçıldadı:

-          Efimiz? Bura bizim efimizdir? Efimiz...

Onun əlindən tutub həyətə keçdim. Həyətdən də evə baxıb onu fotokameranın yaddaşına köçürdüm. Yenə qızımın səsi məni işimnən, hisslərimdən ayırdı.

-          Ana, ay ana, kim yatmış kim oyaq?

-          Qızım, bax bu ağaclar oyaq, bu torpaq oyaq, bax evimizin neçə illik bünövrəsini yarıb çıxan bu yaşıl otlar oyaq, evimizin keşiyində dayanan bu şeytan ağacı oyaq...

-          Efimizin? Ana efimiz də oyaq?!

-          ....

Məni səslədilər. Qızımın əlindən tutub, dayımgilin evinə gəldim. Dincimiz çıxmadan ötən ilin yanvar ayı rəhmətə gedib Horadiz qəbristanlığında dəfn olunan babamın məzarına getmək qərarına gəldik. Babam rəhmətə gedəndə qızım 5 ay idi dünyaya gəlmişdi. Səhhətimdə problemlər vardı. Babamın dəfninə getməyə icazə verməmişdilər mənə. Qismət bügünə imiş. Anam dayımın bağındakı ağ qızılgüllərdən bir qucaq yığdı. Maşınlara minib həyətdən çıxdıq. Yolboyu gözəlliklərdən zövq alırdım. Qəbiristanlıq dağların ətəyində idi əzəldən. Elə indi də oradadır. Çatanda gözlərimə inanmadım, İlahi, nə qədər artıb məzarlıqlar. Ucu-bucağı görünmür. Bu qəbiristanlıqda işğal altında olan torpaqlarımıza – Cəbrayıla, Zəngilana, Qubadlıya, Şuşaya, Kəlbəcərə, Laçına, Xocalıya həsrət qalan neçə əmanət məzarlar var. Görəsən, o rayonlarımızı geri qaytaranda bu məzarlar burdamı qalacaq?

Babamın qəbri, üzünü görmədiyim qardaşımın dağılmış məzarı, qardaşımın qəbrini qoruyan dayımın məzarı və neçə-neçə qohum-əqrəbamızın qəbirləri var bu məzarlıqda. Gülləri qəbirlərinin üzərinə qoyub su çilədik. Qəbir daşları susuzluqdan cadar-cadar olmuş dodaqlara bənzəyir, su daşa elə hopdu ki...

            Dağın ən hündür zirvəsində dirək vardı. Bayraq meydanındakı bayrağın dirəyi idi o görünən. Məzarları ziyarət etdikdən sonra geri qayıdanda dayımdan xahiş elədim ki maşını yolun kənarında saxlasın. Bayraq meydanına yaxın bir yerdə. Dayım maşını saxladı və biz ikimizdə düşüb üzü yuxarı, bayraq meydanına qalxmağa başladıq. Dağın zirvəsinə qalxdıqca bayağdan istisindən tərlədiyimiz günəşin şüaları təsirini itirirdi. Havanın sərinləşdiyini yuxarı irəlilədikcə daha çox hiss edir və üşüyürdüm. Dayım öndə gedirdi, mənsə onun arxasınca. Dağa qalxmağın nə qədər təhlükəli olduğunu unutmuşdum. Dayım yuxarı qalxa –qalxa mənə göstərirdi ki, : “bax bura daşdan nərdivan hörüləcək, aşağıdan düz zirvəyə, bayrağın yanına qədər. bax bu paralel yol isə maşınla qalxmaq istəyənlər üçün nəzərdə tutulub. Dağın şəhərə tərəf olan hissəsində də daş nərdivanlar var. Maşın yolu isə təkcə arxa tərəfdən olacaq.”

            Nəhayət meydana çatdıq. Bayraq meydanı üçün 10 hektar ərazi ayrılıb. Bayraq meydanı salınan dağın ətəyindən zirvəsinə qədər 6 min ədəd ağac əkilib. Bayrağımız yerdən 200 metr yüksəklikdə dalğalanacaq. Bayrağımızın dirəyinin hündürlüyü isə 65 metrdir. Öz doğulduğum elim – obamdır deyə demirəm, ancaq həqiqətən də bugünə qədər gördüyüm bayraq meydanlarının ən əzəmətlisi məhz buradadır. Həm yeri uğurlu seçilib, həm də ətrafında aparılan abadlıq işləri.

Yüksəklikdə dayım mənə haranı göstərdisə, oranın şəklini çəkdim: Platinaya qədər, hətta Cəbrayılın Cocuq Mərcanlı kəndindəki sonuncu postumuzu da. O postdan o yana Ermənilərdə olan torpaqlarımız başlayır. İlk dəfədir ki, mən Horadizə belə yüksəklikdən baxıram. Bu hissləri heç bir hisslə müqayisə etmək mümkün deyil. Yaxın kəndlərdəki əkin–biçin sahələri, Horadizin göz oxşayan gözəl yeni tikililərinə baxdıqca ürəyim dağa döndü. Bir neçə il öncəki Horadizdən əsər-əlamət qalmayıb...

Bir neçə ay əvvəl atam namaz üstə olanda ona zəng gəldi. Hava təzəcə qaralmışdı. Dedi, kim olsa, əgər vacibdirsə, yenidən zəng edər yəqin. Təkrar zəng gəldi. Məlum oldu ki, Füzuli rayon İcra Hakimiyyətindən zəng ediblər. Horadizdəki evimizin siyahıda olduğunu və təmirinə yaxın günlərdə başlayacaqlarını bildirib, atamı İcra Hakimiyyətindəki görüşə dəvət elədilər.

Atam görüşdən yüksək əhval–ruhiyyə və xoş təəssüratlarla qayıtmışdı. Füzuli rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Alı Alıyevin sadəliyindən, səmimiliyindən danışırdı. Alı Alıyevin görüşdə dediyi sözləri təkrarlayırdı: “Mən hər gün işdən sonra Bayraq Meydanına qalxıb ordan Horadizə - Füzuliyə baxıram, ürəyim açılır. Horadiz, əvvəlki Horadiz deyil...”

Mən də Bayraq Meydanına qalxanda bu sözləri xatırladım, əgər mən izah edə bilməyəcəyim hisslər keçirirdimsə, o yüksəklikdən rayonuma, şəhərimə baxanda - deməli bu gözəllikləri qurub–yaradan birisinin öz “əsərinə” baxdıqca ürəyinin dağa dönməsi əslində qürurvericidir.

Bazar günüdür. Hava təzəcə işıqlanmışdı ki, həyətimizdən səs gəldi. Kimsə hündürdən telefonla danışırdı. Atamla dayım həyətə çıxdılar. Onların arxasınca da mən çıxdım. Məlum oldu ki, gələn “Perlit” təmir-tikinti şirkətinin evlərin tikilişinə məsul şəxsi Sədrəddin müəllimdir. Evin tikilişi ilə bağlı bəzi söhbətlər edib getdi.

Nahardan keçib. Dayımdan maşını asta sürməsini xahiş elədim. Gördüklərimi fotokameramın və eyni zamanda da gözümün yaddaşına köçürmək üçün. Hələ yarımçıq bir tikilinin qarşısında dayım icra başçısının maşınını göstərdi mənə. Az keçmədi ki, Alı Alıyev iki nəfərlə yarımçıq tikilidən çıxıb maşınına minib uzaqlaşdı. Dayım dedi:

-          Görürsən, bugün istirahət günüdür, amma bizim başçımız istirahət günü də işləyir. O qədər sadə insandır, hər yerə nəzarət edir.”

Bəzən birini tanımaq üçün onun əməllərini görmək kifayət edir.

Onu da öyrəndim ki, bu dəfə təmir-bərpa işləri “Perlit” tikinti şirkətinə həvalə olunub. Təbii ki valideynlərimin, və onların da valideynlərinin, qonum – qonşunun, qohum-əqrəbanın və evi, eli–obası yanıb talanan neçə neçə məcburi köçkünün öz zəhmətləri ilə tikib qurduqları sarayları heç bir təmir–tikinti şirkəti yenidən eyni görkəmə sala bilməz. Onlar sadəcə bizlərə yaşaya biləcəyimiz şəraiti yaratmağa çalışırlar.

Kənardan bizləri qınayanlar da var: bu naşükürlükdür, – deyənlər də az deyil. Dövlət evlərinizi tikib verir, başqa nə istəyirsiniz?! -sualını bizlərə verənlər...

Dövlətin ayırdığı vəsaitlə yalnız bunu etmək mümkündür: evləri tikmək, bərpa etmək... bəs bizim o evlərdə “güllələnən uşaqlığımız”?! Və ya da valideynlərimizin gəncliyi?! O dağıntılar altında qalıb çilik–çilik olan taleyimiz, xəyallarımız, arzularımız?! O evin bir küncündə yanan gəlinciyimiz, oyuncaqlarımız?! Tikilib bərpa olunan o boş evləri yenidən doldurmaq və birdən yenə də... Yaxşı bəs kim zəmanət verə bilər ki, bu, yenə təkrarlanmayacaq? Kim bizləri sığortalayacaq ki, körpələrimiz də özümüz kimi, eyni dəhşətli mənzərənin şahidi olmayacaq?

Şəhərə qayıtmaq zamanı gəlib çatdı. Avtobusa minib yola düşdük. Yolu yarılamışdıq. Atam sürücüdən ona necə müraciət etməli olduğunu müəyyənləşdirmək üçün adını soruşdu.. Görünüşündən atamla həmyaşıd təəssüratı bağışlayan sürücü arxaya dönüb baxmadan:

-          Vətən! Adım Vətəndir, qardaş – dedi.

Atamın çohrəsinə təəccübdən doğan təbəssüm qondu. Başını bulayıb:

-          Bəh, bəh... nə gözəl adın var, qardaş. Harda çayxana görsən, saxla, Vətənin bir çayını içib yolumuza davam edək.

Bayaqdan qucağımda yatdığını düşündüyüm qızım, atama tərəf üzünü çevirib dedi:

-          Baba, Şanlı Vətən?

Hamı gülüşdü. Atam:

-          Yox bala, bu, şanlı vətən deyil. Bu Vətən o Vətən deyil. Bu Vətən babadır.

Yenidən sakitlik çökdü... Hava yavaş–yavaş qaralırdı. Qızım başını sinəmə qoyub yarımçıq qalmış nağılına davam elədi:

-          Ana, dif də dedi ki, kim yatmış kim oyaq? O da dedi ki..

-          O da dedi ki, hamı yatmış mənim qızım oyaq.

-          Yox ana, sən bilmirsən. Hamı yatmış Vətən oyaq.

-          .... hansı Vətən, qızım?

-          ... – cavab gəlmədi. Qızım yuxuya gedirdi. Məni isə hələ də narahat edirdi öz sualım. Hansı Vətən? Sürücü Vətən yoxsa getmək istəmədən tərk elədiyimiz Vətən?!

Əslində, hələ də bilmirəm: Kim yatmış, kim oyaq?

Çinarə Vaqif,  Xeberle.com