Rusiyanın "Qazprom” şirkəti Türkiyənin icazəsi olmadan "Türk axını” kəmərinin tikintisinə başlayıb.

Bu barədə "Kommersant” qəzeti yazıb.

Beynəlxalq praktikada ilk dəfədir ki, belə hal baş verir. Layihədə iştirak edən ölkələr arasında öhdəliklərə dair müqavilə imzalanmadan kəmər tikintisi başlayır.

Analitiklərin qənaətinə görə, bu, Rusiyanın "Türk axını” kəmərinin Türkiyə-Yunanıstan sərhədinə qədər olan hissəsini 2018-ci ilə qədər tikib başa çatdırmaq planlarından irəli gəlir. Lakin bu tələskənlik kəmərin tikintisinin Qara dənizin dibində yarımçıq qalması riski daşıyır.

"Qazprom”dan isə deyiblər ki, Türkiyə tərəfi ilə razılaşmanın ləngiməsi sırf siyasi məsələdir və bu ölkədəki seçkilərlə əlaqəlidir.

İyunun 7-də Türkiyədə parlament seçkilər keçiriləcək. Son rəy sorğularına görə, hakim AKP parlamentdə çoxluğu itirə bilər.

Rəsmi Ankara isə "Türk axını”na dair razılaşmanı imzalamaq üçün "Qazprom”dan Türkiyəyə satılan qazın qiymətində maksimum güzəşt qoparmağa çalışır.

"Qazprom” razılaşmanın əldə edilməsini gözləmədən podratçı şirkətlərə işə başlamaq barədə göstəriş verib.

"Qazprom”un idarə heyətinin üzvü Oleq Aksyutin bildirib ki, kəmərin Qara dənizin dibindən keçən hissəsinin tikintisi iyunda başlayacaq. Kəmərin birinci bağının tikintisi üçün İtaliyanın "Saipem” şirkəti ilə müqavilə bağlanıb. İşlər iki borudüzən gəmi ilə başlayacaq.

"Qazprom” İtaliya şirkətindən iki borudüzən gəmini "Cənub axını” kəmərinin tikintisi üçün hələ ötən ilin payızında kirayələmişdi. Lakin "Cənub axını”nın tikintisi dayandırılandan sonra işlər başlamadan dayandırıldı. "Qazprom” isə gəmilərin boş dayanmasına görə hər ay 25 milyon dollar ödəməli olur.

"Qazprom”un Hollandiyada qeydiyyatdan keçmiş "South Stream Transport B.V.” törəmə şirkətinin Qara dənizin Rusiyanın iqtisadi zonasına daxil olan hissəsində kəmər tikintisinə dair icazəsi var. Bu, "Türk axını” kəmərinin dəniz hissəsinin üçdə ikisi deməkdir. Lakin kəmərin Türkiyə ərazi sularından keçən hissəsinə dair heç bir razılaşma yoxdur.

Ümumiyyətlə, Ankara ilə Moskva "Türk axını”ına dair hələlik heç bir rəsmi sənədə imza atmayıblar.

Beləliklə, "Qazprom” heç hökumətlərarası razılaşma da olmadan ilk dəfə ixrac qaz kəmərinin tikintisinə başlayır. Rusiyanın qaz nəhənginin tələsməsi Azərbaycan qazını Avropa bazarlarına çıxaracaq Cənub Qaz Dəhlizinin reallaşmasından əvvəl "Türk axını” kəmərini çəkməkdir.

Xatırladaq ki, Azərbaycan qazı TANAP kəməri ilə Türkiyənin Yunanıstan sərhədinə "Türk axını” kəməri ilə eyni məntəqədə çıxacaq. Bu haqda rəsmilər açıq danışmasalar da "Türk axını” layihəsinin Cənub Qaz Dəhlizinə alternativ olduğununu göstərən əlamətlərin sayı getdikcə artır.

"Qazprom”da hesab edirlər ki, ən pis variantda onlar kəmərin dəniz hissəsinin üçdə ikisini çəkib Türkiyənin qərarını gözləyəcəklər. Tikintini suyun altında yarımçıq dayandırmaq texniki baxımdan mümkündür. Bununla belə "Qazprom” hesablayır ki, Türkiyə ilə tezliklə razılaşma əldə olunacaq.

Danışıqların gedişinə bələd olan mənbələr deyiblər ki, razılaşmanın ləngiməsi Türkiyədə keçiriləcək seçkilərlə əlaqəlidir. "Türk axını” kəmərinə dair razılaşmanı Türkiyənin yeni hökuməti ilə bağlamaq nəzərdə tutulur.  (virtualaz.org)