Artıq çəki və onunla müşahidə olunan xroniki xəstəliklər müasir təbabətin aktual tibbi-sosial problemlərindən biridir. Son illərdə dünyada artıq çəkili insanların sayı artıb. Piylənməsi və ya artıq çəkisi olan şəxslərdə bir sıra ciddi xəstəliyin əmələ gəlməsi müşahidə olunub. Arıqlamaq istəyən insanlara isə geniş sayda dərman preparatları təklif olunur. Həmin dərmanlar ya çəkinin azalmasına az təsir edir, ya da onların qəbulunu dayandırdıqda çəkinin artması davam edir. Piylənmə ilə mübarizə üçün ilk növbədə qidalanmada tam dəyişiklik etmək, artıq çəki və ya piylənmə törədən müxtəlif amillərə diqqət yetirmək lazımdır. Qida qəbulunun çoxluğu, oturaq həyat tərzi, iş prosesində müxtəlif müasir texniki vasitələrdən istifadə olunması, yerdəyişmə hərəkətlərinin və fiziki fəallığın azalması, eləcə də daim psixi-emosional streslərin mövcudluğu piylənmə yaradan amillərdir. Bütün bunlar iştahanın artması, qida qəbulunun çoxalması ilə müşahidə olunur. İlk baxışda hamıya elə gəlir ki, fiziki iş görməyən şəxslərdə qidaya tələbat çox olmamalıdır. Lakin ərzaqların çoxçeşidli olması, iştahanı süni surətdə artıran qidaların qəbulu, şəxsi gəlirlərin çox olması, qida ərzaqlarına qarşı tələbatın son dərəcə artmasına, bu da öz növbəsində bədən kütləsinin çoxalmasına səbəb olur. Bununla necə mübarizə aparmaq olar? Artıq çəki və piylənmə ilə mübarizədə ən yaxşı üsullardan biri aclıqdır. Lakin ac qalmaqla çəki atmağa da dietoloqların və həkimlərin fikirlərində zaman- zaman dəşikliklər olub. Bəziləri ac qalmağın xeyirli, bəziləri isə zərərli olduğunu bildiriblər.

Bəs görəsən artıq çəkidən rahatlıqla, orqanizmə heç bir fəsad vermədən necə qurtarmaq olar? Yaxud da dietada olan zaman suyun qəbulunda konkret miqdar varmı?

Suallarımıza cavab tapa bilmək üçün dietoloq Şəfa Yadigarlıya müraciət etdik. Mütəxəssis Xeberle.com-a mövzu haqda danışarkən bildirdi ki, "Ac qalmaqla, qidadan tamamilə imtina etməklə dieta saxlamağın tərəfində deyiləm, çünki ac qalmaqla pəhriz saxladığımız zaman insan orqanizmində enerji azalır, metabolizm zəifləyir. Bu da öz növbəsində həzmin çətinləşməsi deməkdir. Siz nə qədər qidanı kəsirsiniz, bir o qədər də sizin bədəninizdə çəkinin dayanıqlığı artır. Nəticədə siz nə qədər ac qalsanız da, çəki ata bilmirsiniz. Odur ki, ac qalmaq faydalı deyil. Ac qaldığınız zaman insan bədənində mikroelementlər, zülal, mineral, yağ, karbohidrat çatışmazlığı yaranır, bu da öz növbəsində orqanizminizdə bir çox dəyişiklik - zəiflik yaratmağa başlayır. Sağlam qidalandığınızı düşünürsünüzsə,karbohidrat gündəlik qida menyunuzda olmalıdır. Karbohidrat dedikdə ağ çorək deyil, sağlam karbohidratlar qəbul edilməlidir. Hansı ki, qəbul zamanı qanda birdən birə şəkəri qaldırmır və şəkər qalxmırsa qanda insulin də normada olur. Orqanizmimizdə baş verən bu dəşikliklər hamisi zəncirvari bir-biri ilə əlaqəli olan biokimyəvi prosesdir. İnsan orqanizminə qəliz karbohidratların qəbulu məsləhətlidir, çünki sadə karbohidratlar birdən-birə orqanizmə düşür, mədədən sorulur, qana qlükoza keçir və insulin dərhal qalxır və bu, qalxan kimi tez bir zamanda istifadə olunur. İnsanda bir saata, yarım saata yenidən qidaya tələbat yaranır və bir şey yemək istəyir. Amma siz karbohidratı yulafdan, boz, qara düyüdən, bulqurun bəzi növlərindən qəbul etsəniz, orqanizminizin karbohidrata gündəlik tələbatını ödəmiş olacaqsınız və bu da öz növbəsində bədəninizdə gedən yağ yandırma prosesisinin getməsini normallaşdırır. İnsan orqanızmində baş verən biokimyəvi proses olan yağ yandırma karbohidrat olmadan getmir və arıqlama prosesi ümumiyyətlə baş vermir. Çünki yağ turşuları parçalanmalıdır, əgər o parçalanma baş vermirsə, yağların əriməsi də baş vermir, Nəticədə isə çəki atmaq mümkün olmur. "

Şəfa xanım həmçinin qeyd etdi ki, hər orqanizmin öz tələbi var, çox tərləyən insan avtomatik olaraq bədəni çox su itirdiyi üçün suya da tələbatı artır, yaxud əksinə bədənində artıq su yığılan zaman isə ödemləşmə baş verir: "Ödemləşmə baş verdikdə isə yağ turşuları xarıc ola bilmir bu da çəkinin azalmağına mane olur. Ona görə də hər orqanizm üçün mümkün deyil ki, çox su içmək tələbini irəli sürək, hər insanın həyat fəaliyyəti, bədən quruluşu, xəstəlikləri, orqanizmin tələbləri nəzərə alınaraq suyun miqdarıtəyin olunmalıdır. Pəhriz saxlayarkən menyudan yağları tamamilə çıxartmaq düz seçim deyil. Sağlam yağlarla qidalanmaq lazımdır. Məsələn siz qızardılmış yeməklərə üstünlük verərkən bilməlisiniz ki, qızardılan qıdada artıq yağ konsaragen olur və siz onun kalorisini artırmış olursunuz. Bütün qidalarda gizli yağlar var. Eyni zamanda da bitki yağlarına üstünlük verərək düzgün qidalanmaq olar. Təbii ki, yağın qəbulu da hər yaş həddinə görə təyin olunmalır. Uşaqlar heyvanı yağlar almalıdırlar, çünki kərə yağının tərkibində olan A və B vitaminləri onlarının inkşafı üçün zəruridir. Pəhirzdə olan insan yağları gündəlik menyusundan tamamilə çıxartmamalıdır, əgər bu baş verərsə, öd kifayət qədər ifraz olunmur, nəticədə qəbizlik yaranır. Bu da öz növbəsində bağırsaq florasını korlayır. Bir-biri ilə zəncirvari əlaqəli olan proseslərin nizamının pozulmaması üçün sağlam qidalanaraq arıqlamaq lazımdır".

Məlumat üçün bildirək ki, piylənmə zamanı həzm sistemi üzvlərinin funksiyaları pozulmuş olur. Öddaşı xəstəliyi və ya daşsız xolesistit, qastrit, kolit kimi xəstəliklər də piylənmənin fonunda inkişaf edir. Həmçinin pielit, sistit kimi yanaşı inkişaf edən xəstəliklər meydana çıxır. Ona görə də çalışaqAllahın bizə əmanət etdiyi ömrü yemək yeyərək keçirməyək. Faydalı qidalanıb, faydalı ömür yaşayaq.

Xədicə Səxavətqızı

Xeberle.com

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.